Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 2ο)

 

Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος

 

Το σχέδιο μαθήματος που ακολουθεί είναι μέρος της εργασίας μου, η οποία εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών στη Δημιουργική Γραφή. Η διάρκεια της πρακτικής άσκησης ήταν 9 εβδομάδες και πραγματοποιήθηκε με εξ αποστάσεως διδασκαλία. 

 

Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 2^ο)

 

Με βάση τις παραπάνω αρχές αποφασίστηκε το θέμα της Πρακτικής Άσκησης, η οποία συντελείται στο πλαίσιο του ΜΠΣ Δημιουργική Γραφή του ΕΑΠ, να είναι: Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων. Δεν στοχεύει η παρούσα εργασία να προτείνει την υποκατάσταση της παραδοσιακής ερμηνευτικής διαδικασίας στη διδασκαλία ενός λογοτεχνικού έργου ή και των πιο σύγχρονων τάσεων του ερμηνευτικού διαλόγου και της αξιοποίησης των ΤΠΕ στο μάθημα της λογοτεχνίας. Στοχεύει να προτείνει και κάποιες άλλες τεχνικές, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν παράλληλα με άλλες που έχει στη διάθεσή του/της ο/η εκπαιδευτικός ή σε συνδυασμό, όταν προσεγγίζει ένα λογοτεχνικό έργο στην τάξη. Τεχνικές, οι οποίες επιτυγχάνουν αφύπνιση του ενδιαφέροντος των παιδιών και ενεργό συμμετοχή τους στη διδακτική διαδικασία μέσα από τον βιωματικό και δημιουργικό χαρακτήρα τους.

Για τον σκοπό αυτό επιλέχτηκαν οχτώ λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, στα οποία δοκιμάστηκαν κατά τις εννέα εβδομάδες της Πρακτικής Άσκησης δραστηριότητες θεατρικές και δημιουργικής γραφής, με τις οποίες επιδιώχτηκε η επίτευξη συγκεκριμένων ερμηνευτικών στόχων. Κάθε κείμενο προσεγγίστηκε για δύο τουλάχιστον διδακτικές ώρες με τηλεκπαίδευση, ενώ είχε προηγηθεί η προετοιμασία τους για δύο ώρες τουλάχιστον.

2η Εβδομάδα

 

2 ώρες προετοιμασίας

 

Κατά τη 2η εβδομάδα της Πρακτικής Άσκησης αποφασίστηκε να προσεγγιστεί ερμηνευτικά ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Κώστα Τριανταφύλλη Με νύχια και με δόντια. Το απόσπασμα αυτό ικανοποιεί δύο πολύ σημαντικά κριτήρια. Πρώτον την εντοπιότητα, αφού ο συγγραφέας είναι ευρυτάνας και οι χώροι στους οποίους διαδραματίζεται η ιστορία είναι χωριά του νομού Ευρυτανίας. Αναμενόταν ότι η οικειότητα αυτή θα λειτουργούσε θετικά ως προς την ανταπόκρισή των μαθητών και των μαθητριών προς το κείμενο. Πολλοί/ές μάλιστα από αυτούς/ές θα γνώριζαν τους τόπους της ιδιαίτερης καταγωγής των δικών τους ανθρώπων ή των ίδιων. Δεύτερον, το κείμενο αποκτούσε επικαιρότητα, καθώς αναφέρεται σε γεγονότα που έλαβαν χώρα στην πανδημία της γρίπης του 1918. Συμπληρωματικά, πρόκειται για μια αληθινή ιστορία, καθώς το μυθιστόρημα είναι βιωματικό. Το συγκεκριμένο απόσπασμα δίνει ένα μέρος από τη δύσκολη ζωή του πατέρα του συγγραφέα. Και αυτό το κείμενο στάλθηκε ψηφιοποιημένο στους μαθητές και στις μαθήτριες στην ψηφιακή τους τάξη, πριν την σύγχρονη συνάντησή μας. Κατά την προετοιμασία ορίστηκαν οι επιμέρους στόχοι, ενώ ο γενικός σκοπός παραμένει ο ίδιος.

Σκοπός

Να προσεγγίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες το λογοτεχνικό κείμενο βιωματικά και δημιουργικά.

Στόχοι

Οι μαθητές και οι μαθήτριες αναμένεται:

Να προσεγγίσουν τον χαρακτήρα και την ψυχολογία του μικρού παιδιού που μένει πεντάρφανο.

Να μελετήσουν την ψυχολογία και τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας.

Να δουν πόσο επηρεάζεται η κοινωνική συνοχή σε καταστάσεις πανδημίας.

Να γνωρίσουν ένα έργο που μιλάει για τον τόπο τους κι ένα στιγμιότυπο της τοπικής ιστορίας.

Να μελετήσουν και να κατανοήσουν τον σύγχρονο, δικό τους κόσμο μέσα από τη μελέτη ενός απομακρυσμένου χρονικά κόσμου.

Να νιώσουν την ευαισθησία και την ανθρωπιά που διαπνέει το κείμενο.

Να γνωρίσουν και να ασκηθούν στα ιαμβικά ομοιοκατάληκτα δίστιχα.

Να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά.

 

2η Εβδομάδα

 

3 ώρες εξ αποστάσεως διδασκαλία

 

1η Δραστηριότητα

Έγινε σύντομη συζήτηση για τους χώρους στους οποίους διαδραματίζεται η ιστορία του αποσπάσματος. Στόχος της συζήτησης ήταν να φανεί αν είχε γίνει η σύνδεση των χώρων αυτών με τον χώρο στον οποίο ζουν και οι ίδιοι/ες οι μαθητές/τριες.

 

2η Δραστηριότητα

Αμέσως μετά αξιοποιήθηκε η τεχνική του θεάτρου “Ρόλος στον Τοίχο”. Σχεδιάστηκε στον ασπροπίνακα το περίγραμμα του ρόλου. Πρόκειται για το παιδί, τον κεντρικό χαρακτήρα της αφήγησης. Οι μαθητές και οι μαθήτριες κλήθηκαν να προσθέσουν στο περίγραμμα χαρακτηρισμούς, συναισθήματα, εξωτερικά χαρακτηριστικά, εξωτερικές συνθήκες και πιέσεις που μπορεί να δέχτηκε, εσωτερικές ή εξωτερικές. Τα πιο εσωτερικά γνωρίσματα γράφτηκαν στο εσωτερικό του περιγράμματος, ενώ τα εξωτερικά γύρω από το περίγραμμα του χαρακτήρα.  Μετά την ολοκλήρωση αυτής της φάσης, ακολούθησε συζήτηση πάνω σε όσα είχαν καταγραφεί στο περίγραμμα του ρόλου, με στόχο την βαθύτερη ερμηνεία του κεντρικού χαρακτήρα και των συνθηκών της ζωής του.

 

3η Δραστηριότητα

Στη συνέχεια, υποθέσαμε ότι αυτή η ιστορία, η οποία έγινε 100 χρόνια πριν, συμβαίνει σήμερα. Στην εποχή μας, όπου υπάρχουν οι δυνατότητες της διαδικτυακής επικοινωνίας μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Υποθέσαμε ότι το παιδί έγραψε στη σελίδα του στο Facebook ότι έχει χάσει όλους τους δικούς του εξαιτίας της πανδημίας. Η εκπαιδευτικός είχε ήδη ετοιμάσει το προφίλ του παιδιού στο συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης και είχε αναρτήσει την τελευταία τραγική αυτή δημοσίευσή του. Οι μαθητές και οι μαθήτριες χωρίστηκαν στις ομάδες τους, όπως γνώριζαν από την προηγούμενη εβδομάδα, και έγραψαν μηνύματα στο μικρό παιδί. Τα μηνύματα αυτά διαβάστηκαν στην τάξη και η κάθε ομάδα σχολίασε τα γραπτά των άλλων, ενώ η συζήτηση επεκτάθηκε στη σημερινή συγκυρία της νέας πανδημίας και στους προβληματισμούς των ίδιων γύρω από τα συναισθήματά τους και τις απόψεις τους για αυτή.

 

4η Δραστηριότητα

Η διδακτική ώρα τελείωσε με μια παραλλαγή της τεχνικής του θεάτρου “Διάδρομος της Συνείδησης”. Παραλλαγή, γιατί έγιναν δύο παρεμβάσεις στην τεχνική από τη διδάσκουσα. Μία εκούσια και μία εξ ανάγκης. Στη συνήθη εκδοχή της στην τεχνική αυτή δημιουργείται ένα τούνελ από τους μαθητές και τις μαθήτριες και ο/η μαθητής/τρια που είναι σε ρόλο, καθώς περνά μέσα στο τούνελ, γίνεται αποδέκτης των συμβουλών, παραινέσεων και θέσεων των άλλων που σχηματίζουν το τούνελ. Η εξ ανάγκης αλλαγή εδώ είχε να κάνει με το γεγονός ότι ήταν ανέφικτη η δημιουργία του τούνελ, λόγω της εξ αποστάσεως φύσης του μαθήματος κι έτσι αξιοποιήθηκαν μόνο τα παράθυρα των παιδιών στην πλατφόρμα σύγχρονης εκπαίδευσης. Η εκούσια είχε να κάνει ότι τώρα ορίστηκε από την εκπαιδευτικό διαφορετικά ο ρόλος των παιδιών που αποτελούσαν το τούνελ. Τα μέλη του τούνελ ήταν οι συγχωριανοί του κεντρικού χαρακτήρα και τώρα δεν καλούνταν να τον συμβουλεύσουν ή να παρακινήσουν κτλ, αλλά να απολογηθούν σε αυτόν. Να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους, όταν τον άφησαν μόνο στη δυστυχία του.

 

5η Δραστηριότητα

Στη δεύτερη ώρα, αφού μελετήσαμε για λίγο τα ομοιοκατάληκτα δίστιχα του Ερωτόκριτου, οι ομάδες κλήθηκαν να γράψουν ένα τραγούδι. Ένα τραγούδι που θα μπορούσε να τραγουδά ο ήρωας εκείνο το βράδυ που αναγκάστηκε να μείνει μόνος στο σπίτι με το νεκρό αδερφάκι του, σε μια προσπάθεια να “διασκεδάσει” λίγο τη θλίψη και τον φόβο του. Χωρίστηκαν ξανά στις ομάδες τους κι έγραψαν τέσσερα τραγούδια σε ιαμβικά ομοιοκατάληκτα δίστιχα, τα οποία αποτύπωναν την οδυνηρή ψυχική κατάσταση του ήρωα εκείνη την ώρα. Τα τραγούδια διαβάστηκαν στην ολομέλεια κι ακολούθησε σύντομη  συζήτηση γύρω από τη θεματολογία τους, αλλά και από τον βαθμό προσέγγισης των χαρακτηριστικών του ιαμβικού δεκαπεντασύλλαβου στίχου.

 

Αποτελέσματα

Η πρώτη δραστηριότητα ήταν συνδεδεμένη με τον στόχο να γνωρίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες ένα κομμάτι της τοπικής τους ιστορίας, ενώ η τελευταία δραστηριότητα με την άσκηση στον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο. Οι άλλες δραστηριότητες αποσκοπούσαν στην επίτευξη των υπόλοιπων στόχων της διδακτικής παρέμβασης. Η ερμηνεία των χαρακτήρων, των στάσεων και των κινήτρων τους επιτεύχθηκε σε σημαντικό βαθμό, ενώ η ενσυναίσθηση και η ανθρωπιστική αντιμετώπιση του θέματος υπήρξε διάχυτη. Ιδιαίτερο ήταν το ενδιαφέρον των παιδιών κατά τον εγχρονισμό του θέματος στην εποχή μας. Το εξ αποστάσεως μάθημα δημιούργησε κάποιους περιορισμούς που δεν θα υπήρχαν στο διά ζώσης μάθημα, όπως περιγράφηκαν στις δραστηριότητες παραπάνω. Τέλος, και αυτή την εβδομάδα χρειάστηκε μία επιπλέον διδακτική ώρα, η οποία ορίστηκε με τη συναίνεση όλης της μαθητικής κοινότητας.

*Το κείμενο εδώ

 

Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 1ο)

 

Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος

 

Το σχέδιο μαθήματος που ακολουθεί είναι μέρος της εργασίας μου, η οποία εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών στη Δημιουργική Γραφή. Η διάρκεια της πρακτικής άσκησης ήταν 9 εβδομάδες και πραγματοποιήθηκε με εξ αποστάσεως διδασκαλία. 

Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 1^ο)

 

Με βάση τις παραπάνω αρχές αποφασίστηκε το θέμα της Πρακτικής Άσκησης, η οποία συντελείται στο πλαίσιο του ΜΠΣ Δημιουργική Γραφή του ΕΑΠ, να είναι: Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων. Δεν στοχεύει η παρούσα εργασία να προτείνει την υποκατάσταση της παραδοσιακής ερμηνευτικής διαδικασίας στη διδασκαλία ενός λογοτεχνικού έργου ή και των πιο σύγχρονων τάσεων του ερμηνευτικού διαλόγου και της αξιοποίησης των ΤΠΕ στο μάθημα της λογοτεχνίας. Στοχεύει να προτείνει και κάποιες άλλες τεχνικές, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν παράλληλα με άλλες που έχει στη διάθεσή του/της ο/η εκπαιδευτικός ή σε συνδυασμό, όταν προσεγγίζει ένα λογοτεχνικό έργο στην τάξη. Τεχνικές, οι οποίες επιτυγχάνουν αφύπνιση του ενδιαφέροντος των παιδιών και ενεργό συμμετοχή τους στη διδακτική διαδικασία μέσα από τον βιωματικό και δημιουργικό χαρακτήρα τους.

Για τον σκοπό αυτό επιλέχτηκαν οχτώ λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, στα οποία δοκιμάστηκαν κατά τις εννέα εβδομάδες της Πρακτικής Άσκησης δραστηριότητες θεατρικές και δημιουργικής γραφής, με τις οποίες επιδιώχτηκε η επίτευξη συγκεκριμένων ερμηνευτικών στόχων. Κάθε κείμενο προσεγγίστηκε για δύο τουλάχιστον διδακτικές ώρες με τηλεκπαίδευση, ενώ είχε προηγηθεί η προετοιμασία τους για δύο ώρες τουλάχιστον.

 

1η Εβδομάδα

 

2 ώρες προετοιμασίας

 

Μετά από αναζήτηση και σκέψη αποφασίστηκε να διδαχτεί το διήγημα Νύχτα Χριστουγέννων του Άντων Τσέχωφ. Το διήγημα βρίσκεται στη συλλογή  Ρωσικές Χριστουγεννιάτικες Ιστορίες των εκδόσεων Νάρκισσος. Το διήγημα στάλθηκε ψηφιοποιημένο στους μαθητές και στις μαθήτριες μέσω της ψηφιακής τάξης, ώστε να μπορέσουν να το διαβάσουν πριν το μάθημα και να αξιοποιηθεί ο χρόνος που θα χρειαζόταν για την ανάγνωση στις ερμηνευτικές δραστηριότητες. Παραλείφθηκε το τελευταίο μέρος του διηγήματος (δόθηκε μέχρι το σημείο “«Πάμε πίσω!» είπε ο Λιτβίνοφ, σκουντώντας το χέρι του χαζούλη”), με στόχο να εξαχθούν οι προσδοκίες των αναγνωστών μαθητών/τριών κατά τη διδακτική διαδικασία, στο πλαίσιο της θεωρίας της πρόσληψης και της αναγνωστικής ανταπόκρισης. Η επιλογή του διηγήματος στηρίχθηκε στο γεγονός ότι το θέμα του περιστρέφεται γύρω από μια ιστορία αγάπης, ένα θέμα που ενδιαφέρει τους έφηβους πολύ. Επιπλέον, στο γεγονός ότι διακρίνεται από πλούσιες περιγραφές της φύσης και σύνθετους χαρακτήρες, οι οποίοι βρίσκονται σε σχέσεις συμπάθειας και αντιπαλότητας τόσο προς τις δυνάμεις της φύσης όσο και μεταξύ τους. Τέλος, η επιλογή εξαρτήθηκε από τη δυνατή πλοκή της αφήγησης και τις ανατροπές  στην εξέλιξη της ιστορίας που τη διακρίνουν, κάτι που εντείνει το σασπένς και κάνει την ανάγνωση πολύ πιο ενδιαφέρουσα και τις προσδοκίες των αναγνωστών/στριών εντονότερες. Στη συνέχεια, τέθηκαν ο γενικός σκοπός και οι ειδικοί στόχοι του μαθήματος.

 

Σκοπός

Να προσεγγίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες το λογοτεχνικό κείμενο βιωματικά και δημιουργικά.

Στόχοι

Επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

Να προσεγγίσουν τους κύριους χαρακτήρες του διηγήματος, τον εσωτερικό τους κόσμο, τις ιδέες και τις αξίες τους, τις επιθυμίες και τις βαθύτερες ανάγκες τους.

Να καταλάβουν πώς ο ένας χαρακτήρας επηρεάζει και καθορίζει τις αποφάσεις, την εξέλιξη και τη “ζωή” του άλλου.

Να διακρίνουν σημάδια που πρώιμα δίνει η αφήγηση, εν είδει προσημάνσεων, ώστε να προετοιμαστεί ο αναγνώστης για το τέλος.

Να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά.

Να μπορέσουν να βιώσουν το “δράμα” των ηρώων και να απολαύσουν τη μαθησιακή διαδικασία.

 

1η Εβδομάδα

 

3 ώρες εξ αποστάσεως διδασκαλία

 

1η Δραστηριότητα

Μετά το καλωσόρισμα στην ψηφιακή τάξη, ζητήθηκε οι μαθητές και οι μαθήτριες να γράψουν στον ασπροπίνακα της πλατφόρμας τηλεδιασκέψεων πολύ σύντομα την άποψή τους (με μια μικρή φράση ή ακόμα και με μια λέξη) για το κείμενο που είχαν ήδη διαβάσει. Κατά πόσο τους άρεσε ή όχι και κατά πόσο περίμεναν με αγωνία να δουν τι θα γίνει στο τέλος.

 

2η Δραστηριότητα

Επιχειρήθηκε η προσέγγιση των κύριων χαρακτήρων του διηγήματος, αφού πρώτα η τάξη χωρίστηκε σε 4 ομάδες. Η 1η ομάδα θα είχε ως έργο να μελετήσει τον χαρακτήρα της Νατάσας, η 2η του άρχοντα Λιτβίνοφ, η 3η του Ντενίς και η 4η του Πετράκη. Οι ομάδες ανέλαβαν να γράψουν 4 μονολόγους, μπαίνοντας όμως η καθεμιά στον αντίστοιχο ρόλο. Πρόκειται για τη διδακτική τεχνική “Γραφή σε ρόλο”, η οποία συνδυάζει τη δημιουργική γραφή με τις τεχνικές του θεάτρου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες έγιναν νοερά η Νατάσα, η οποία μονολογούσε την ώρα που αντιλήφθηκε ότι έσπασαν οι πάγοι και ότι λογικά ο άντρας της θα ήταν νεκρός (Ομάδα ΝΑΤΑΣΑ), ο άρχοντας Λιτβίνοφ, τη στιγμή που είδε από μακριά τη γυναίκα του να ανεβαίνει τη σκάλα αφού τον περίμενε μέσα στον χιονιά, και λίγο πριν να παρουσιαστεί μπροστά της (Ομάδα ΛΙΤΒΊΝΟΦ), ο Ντενίς, όλη την ώρα που περίμενε με αγωνία στην ακτή κι έβλεπε τη Νατάσα και τη μάνα του ψαρά να περιμένουν μέσα στο κρύο με αγωνία (Ομάδα ΝΤΕΝΙΣ), και ο χαζούλης Πετράκης, την ώρα που αρχίζει να ανοίγεται με τη βάρκα στη θάλασσα και πριν μπει ο Λιντβίνοφ σε αυτή (Ομάδα ΠΕΤΡΑΚΗΣ). Η συνεργασία των μελών των ομάδων έγινε στο εργαλείο της πλατφόρμας breakout sessions και η συγγραφή των μονολόγων στον τοίχο της κυψέλης τους στην πλατφόρμα e-me.

 

3η Δραστηριότητα

Σαν συνέχεια της προηγούμενης δραστηριότητας χρησιμοποιήθηκε η θεατρική τεχνική “Φωναχτές σκέψεις”. Οι ομάδες γνώριζαν από πριν ότι όλα τα μέλη τους θα έπρεπε να πάρουν μέρος στην παρουσίαση των μονολόγων και ότι θα έπρεπε από πριν να έχουν καθορίσει και τη σειρά που θα μιλούσαν και το μέρος του μονολόγου που θα αντιστοιχούσε στον καθένα/μιά. Συγχρόνως, η παρουσίαση έγινε παράλληλα. Δηλαδή, ξεκίνησε ο/η  πρώτος/η εκπρόσωπος της Ομάδας ΝΑΤΑΣΑ και εκφώνησε την πρώτη σκέψη της ήρωίδας που μελετούσε, ακολούθησε ο πρώτος/η της Ομάδας ΛΙΤΒΊΝΟΦ με την πρώτη σκέψη του ήρωά της, της Ομάδας ΝΤΕΝΙΣ στη συνέχεια και της Ομάδας ΠΕΤΡΑΚΗΣ στο τέλος. Μετά από αυτόν τον πρώτο κύκλο άρχισε και πάλι η Ομάδα ΝΑΤΑΣΑ με τον/την δεύτερο/η εκπρόσωπό της και τη δεύτερη σκέψη της κοκ μέχρι και τον τελευταίο εκπρόσωπο της τελευταίας ομάδας. Οι παράλληλοι μονόλογοι κατέδειξαν τους παράλληλους εσωτερικούς βίους των χαρακτήρων και όλη η τάξη έγινε συμμέτοχη σε αυτούς. Αν το μάθημα γινόταν διά ζώσης στη φυσική αίθουσα τα παιδιά κατά τη διάρκεια του δρώμενου θα κινούνταν μέσα στην τάξη σε διάφορες κατευθύνσεις, σαν να περιπλανώνται μέσα στο σκηνικό της αφήγησης, εκτός από τον Πετράκη που η ίδια η αφήγηση τον έχει καθηλωμένο στη βάρκα.  Στο τέλος ο κάθε ήρωας θα κατέληγε σε ένα σημείο της αίθουσας, τα οποία έχουν οριστεί από πριν και έχουν συμφωνηθεί από την ολομέλεια. Τα σημεία αυτά δηλώνουν: Σημείο 1: αγάπη – Σημείο 2: Δυστυχία – Σημείο 3:  Αδιέξοδο – Σημείο 4: αλληλεγγύη – Σημείο 5: προδοσία – Σημείο 6: Θάνατος – Σημείο 7: Ανακούφιση – Σημείο 8: Φροντίδα. Ο/η κάθε εκπρόσωπος των ομάδων καταλήγει στο σημείο που, κατά τη γνώμη του/της, αποδίδει καλύτερα τη στάση του χαρακτήρα, όπως αυτή αποτυπώθηκε στους μονολόγους ή στο μέρος του μονολόγου που είχαν στην ευθύνη τους. Στο εξ αποστάσεως μάθημα δεν επιχειρήθηκε το στάδιο της παράλληλης κίνησης μέσα στο σκηνικό, καθώς δεν ήταν δυνατό, όμως τα μέλη των ομάδων κύκλωναν με το μολύβι του ασπροπίνακα το σημείο στο οποίο θα κατέληγαν, κάθε φορά που τελείωναν το δικό τους μέρος του μονολόγου (Τα σημεία ήταν σχεδιασμένα στον ασπροπίνακα από την εκπαιδευτικό).

 

4η Δραστηριότητα

Η επόμενη δραστηριότητα ήταν μια δραστηριότητα δημιουργικής γραφής και πάλι. Οι μαθητές και οι μαθήτριες, χωρισμένοι/ες και πάλι στις ομάδες τους υπέθεσαν ότι είναι ένας φίλος ή μια φίλη του συγγραφέα, συγγραφέας κι αυτός/ή. Ο Τσέχωφ τους έχει στείλει με επιστολή του το διήγημα μέχρι το σημείο που είχε διαβαστεί και ζητάει τη συμβουλή τους για το ποιο τέλος θα ήταν καλό να δώσει. Οι μαθητές/τριες θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους όλα τα δεδομένα της αφήγησης ως εκείνο το σημείο και να προτείνουν το τέλος που πιστεύουν ότι πρέπει να δοθεί με βάση αυτά τα δεδομένα. Στο τέλος αυτό θα έπρεπε να δώσουν λογοτεχνική μορφή, σαν να είναι οι ίδιοι/ες συγγραφείς και σε ένα συνημμένο κείμενο θα έπρεπε να σημειώσουν σύντομα στον Τσέχωφ εκείνα τα στοιχεία που τους/τις οδήγησαν σε αυτές τις επιλογές. Οι τέσσερις επιστολές και τα συνημμένα κείμενα, αφού γράφτηκαν συνεργατικά στις κυψέλες των ομάδων, καρφιτσώθηκαν σε έναν τοίχο padlet, διαβάστηκαν και συζητήθηκαν στην τάξη.

 

5η Δραστηριότητα

Στο τέλος διαβάστηκε η λύση που έδωσε ο Τσέχωφ στο διήγημα και η τάξη προχώρησε σε συγκρίσεις με τις προτάσεις των μαθητών/τριών.

 

Αποτελέσματα

Η 1η δραστηριότητα λειτούργησε ως αφόρμηση και ως εισαγωγή στο θέμα. Η 2η και η 3η δραστηριότητα αποσκοπούσαν στην επίτευξη του πρώτου και δεύτερου στόχου, ενώ η 4η και η 5η στην επίτευξη του τρίτου στόχου. Οι στόχοι ικανοποιήθηκαν σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό και οι μαθητές και οι μαθήτριες συμμετείχαν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Η ερμηνεία των ζητούμενων στοιχείων του κειμένου πραγματοποιήθηκε με βιωματικό, συμμετοχικό, συνεργατικό και δημιουργικό τρόπο. Από την πρώτη διδακτική ώρα φάνηκε ότι ο διδακτικός χρόνος των δύο ωρών δεν θα ήταν επαρκής για την ποιοτική ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων κι έτσι προστέθηκε μία ακόμη ώρα, η οποία έγινε Παρασκευή απόγευμα, μετά την συναίνεση όλων των μελών της αναγνωστικής κοινότητας της τάξης. Λόγω της εξ αποστάσεως διδασκαλίας δεν ήταν δυνατή η βαθύτερη ερμηνευτική προσέγγιση του σκηνικού (χωροχρόνου της αφήγησης) και της επενέργειάς του πάνω στους χαρακτήρες, η οποία θα μπορούσε να γίνει σε διά ζώσης μάθημα κατά την 3η δραστηριότητα, στην οποία οι ίδιοι οι μαθητές και οι μαθήτριες θα οριοθετούσαν τα χαρακτηριστικά και τα σημεία του σκηνικού μέσα στην τάξη, στα οποία θα κατέληγαν τα μέλη των μαθητικών ομάδων. Η δυσκολία αυτή είχε γίνει αντιληπτή από τον σχεδιασμό κιόλας του  μαθήματος, γι’ αυτό και δεν συμπεριλήφθηκε τελικά στους διδακτικούς στόχους, αποτελεί όμως μια πρόταση για μελλοντική αξιοποίηση.

Το κείμενο βρίσκεται εδώ