Το σχέδιο
μαθήματος που ακολουθεί είναι μέρος της εργασίας μου, η οποία εκπονήθηκε κατά
τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών
στη Δημιουργική Γραφή. Η διάρκεια της πρακτικής άσκησης ήταν 9 εβδομάδες και
πραγματοποιήθηκε με εξ αποστάσεως διδασκαλία.
Βασιλική
Σταμάτη, Φιλόλογος
Δημιουργική
και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και
των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 5ο)
Με βάση
τις παραπάνω αρχές αποφασίστηκε το θέμα της Πρακτικής Άσκησης, η οποία
συντελείται στο πλαίσιο του ΜΠΣ Δημιουργική Γραφή του ΕΑΠ, να είναι:
Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της
Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών
κειμένων. Δεν στοχεύει η παρούσα εργασία να προτείνει την υποκατάσταση της
παραδοσιακής ερμηνευτικής διαδικασίας στη διδασκαλία ενός λογοτεχνικού έργου ή
και των πιο σύγχρονων τάσεων του ερμηνευτικού διαλόγου και της αξιοποίησης των
ΤΠΕ στο μάθημα της λογοτεχνίας. Στοχεύει να προτείνει και κάποιες άλλες
τεχνικές, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν παράλληλα με άλλες που έχει
στη διάθεσή του/της ο/η εκπαιδευτικός ή σε συνδυασμό, όταν προσεγγίζει ένα
λογοτεχνικό έργο στην τάξη. Τεχνικές, οι οποίες επιτυγχάνουν αφύπνιση του
ενδιαφέροντος των παιδιών και ενεργό συμμετοχή τους στη διδακτική διαδικασία
μέσα από τον βιωματικό και δημιουργικό χαρακτήρα τους.
Για τον
σκοπό αυτό επιλέχτηκαν οχτώ λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, στα οποία
δοκιμάστηκαν κατά τις εννέα εβδομάδες της Πρακτικής Άσκησης δραστηριότητες
θεατρικές και δημιουργικής γραφής, με τις οποίες επιδιώχτηκε η επίτευξη
συγκεκριμένων ερμηνευτικών στόχων. Κάθε κείμενο προσεγγίστηκε για δύο
τουλάχιστον διδακτικές ώρες με τηλεκπαίδευση, ενώ είχε προηγηθεί η προετοιμασία
τους για δύο ώρες τουλάχιστον.
5η
Εβδομάδα
2 ώρες
προετοιμασίας
Στη φάση
της προετοιμασίας της 5ης εβδομάδας αποφασίστηκε να διδαχθεί το διήγημα Τα
προικιά του Άντον Τσέχωφ. Η απόφαση αυτή πάρθηκε μετά από επιθυμία πολλών
από τους μαθητές και τις μαθήτριες να ασχοληθούμε περισσότερο με τον Ρώσο
συγγραφέα. Φάνηκε ότι η ενασχόλησή μας με το διήγημα Νύχτα Χριστουγέννων την
πρώτη εβδομάδα της Πρακτικής Άσκησης κινητοποίησε το ενδιαφέρον τους για
περαιτέρω γνωριμία με τον συγγραφέα και το έργο του. Μετά από μελέτη του
διηγηματικού έργου του Τσέχωφ αποφασίστηκε να διδαχθεί το διήγημα αυτό, καθώς, εκτός του ότι είναι μάλλον το αγαπημένο μου τσεχωφικό, και σε αυτό βρίσκουμε σημαντικά στοιχεία της ρωσικής κοινωνίας, όπως τα
γνωρίσαμε και στο πρώτο διήγημα και ανέπτυξαν το ενδιαφέρον των παιδιών.
Επιπλέον, και σε αυτό, το σκηνικό βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με τους
χαρακτήρες, τον ιδεολογικό και ψυχικό κόσμο τους, μόνο που τώρα η δράση
μεταφέρεται στον εσωτερικό χώρο, όπως και η ματιά του συγγραφέα γίνεται πιο
εσωτερική. Το διήγημα ψηφιοποιήθηκε και στάλθηκε στους μαθητές και στις
μαθήτριες, χωρίς να τους δοθεί το όνομα του συγγραφέα, ενώ σχεδιάστηκαν ο
σκοπός και οι στόχοι του μαθήματος.
Σκοπός
Να
προσεγγίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες το λογοτεχνικό κείμενο βιωματικά και
δημιουργικά.
Στόχοι
Οι
μαθητές και οι μαθήτριες αναμένεται:
Να
προσεγγίσουν τους χαρακτήρες της αφήγησης.
Να
ερευνήσουν τα κίνητρα της δράσης τους και των αποφάσεών τους.
Να
μελετήσουν το σκηνικό και να εντοπίσουν τις αναλογίες του με τις ενοίκους του.
Να
δημιουργήσουν ένα εναλλακτικό τέλος στην ιστορία.
Να
εργαστούν ομαδοσυνεργατικά.
5η
Εβδομάδα
2 ώρες
εξ αποστάσεως διδασκαλία
1η
Δραστηριότητα
Το
μάθημα ξεκίνησε με μια μικρή συζήτηση σχετικά με το πρόσωπο του συγγραφέα και
οι περισσότεροι/ες μαθητές/τριες εξέφρασαν την άποψη ότι μάλλον επρόκειτο για
τον Τσέχωφ που είχαμε δει στο πρώτο μας μάθημα. Στήριξαν την άποψή τους κυρίως
στον σύνθετο χαρακτήρα των ηρώων και στη στενή σχέση του σκηνικού με την
υπόσταση των χαρακτήρων.
2η
Δραστηριότητα
Στη
συνέχεια, αξιοποιήθηκε η τεχνική του θεάτρου “Μύγα στον Τοίχο”. Σύμφωνα με αυτή
σε διά ζώσης διδασκαλία οι μαθητές και οι μαθήτριες διερευνούν έναν χώρο σαν να
είναι μύγες στον τοίχο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο χώρος είναι το σπιτάκι των
ηρωίδων. Η εκπαιδευτικός στο εξ αποστάσεως μάθημα προσέφερε τη βοήθειά της
στους μαθητές και στις μαθήτριες με ερωτήσεις της μορφής: τι βλέπεις, τι ακούς,
τι μυρωδιές έχεις, πώς νιώθεις εκεί μέσα, πώς θα νιώθουν οι άνθρωποι που ζουν
εκεί. Χρησιμοποιήθηκε μάλιστα η εφαρμογή
“artsteps”, στην οποία τα παιδιά περιηγήθηκαν
εικονικά σε διαφορετικά δωμάτια, σε εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους, και
έδιναν την περιγραφή τους ταυτόχρονα.
3η
Δραστηριότητα
Μετά τη
μελέτη του σκηνικού, οι ομάδες των μαθητών ανέλαβαν να γράψουν ένα ποίημα για
καθένα από τα πρόσωπα της ιστορίας. Τα ποιήματα είχαν την εξωτερική μορφή ενός
λίμερικ, χωρίς ωστόσο τον διασκεδαστικό χαρακτήρα τους. Ή τουλάχιστον όχι
υποχρεωτικά. Σε ένα λίμερικ ο 1ος στίχος απαντά στην ερώτηση ποιος, ο 2ος
δηλώνει την ιδιότητα του υποκειμένου, κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ή
κάποιο αντικείμενο με το οποίο συνδέεται, ο 3ος μια δραστηριότητα που έκανε, ο
4ος τη συνέχεια της δράσης ή τις αντιδράσεις των άλλων και ο 5ος είναι μια
επανάληψη του 1ου με τη χρήση συνήθως ενός επιθέτου ή ενός προσδιορισμού που
λειτουργεί εμφαντικά. Τα λίμερικ έχουν ομοιοκαταληξία με την εξής μορφή: αα –
ββ – α. Η πρώτη ομάδα έγραψε λίμερικ για την κόρη, η δεύτερη για τη μητέρα, η
τρίτη για τον επισκέπτη και η τέταρτη για τον θείο.
4η
Δραστηριότητα
Ακολούθησε
η τεχνική του θεάτρου “καυτή/ανακριτική” καρέκλα. Ένας μαθητής ανέλαβε τον ρόλο του άντρα επισκέπτη και
όλοι/ες οι άλλοι/ες του/της έθεσαν ερωτήματα, προκειμένου να τον οδηγήσουν στην
αποκάλυψη των βαθύτερων σκέψεων και συναισθημάτων του.
5η
Δραστηριότητα
Η
διδακτική πρόταση τελείωσε με μια ακόμη δραστηριότητα δημιουργικής γραφής.
Ζητήθηκε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να γράψουν ένα εναλλακτικό τέλος
στην ιστορία.
Αποτελέσματα
Η
δεύτερη δραστηριότητα χρησιμοποιήθηκε, για να προσεγγιστεί ο στόχος της μελέτης
του σκηνικού και των αναλογιών του με τους ενοίκους του, ενώ ο πρώτος και ο
δεύτερος στόχος προσεγγίστηκε με την τρίτη και τέταρτη δραστηριότητα. Η
εξοικείωση των μαθητών και μαθητριών με τις διδακτικές τεχνικές του θεάτρου και
της δημιουργικής γραφής φάνηκε ακόμα μεγαλύτερη και προχωρούσαν σε τολμηρότερα
βήματα στις ερμηνευτικές τους υποθέσεις και προτάσεις. Η δημιουργία λίμερικ
γοήτευσε τα παιδιά, ενώ στη συγγραφή εναλλακτικού τέλους όλες οι ομάδες
προτίμησαν το happy end.
Από τις τεχνικές του θεάτρου τους ενθουσίασε η τεχνική “μύγα στον
τοίχο”. Ο διερευνητικός της χαρακτήρας, αλλά και η χρήση ψηφιακών μέσων ίσως
συνέβαλε σημαντικά σε αυτό. Η δραστηριότητα με το εναλλακτικό τέλος είναι πάντα
από τις πιο αγαπημένες των παιδιών, κάτι που επαληθεύτηκε και στο μάθημα αυτό.
Τα προικιά του Άντων Τσέχωφ
Είδα πολλά σπίτια στη ζωή μου,
μικρά και μεγάλα, πέτρινα και ξύλινα, παλιά και καινούρια, αλλά ένα σπίτι μου
άφησε ιδιαίτερη εντύπωση. Άλλωστε, αυτό δεν ήταν σπίτι, αλλά σπιτάκι. Ήτανε
πολύ μικρό, μονώροφο, με τρία παράθυρα κι έμοιαζε τρομερά με μικρή,
καμπουριασμένη γριούλα με μια σκούφια στο κεφάλι… Ήταν ασπρισμένο, είχε
κεραμίδια στη σκεπή με μια ξεχαρβαλωμένη καπνοδόχο, και βυθιζόταν ανάμεσα στην
πρασινάδα – μέσα σε μουριές, ακακίες και λεύκες, που είχαν φυτέψει οι πάπποι
και οι προπάπποι των σημερινών νοικοκυραίων. Το έχανες πίσω από την πρασινάδα.
Αλλά η πυκνή αυτή πρασινάδα δεν το εμποδίζει να είναι μέσα στο σχέδιο πόλεως. Η
φαρδιά αυλή στέκει δίπλα στις άλλες επίσης φαρδιές και καταπράσινες αυλές, και
ανήκει στην οδό της Μόσχας. Κανείς ποτέ δεν περνά απ’ αυτόν τον δρόμο με
τροχοφόρο, ακόμη και οι πεζοί είναι πολύ σπάνιοι.
Τα παραθυρόφυλλα του σπιτιού
πάντοτε ήταν κλειστά, οι κάτοικοί του δεν χρειάζονται φως. Τα παράθυρα δεν τ’
ανοίγουν ποτέ γιατί δεν αγαπούν τον καθαρό αέρα. Οι άνθρωποι που όλο τον καιρό
ζουν ανάμεσα στις μουριές, στις ακακίες και στην πρασινάδα δεν ενδιαφέρονται
για τη φύση. Μόνο στους παραθεριστές έδωσε ο Θεός την ικανότητα ν’
αντιλαμβάνονται τη φυσική ομορφιά της. Οι άλλοι μένουν τυφλοί και άξεστοι μπρος
σε αυτές τις ομορφιές. Δεν εκτιμούν οι άνθρωποι τον θησαυρό τους. Δεν ξέρουμε
να φυλάμε εκείνο που έχουμε ούτε και αγαπάμε εκείνο που έχουμε. Γύρω από το
σπιτάκι ήταν σωστός παράδεισος, όλα καταπράσινα, πουλιά εύθυμα -ενώ μέσα στο
σπίτι, αλίμονο! Το καλοκαίρι σκάζεις από τη ζέστη και το χειμώνα καίγεσαι
επίσης σα να είσαι μέσα στο μπάνιο, σε πνίγει η μυρουδιά του καπνού και
πλήττεις, πλήττεις…
Για πρώτη φορά επισκέφτηκα αυτό το
σπίτι, είναι πολύς καιρός τώρα, κατά παραγγελία -έφερνα τα χαιρετίσματα του
νοικοκύρη, του ταγματάρχη Τσικαμάσωφ στη γυναίκα του και στην κόρη του. Αυτή
ήταν η πρώτη μου επίσκεψη και τη θυμάμαι πολύ καλά. Και πώς να μην τη θυμάμαι!
Για φανταστείτε μια μικροκαμωμένη
δύσκολη γυναικούλα γύρω στα σαράντα, που σας κοιτάζει με τρόμο και με κατάπληξη
την ώρα που εσείς μπαίνετε από το χωλ στην αίθουσα. Είστε “ένας ξένος”,
“νεαρός” μουσαφίρης -και αυτό αρκεί για να προκαλέσει την έκπληξη και τον
τρόμο. Δεν κρατάτε στο χέρι βούρδουλα ούτε τσεκούρι ή περίστροφο, χαμογελάτε
πολύ φιλικά, αλλά σας υποδέχονται ταραγμένοι.
- Ποιον έχω την τιμή και την
ευχαρίστηση να βλέπω; σας ρωτά με τρεμάμενη φωνή η γυναίκα η οποία, όπως
αντιλαμβάνεστε, είναι η κυρία Τσικαμάσωφ.
Λέτε ποιος είστε και ποιος ο
σκοπός του ερχομού σας. Ο τρόμος και η πρώτη έκπληξη αμέσως μεταβάλλονται σε
ένα διαπεραστικό χαρμόσυνο “αχ!” κι ένα παιχνίδισμα των ματιών. Αυτό το ¨αχ”
σαν την ηχώ περνά από το χωλ στην αίθουσα, από την αίθουσα στο σαλόνι, από το
σαλόνι στην κουζίνα… μέχρι και σε αυτήν την αποθήκη. Σε λίγο όλο το σπίτι
γεμίζει με τα χαρμόσυνα, ποικιλόχρωμα “αχ”. Ύστερα από πέντε λεπτά κάθεστε στο
σαλόνι, στο μεγάλο, μαλακό, φλογερό ντιβάνι και ακούτε πώς προφέρει αυτό το
εγκάρδιο “αχ” όλη η οδός Μόσχας.
Ένιωσα τη μυρωδιά σκόνης για βότρυδες
και παπουτσιών από δέρμα κατσίκας, που έστεκαν δίπλα μου πάνω στο τραπέζι,
τυλιγμένα μέσα στο μαντίλι. Στα παράθυρα ήτανε γλάστρες, γεράνια και κάτι μπερντεδάκια
από μουσελίνα. Πάνω στα μπερντεδάκια κάθονταν καλοθρεμμένες μύγες. Στον τοίχο
ήταν η προσωπογραφία κάποιου δεσπότη, λαδομπογιά, σκεπασμένη με γυαλί που ήταν
σπασμένο σε μια γωνία. Μετά τον δεσπότη ακολουθούσαν διάφοροι πρόγονοι με
κίτρινες σαν το λεμόνι τσιγγάνικες φυσιογνωμίες. Πάνω στο τραπέζι έστεκε μια
δαχτυλήθρα, ένα καρούλι κλωστή, μια κάλτσα, πάνω στο πάτωμα κάτι αχνάρια και
μια μαύρη μπλούζα για τρυπώματα. Στο διπλανό δωμάτιο δυο αναστατωμένες γριούλες
αρπάζουν βιαστικά από το πάτωμα τ’ αχνάρια κι ένα κομμάτι ύφασμα…
- Να μας συγχωρείτε, βρισκόμαστε
σε μεγάλη ακαταστασία! είπε η Τσικαμάσοβα.
Η Τσικαμάσοβα μιλούσε μαζί μου και
ντροπαλά κοίταζε προς το μέρος της πόρτας, που εκεί πίσω εξακολουθούσαν να
μαζεύουν τ’ αχνάρια. Η πόρτα κι αυτή, κάπως ντροπαλά, μια άνοιγε και μια
έκλεινε μισή πιθαμή.
- Τι παθαίνεις λοιπόν; είπε η
Τσικαμάσοβα προς το μέρος της πόρτας.
Και ακούστηκε πίσω από την πόρτα
μια γυναικεία φωνή η οποία έλεγε γαλλικά με μερικά λάθη:
- Πού είναι ο γραβάτας μου τον
οποίο μου έστειλε ο πατέρας μου από το Κιουρσκ;
- Αχ, Μαρία, απάντησε γαλλικά η
κυρία, βρίσκεται εδώ ένας άνθρωπος πολύ λίγο γνωστός… καλύτερα ρώτα τη
Λουκέρια…
Και διάβασα στα μάτια της
Τσικαμάσοβας που είχε κοκκινίσει από ευχαρίστηση: “Και όμως τι ωραία που τα
μιλάμε εμείς τα γαλλικά!” .
Σε λίγο άνοιξε η πόρτα, και είδα
μια ψηλή ξερακιανή κόρη, ως δεκαεννέα χρονών μ’ ένα μακρύ φουστάνι από
μουσελίνα και χρυσή ζώνη όπου ήταν κρεμασμένο, το θυμάμαι, ένα ριπίδι από
ελεφαντόδοντο. Μπήκε μέσα, κάθισε και κοκκίνισε. Στην αρχή κοκκίνισε η μακριά
μύτη της πειταγμένη λίγο από ευλογιά, ύστερα η κοκκινάδα ανέβηκε στα μάτια και στους
κροτάφους.
- Η κόρη μου! Είπε με τραγουδιστή
φωνή η Τσικαμάσοβα, και αυτός εδώ ο νεαρός είναι, Μάνετσκα, που…
Συστήθηκα κι εξέφρασα την έκπληξή
μου για τα πολλά αχνάρια. Η μητέρα και η κόρη κατέβασαν τα μάτια.
- Της Αναλήψεως είχαμε
εμποροπανήγυρη, είπε η μητέρα. Εμείς πάντοτε στην εμποροπανήγυρη αγοράζουμε
υφάσματα και ράβουμε ολόκληρη τη χρονιά, ως την ερχόμενη εμποροπανήγυρη. Ποτέ
δεν δίνουμε έξω να μας ράψουν. Ο σύζυγός μου, ο Πιοτρ Στεπάνιτς, δεν κερδίζει
και πολλά και δεν επιτρέπεται να κάνουμε λούσα. Αναγκαζόμαστε να τα ράβουμε
μόνες μας.
- Αλλά ποιος τα φορεί τόσα πολλά;
Εσείς είστε μόνο δύο.
-Αχ… μήπως είναι δυνατό να τα
φορέσει κανείς όλα αυτά! Αυτά είναι τα προικιά!
- Αχ, μαμά, τι λες; είπε η κόρη
και κοκκίνισε. Πράγματι μπορεί να το πιστέψει ο κύριος. Εγώ ποτέ μου δε θα
παντρευτώ! Ποτέ!
Το είπε, αλλά στη λέξη “παντρευτώ”
άναψαν τα μάτια της.
Σερβίρισαν τσάι, παξιμάδια, γλυκό
του κουταλιού, βούτυρο και ύστερα πρόσφεραν σμέουρα με καϊμάκι. Στις εφτά το
βράδυ πρόσφεραν δείπνο από έξι φαγητά, και την ώρα του φαγητού άκουσα ένα πολύ
δυνατό χασμουρητό. Κάποιος χασμουρήθηκε δυνατά στο γειτονικό δωμάτιο.
Κατάπληκτος κοίταξα στην πόρτα: μόνον άντρας μπορεί να χασμουρηθεί έτσι.
- Είναι ο αδερφός του Πιοτρ
Σεμιόνιτς, ο Εγκόρ Σεμιόνιτς… εξήγησε η Τσικαμάσοβα όταν είδε την έκπληξή μου.
Ζει μαζί μας από πέρσι. Να τον συγχωρέσετε που δεν παρουσιάστηκε. Είναι λίγο
αγρίμι… ντρέπεται τους άλλους… Είναι για να μπει σε μοναστήρι… Τον αδίκησαν
στην υπηρεσία… Και τώρα από το κακό του…
Μετά το δείπνο η Τσικαμάσοβα μου
έδειξε το πετραχήλι, που κέντησε με τα χέρια του ο Εγκόρ Σεμιόνιτς, για να το
δωρίσει στην εκκλησία. Η Μάνετσκα άφησε προς στιγμή τις ντροπές και μου έδειξε
μια σακούλα, που μόνη της κέντησε για τον πατέρα. Όταν προσποιήθηκα πως μου έκανε
εντύπωση η εργασία της, κοκκίνισε και κάτι ψιθύρισε στο αυτί της μητέρας της. Η
μητέρα έλαμψε και μου πρότεινε να πάμε στην αποθήκη. Εκεί είδα πέντε μεγάλα
σεντούκια και πολλά άλλα μικρότερα σεντούκια και κιβώτια.
- Αυτά είναι τα προικιά! Μου
ψιθύρισε η μητέρα. Τα ράψαμε με τα χέρια μας.
Αφού είδα και αυτά τα σεντούκια,
αποχαιρέτησα τους φιλόξενους οικοδεσπότες. Και τους έδωσα τον λόγο μου, σύμφωνα
με την επιθυμία τους, ότι θα ξανάρθω και άλλη φορά.
Αυτόν τον λόγο μου τον κράτησα
ύστερα από εφτά χρόνια, μετά την πρώτη μου επίσκεψη, όταν μ’ έστειλαν σε κείνη
την κωμόπολη σαν εμπειρογνώμονα για κάποια δίκη. Όταν ξαναπήγα στο μικρό εκείνο
σπιτάκι, άκουσα και πάλι τα ίδια αχ και βαχ… Με γνώρισαν… Αυτό μας έλειπε! Η
πρώτη μου επίσκεψη ήταν αληθινό γεγονός στη ζωή τους και όταν τα γεγονότα είναι
σπάνια δεν τα ξεχνά κανείς εύκολα, αλλά τα θυμάται για πολύ καιρό.
Όταν μπήκα στο σαλόνι, είδα τη
μητέρα που είχε παχύνει περισσότερο και τα μαλλιά της ήτανε πια γκρίζα, να
σέρνεται στο πάτωμα για να κόψει κάποιο μπλε ύφασμα… Η κόρη καθότανε στο
ντιβάνι και κεντούσε. Τα ίδια αχνάρια, η ίδια μυρουδιά, το ίδιο πορτραίτο με το
γυαλί το σπασμένο στην άκρη. Υπήρχαν όμως και μερικές αλλαγές. Κοντά στην
προσωπογραφία του δεσπότη κρεμόταν η προσωπογραφία του Πιοτρ Σεμιόνιτς και οι
κυρίες φορούσαν πένθος. Ο Πιοτρ Σεμιόνιτς είχε πεθάνει μια βδομάδα μετά τον
προβιβασμό του σε στρατηγό.
Άρχισαν οι αναμνήσεις… Η
στρατηγίνα έκλαψε λίγο.
- Μεγάλη είναι η συμφορά μας!
είπε. Ο Πιοτρ Σεμιόνιτς που ξέρατε δεν
υπάρχει πλέον. Ορφανέψαμε εγώ και κείνη και πρέπει μόνες να φροντίζουμε για
όλα. Ο Εγκόρ Σεμιόνιτς ζει, αλλά δεν μπορούμε να πούμε τίποτα καλό γι’ αυτόν.
Στο μοναστήρι δεν τον δέχτηκαν εξαιτίας… εξαιτίας των οινοπνευματωδών ποτών που
έπινε. Και τώρα πίνει ακόμα περισσότερο από τον καημό του. Θέλω να πάω στον
πρόεδρο του συλλόγου μας, των ευγενών, για να κάνω τα παράπονά μας. Για
φανταστείτε, αρκετές φορές άνοιξε τα σεντούκια, πήρε διάφορα πράγματα από τα
προικιά της Μάνετσκας και τα μοίρασε στους πεζοπόρους καλόγερους που γυρίζουν
από μοναστήρι σε μοναστήρι. Δυο σεντούκια τ’ άδειασε ολωσδιόλου! Αν αυτό
συνεχιστεί, η καλή μου Μάνετσκα θα μείνει χωρίς προίκα.
- Τι λέτε, μαμά; είπε η Μάνετσκα
και ντράπηκε. Ποιος ξέρει τι μπορεί να φανταστεί ο κύριος… Εγώ ποτέ μου, ποτέ
μου δε θα παντρευτώ!
Η Μάνετσκα με έκσταση και ελπίδα
κοίταζε στο ταβάνι και ήταν φανερό πως δεν πίστευε σε κείνα που έλεγε.
Στο χωλ πέρασε και χάθηκε μια
μικρή αντρική σιλουέτα, με μεγάλη φαλάκρα και με μια φαρδιά ρεντιγκότα. Φορούσε
γαλότσες αντί παπούτσια και στο πέρασμά του ακούστηκε ένα θρόισμα, λες κι ήτανε
ποντικός.
“Ασφαλώς θα είναι ο Εγκόρ
Σεμιόνιτς” σκέφτηκα εγώ.
Κοίταζα τη μάνα και την κόρη:
είχανε γεράσει και καταβληθεί και οι δυο. Το κεφάλι της μητέρας είχε ασπρίσει
και η κόρη είχε μαραθεί, χλώμιασε. Θα ‘λεγες πως η μητέρα περνούσε την κόρη
μόλις πέντε χρόνια.
- Ετοιμάζομαι να πάω στον πρόεδρο,
μου είπε η γριά ξεχνώντας πως μου είχε ξαναμιλήσει γι’ αυτό. Θέλω να
διαμαρτυρηθώ! Ο Εγκόρ Σεμιόνιτς μας τα ξεσηκώνει όλα όσα ράβουμε και κάπου τα
χαρίζει για να σώσει την ψυχή του. Η Μάνετσκα έμεινε χωρίς προίκα!
Η Μάνετσκα κοκκίνισε αλλά δεν
έβγαλε μιλιά.
- Θ’ αναγκαστούμε να τα ράβουμε
όλα από την αρχή, και ο Θεός ξέρει πως δεν είμαστε πλούσιες! Είμαστε ορφανές
και οι δυο!
- Είμαστε ορφανές! επανέλαβε η
Μάνετσκα.
Πέρυσι έτσι τα ‘φερε η τύχη και
ξαναπήγα στο γνωστό σπιτάκι. Μπαίνοντας στο σαλόνι, είδα τη γριά Τσικαμάσοβα.
Ήταν ντυμένη στα μαύρα, με κρέπια, καθότανε στο ντιβάνι και κάτι έραβε. Δίπλα
της καθόταν ένα γεροντάκι με καφεδιά ρεντιγκότα και αντί παπούτσια φορούσε
γαλότσες. Άμα με είδε ο γέρος πετάχτηκε κι έφυγε τρεχάτος από το σαλόνι.
Απαντώντας στο χαιρετισμό μου η
γριά χαμογέλασε και είπε γαλλικά:
- Είμαι γοητευμένη που σας
ξαναβλέπω, κύριε.
- Τι ράβετε; τη ρώτησα σε λίγο.
- Ένα πουκαμισάκι, μου είπε
ρωσικά. Θα το ράψω και θα το πάω στον ιερέα να το κρύψει, διαφορετικά θα μας το
πάρει ο Εγκόρ Σεμιόνιτς. Τώρα εγώ όλα τα κρύβω στον παπά, μου είπε
ψιθυρίζοντας.
Και ρίχνοντας μια ματιά στο
πορτραίτο της κόρης, που έστεκε στο τραπέζι, αναστέναξε και είπε!
- Είμαστε πεντάρφανες!
Και πού είναι η κόρη; Πού είναι η
Μάνετσκα; Δε ρώτησα. Δεν ήθελα να ρωτήσω τη γριά που ήταν βουτηγμένη στο
πένθος, και όλο τον καιρό που καθόμουν στο μικρό σπιτάκι ώσπου έφυγα η Μάνετσκα
δεν παρουσιάστηκε. Δεν άκουσα ούτε τη φωνή της ούτε τα ήσυχα δειλά της βήματα…
Το πράγμα ήταν ολοφάνερο. Και ήταν τόση η θλίψη που πίεζε την ψυχή μου.
Τσέχωφ, Α. Εκλεκτά
Έργα “Τα προικιά”. Μτφρ. Λ. Καστανάκης. Βιλιοεκδοτική.
Το διήγημα το
βρήκα και ηλεκτρονικά «δυστυχώς» μετά την πρακτική, στη διεύθυνση:
https://antikleidi.com/2018/03/18/chekov-prikia/
