Νεοελληνική
Γλώσσα - Η Θεωρία σε ένα κείμενο
Με βάση τις ερωτήσεις της Τράπεζας
Θεμάτων της Γ’ Λυκείου
Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος
Κείμενο
Οι επιτυχημένοι άνθρωποι λένε «όχι»
σε όλα
LIFOTEAM
Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα
δηλώνουν ιδιαίτερα πολυάσχολοι. Όταν ρωτάς κάποιον πως είναι, το πιθανότερο είναι να σου απαντήσει
«απασχολημένος», «καλά, αλλά πολλή δουλειά, «άσε, τρέχω όλη μέρα».
Ωστόσο, για να είναι κάποιος τόσο πολυάσχολος, με ελάχιστο ελεύθερο χρόνο,
μάλλον οι πιθανότητες να μην λέει πολλά «όχι» είναι αρκετές.
Πολλοί από εμάς δυσκολευόμαστε να λέμε όχι, πιθανώς
φοβούμενοι την απόρριψη, το πως θα αντιδράσει ο άλλος και το ενδεχόμενο να
θυμώσει με την άρνησή μας. Η ανάγκη μας να ικανοποιούμε τους άλλους πηγάζει ήδη
από την παιδική μας ηλικία, όταν από μικροί μαθαίναμε να είμαστε το «καλό
κορίτσι/αγόρι» και επαινούμασταν όταν γινόμασταν οι βοηθοί της μαμάς, ή μπορεί
απλά να μην λαμβάναμε την προσοχή που ζητούσαμε και να την αναζητούσαμε
ευχαριστώντας τους άλλους εις βάρος του εαυτού μας.
Έχουμε συνηθίσει να λέμε «ναι» για να ευχαριστήσουμε τους άλλους, σε
σημείο που μπορεί να μην γνωρίζουμε καν τι θέλουμε εμείς και ποιες είναι οι
ανάγκες μας. Αλλά εάν η ζωή σας είναι τόσο «γεμάτη» που δεν έχετε χρόνο για
εκείνα που πραγματικά έχουν σημασία για εσάς, τότε η ψυχική σας υγεία βρίσκεται
σε κίνδυνο και είναι καιρός να κάνετε μια αλλαγή.
Το πρώτο βήμα είναι να θυμώσετε με τον εαυτό σας για
όλον τον χρόνο, τα χρήματα και την ενέργεια που έχετε ξοδέψει, λέγοντας «ναι»
σε πράγματα, τα οποία θα μπορούσατε να είχατε αρνηθεί. Πόσους καφέδες
ήπιατε με ανθρώπους που δεν θέλατε ή σε πόσους γάμους πήγατε ενώ δεν θέλατε να
παρευρεθείτε σε αυτούς και πόσες ώρες κουραστικών συναντήσεων έχετε περάσει;
Αναρωτηθείτε τι συμβαίνει με το να λέτε «ναι» και να κρατάτε τους
ανθρώπους ευχαριστημένους; Κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας ότι είμαστε σωστοί και
ευγενικοί άνθρωποι αλλά μπορούμε να κάνουμε πράγματι κακό σε εμάς αφού δεν
φροντίζουμε να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας.
Στο βιβλίο του «Η Δύναμη του Όχι», ο
επιχειρηματίας και συγγραφέας James Altucher γράφει: «Όταν λες «ναι» σε κάτι
που δεν θες, αυτά είναι τα αποτελέσματα: μισείς αυτό που κάνεις, απεχθάνεσαι το
άτομο που σου έκανε την πρόταση και βλάπτεις τον εαυτό σου».
Για να ξεκινήσετε να ανακτάτε χρόνο και να έχετε την
ψυχική σας υγεία, επικεντρωθείτε σε εκείνα που πραγματικά θέλετε. Αντί να λέτε
αναγκαστικά «ναι», αναρωτηθείτε πρώτα, «συμφωνώ εγώ;», «είναι κάτι που μου
αρέσει;». Ξεκινήστε με μικρά βηματάκια, για παράδειγμα, όταν σας ζητήσει
κάποιος μια ασήμαντη χάρη. Μάθετε να αναγνωρίζετε εκείνα τα ναι που μέσα σας
είναι όχι, και δώστε προσοχή.
Μήπως η σκέψη να λέτε «όχι» στους ανθρώπους με τους οποίους βρίσκεστε πρόσωπο
με πρόσωπο σας φοβίζει; Σύμφωνα με την Vanessa Van Edwards, την ιδρύτρια του
εργαστηρίου έρευνας της ανθρώπινης συμπεριφοράς, «ζητήστε από τους ανθρώπους να
σας στέλνουν μηνύματα και απαντήστε τους πίσω» λέει και συνεχίζει: «Είναι
απόλυτα λογικό επίσης, να πείτε ότι θέλετε πρώτα να ελέγξετε το πρόγραμμα σας
πριν τους απαντήσετε, αυτό θα σας επιτρέψει να έχετε τον χρόνο να σκεφτείτε τι
πραγματικά θέλετε αλλά και ενδεχομένως να βρείτε τα
σωστά λόγια και το κουράγιο να αρνηθείτε».
Εάν εξακολουθείτε να μην μπορείτε να πείτε «όχι», έχετε κατά νου
και τα λόγια του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Warren Buffet: Οι επιτυχημένοι άνθρωποι λένε «όχι» σε όλα. Το «όχι»,
σας επιτρέπει να πείτε «ναι» στα σημαντικά για εσάς. Επίσης, σας κάνει
καλύτερο άνθρωπο, γιατί το «ναι» δεν θα πηγάζει από φόβο και δυσαρέσκεια,
σας αφήνει χώρο να κάνετε πράγματα που επιθυμείτε και να ικανοποιείτε τις
ανάγκες σας, από το να είστε συνεχώς «πνιγμένοι».
Και σκεφτείτε και κάτι τελευταίο: εάν ξεκινήσετε να λέτε «όχι», σε τι θα λέγατε «ναι»; Ενδεχομένως
σε περισσότερη φροντίδα του εαυτού σας και καλύτερη ψυχική υγεία; Περισσότερο
χρόνο με τα παιδιά σας; Ασχολία με το αγαπημένο σας χόμπι;
Με πληροφορίες από Guardian.
https://www.lifo.gr/tropos-zois/health-fitness/oi-epityhimenoi-anthropoi-lene-ohi-se-ola
1.
Στο
παραπάνω κείμενο εντοπίζουμε σημεία στα οποία ο/η συντάκτης/τρια εξηγεί,
επιχειρηματολογεί και δίνει οδηγίες. Να βρεις ένα τέτοιο σημείο για το καθένα
και να δικαιολογήσεις την απάντησή σου.
Εξήγηση: 3η παράγραφος
«Πολλοί από εμάς…του εαυτού μας». Εξηγεί γιατί οι άνθρωποι δυσκολεύονται να
αρνηθούν αυτό που οι άλλοι τους ζητούν. Η αιτιολογική μετοχή «φοβούμενοι» και η
σημασία του ρήματος «πηγάζει» αποδίδουν τις αιτίες ( γιατί) του φαινομένου
(φοβούνται την απόρριψη, την αντίδραση, τον θυμό – εκπαιδεύονται από την
παιδική ηλικία είτε για κερδίσουν τον έπαινο είτε την προσοχή των άλλων). Ο
ενεστώτας χρόνος των ρημάτων «δυσκολευόμαστε» και «πηγάζει» και του ρηματικού
τύπου «φοβούμενοι», οι πιθανολογικές εκφράσεις (πιθανώς, μπορεί να) αποτελούν
χαρακτηριστικά της εξήγησης.
Επιχειρηματολογία: 5η
παράγραφος «Το πρώτο βήμα…περάσει». Επιχειρεί
να πείσει για το ποιο είναι το πρώτο βήμα ενός ανθρώπου, ώστε να μάθει
να λέει όχι. Είναι ο θυμός με τον εαυτό του για όλο τον χαμένο χρόνο λέγοντας
ναι. Οι ρητορικές ερωτήσεις που χρησιμοποιεί και οι αρνητικές διατυπώσεις
οδηγούν σε μια αυτονόητη καταφατική απάντηση με ισχυρό βαθμό βεβαιότητας.
Οδηγίες: 8η παράγραφος
«Για να ξεκινήσετε…προσοχή». Δίνονται τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει
κάποιος, προκειμένου να είναι ψυχικά υγιής. Αυτά τα βήματα δίνονται με
προστακτική έγκλιση σε δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο (αναρωτηθείτε, ξεκινήστε,
μάθετε, δώστε), κάτι που προσδίδει παραινετικό τόνο. Η χρονική σημασία του
ρήματος «ξεκινώ», το επίρρημα «πρώτα» και η χρονική πρόταση «όταν…χάρη» δίνουν
τη σωστή σειρά των ενεργειών που απαιτούνται.
2.
«Το
πρώτο βήμα είναι να θυμώσετε με τον εαυτό σας για όλον τον χρόνο, τα χρήματα
και την ενέργεια που έχετε ξοδέψει, λέγοντας «ναι» σε πράγματα, τα οποία θα
μπορούσατε να είχατε αρνηθεί. Πόσους καφέδες ήπιατε με ανθρώπους που δεν θέλατε
ή σε πόσους γάμους πήγατε ενώ δεν θέλατε να παρευρεθείτε σε αυτούς και πόσες
ώρες κουραστικών συναντήσεων έχετε περάσει;
Αναρωτηθείτε τι συμβαίνει με το να
λέτε «ναι» και να κρατάτε τους ανθρώπους ευχαριστημένους; Κοροϊδεύουμε
τους εαυτούς μας ότι είμαστε σωστοί και ευγενικοί άνθρωποι αλλά μπορούμε να
κάνουμε πράγματι κακό σε εμάς αφού δεν φροντίζουμε να
ικανοποιούμε τις ανάγκες μας.
Στο βιβλίο του «Η Δύναμη του Όχι», ο
επιχειρηματίας και συγγραφέας James Altucher γράφει: «Όταν λες «ναι» σε κάτι
που δεν θες, αυτά είναι τα αποτελέσματα: μισείς αυτό που κάνεις, απεχθάνεσαι το
άτομο που σου έκανε την πρόταση και βλάπτεις τον εαυτό σου». Ποια είναι η θέση
του/της συντάκτη/τριας στο παραπάνω απόσπασμα; Να εντοπίσεις τρόπους (γλωσσικές
επιλογές, τρόπους οργάνωσης, τρόπους πειθούς) με τους οποίους προσπαθεί να
ενισχύσει αυτή τη θέση.
Η θέση είναι ότι το να λες ναι σε
πράγματα που δεν επιθυμείς είναι απώλεια χρόνου, χρημάτων και ενέργειας.
Γλωσσικές επιλογές: Η σημασία του
ρήματος «ξοδεύω», για να δώσει έμφαση στην απώλεια, η δυνητική έκφραση «θα
μπορούσατε», για να τονίσει ότι υπάρχει εναλλακτική, οι ρητορικές ερωτήσεις,
για να δώσει το πλήθος τον καταπιέσεων, οι προστακτικές εγκλίσεις και το β’
πληθυντικό πρόσωπο που παρακινούν σε μια άλλη θεώρηση, το α’ πληθυντικό πρόσωπο
που προσδίδει καθολικότητα στο φαινόμενο, η διπλή τελεία που ακολουθείται από
την απαρίθμηση των αρνητικών αποτελεσμάτων.
Τρόποι οργάνωσης: Παραδείγματα
καθημερινών καταπιέσεων (στις ρητορικές ερωτήσεις), αιτιολόγηση ότι κάνουμε
κακό στον εαυτό μας (αφού δεν φροντίζουμε να ικανοποιούμε τις ανάγκες μας).
Τρόποι πειθούς: Επίκληση στην
αυθεντία (Altucher) με την οποία ισχυροποιείται η θέση ότι το να λες ναι σε όλα
είναι βάπτικό.
3.
Με
ποιο ύφος λόγου επιλέγεται να διατυπωθούν τα νοήματα στο Κείμενο; Να
τεκμηριώσεις την απάντησή σου επιλέγοντας τρεις γλωσσικές αναφορές. Να
σχολιάσεις την αποτελεσματικότητα των υφολογικών επιλογών σε σχέση με το
κειμενικό είδος/τύπο.
Προτρεπτικό, παραινετικό, διδακτικό
ύφος
Β’ πρόσωπο, Προστακτική έγκλιση,
προφορικότητα, οικείο λεξιλόγιο, ερωτήσεις, ευθύς λόγος, επαναλήψεις
4.
«Πολλοί
από εμάς δυσκολευόμαστε να λέμε όχι, πιθανώς φοβούμενοι την απόρριψη, το πως θα
αντιδράσει ο άλλος και το ενδεχόμενο να θυμώσει με την άρνησή μας. Η ανάγκη μας
να ικανοποιούμε τους άλλους πηγάζει ήδη από την παιδική μας ηλικία, όταν από
μικροί μαθαίναμε να είμαστε το «καλό κορίτσι/αγόρι» και επαινούμασταν όταν
γινόμασταν οι βοηθοί της μαμάς, ή μπορεί απλά να μην λαμβάναμε την προσοχή που
ζητούσαμε και να την αναζητούσαμε ευχαριστώντας τους άλλους εις βάρος του
εαυτού μας». Ο βασικός τρόπος ανάπτυξης της παραγράφου του Κειμένου είναι η
αιτιολόγηση. Να εντοπίσεις 2 λέξεις που δηλώνουν αιτιολόγηση. Γιατί ο/η
συγγραφέας χρησιμοποιεί αιτιολόγηση στο σημείο αυτό;
Απάντηση στην ερώτηση 1
5.
«Εάν
εξακολουθείτε να μην μπορείτε να πείτε «όχι», έχετε κατά νου και τα λόγια του
δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Warren Buffet: «Οι επιτυχημένοι άνθρωποι λένε
«όχι» σε όλα». Το «όχι», σας επιτρέπει να πείτε «ναι» στα σημαντικά για εσάς.
Επίσης, σας κάνει καλύτερο άνθρωπο, γιατί το «ναι» δεν θα πηγάζει από φόβο και
δυσαρέσκεια, σας αφήνει χώρο να κάνετε πράγματα που επιθυμείτε και να
ικανοποιείτε τις ανάγκες σας, από το να είστε συνεχώς «πνιγμένοι». Να εξετάσεις
τον βαθμό στον οποίο αποδεικνύεται ικανοποιητικά – πειστικά η θέση που
διατυπώνεται σε αυτό το σημείο, τεκμηριώνοντας την απάντησή σου.
Στην
παράγραφο αξιοποιείται η επίκληση στην αυθεντία, για ενισχυθούν οι θέσεις που
έχουν διατυπωθεί παραπάνω. Το πρόσωπο στο οποίο γίνεται επίκληση είναι ένας
πάμπλουτος επιχειρηματίας, γεγονός που μας οδηγεί στη σκέψη ότι θα είναι
πολυάσχολος και με πολλές υποχρεώσεις απέναντι σε πολλούς ανθρώπους, κάτι που
ίσως ενισχύει τη θέση του/της συντάκτη/τριας.Τα λόγια του επιχειρηματία σε ευθύ λόγο ξεκινούν από τη θέση ότι οι
επιτυχημένοι λένε σε όλα όχι και ακολουθεί μια πληθώρα θετικών αποτελεσμάτων
αυτής της στάσης (λένε ναι στα σημαντικά, γίνονται καλύτεροι άνθρωποι, επειδή
λείπει ο φόβος και η δυσαρέσκεια, εξασφαλίζεται ελεύθερος χρόνος). Η
αιτιολόγηση των θέσεων και το πλήθος των θετικών αποτελεσμάτων λειτουργούν
επίσης ενισχυτικά. Η χρήση παροντικών ρηματικών χρόνων, η οριστική έγκλιση, ο
επικοινωνιακός ρόλος του β’ ρηματικού προσώπου, η αναφορική λειτουργία της
γλώσσας καθιστούν πειστικότερη τη θέση του πομπού. Βέβαια, μπορεί να ελεγχθεί
αν το να λες όχι σε όλα είναι, εκτός από αναγκαία αιτία, και επαρκής.
6.
Να
σχολιάσεις τη γλωσσική μορφή, τη σχέση του με το περιεχόμενο του κειμένου και
την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του τίτλου του Κειμένου σε σχέση με την
πρόθεση της αρθρογράφου.
Τίτλος: Οι επιτυχημένοι άνθρωποι λένε
«όχι» σε όλα.
Μορφή: Εκτεταμένος τίτλος με
αποφαντική μορφή και καταφατική διατύπωση. Αναφορική λειτουργία της γλώσσας
(εύληπτο νόημα). Ενεργητική σύνταξη που δίνει έμφαση στο υποκείμενο
(επιτυχημένοι άνθρωποι). Ρήμα σε ενεστώτα χρόνο (επαναληπτικότητα,
διαχρονικότητα), οριστική έγκλιση (βεβαιότητα) και γ’ πληθυντικό πρόσωπο
(αντικειμενικότητα). Επιθετική μετοχή που λειτουργεί αξιολογικά. Σχολιαστικό
σημείο στίξης (Έμφαση στο όχι μέσα σε εισαγωγικά). Η καθολική σημασία του
«όλα».
Σχέση με περιεχόμενο: Πυκνώνει όλο το
περιεχόμενο του κειμένου.
Επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα: Τα
σχόλια της μορφής. Κατατοπίζει, προϊδεάζει, δίνει το έναυσμα για να αναπτυχθούν
οι θέσεις του/της συντάκτη/τριας.
7.
Ποια
είναι η βασική θέση που διατυπώνει ο συγγραφέας του Κειμένου και ποια, κατά τη
γνώμη σου η πρόθεσή του, ο σκοπός για τον οποίο έγραψε το κείμενο; Να
αιτιολογήσεις τον χαρακτηρισμό σου αναφέροντας δύο γλωσσικές επιλογές.
Θέση: Οι άνθρωποι πρέπει να λένε όχι
για να είναι ευτυχισμένοι.
Πρόθεση: Να δώσει οδηγίες για το πως
θα επιτύχουν την ευτυχία μέσω του όχι, να πείσει για την αναγκαιότητα αυτού, να
προτρέψει σε αυτή τη στάση ζωής.
Προστακτική έγκλιση, Ρητορικές
ερωτήσεις, Ρηματικά πρόσωπα (α’ και β’)
8.
Να
εντοπίσεις σημεία μέσα στο κείμενο στα οποία ο/η συντάκτης/τρια εκφράζεται με
αρκετή βεβαιότητα και σημεία στα οποία δεν φαίνεται τόσο βέβαιος/η. Να
προσδιορίσεις τη γλωσσική επιλογή με την οποία αναδεικνύεται το συγκεκριμένο
νόημα σε κάθε περίπτωση.
Αρκετή Βεβαιότητα: Οριστική και
προστακτική έγκλιση, ρητορικές ερωτήσεις
Μικρότερη Βεβαιότητα: μάλλον οι
πιθανότητες να μην λέει πολλά «όχι» είναι αρκετές, πιθανώς φοβούμενοι την
απόρριψη
9.
«Εάν
εξακολουθείτε να μην μπορείτε να πείτε «όχι», έχετε κατά νου και τα λόγια του
δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Warren Buffet: «Οι επιτυχημένοι άνθρωποι λένε
«όχι» σε όλα». Το «όχι», σας επιτρέπει να πείτε «ναι» στα σημαντικά για εσάς.
Επίσης, σας κάνει καλύτερο άνθρωπο, γιατί το «ναι» δεν θα πηγάζει από φόβο και
δυσαρέσκεια, σας αφήνει χώρο να κάνετε πράγματα που επιθυμείτε και να
ικανοποιείτε τις ανάγκες σας, από το να είστε συνεχώς «πνιγμένοι».
Και σκεφτείτε και κάτι τελευταίο: εάν
ξεκινήσετε να λέτε «όχι», σε τι θα λέγατε «ναι»; Ενδεχομένως σε περισσότερη
φροντίδα του εαυτού σας και καλύτερη ψυχική υγεία; Περισσότερο χρόνο με τα
παιδιά σας; Ασχολία με το αγαπημένο σας χόμπι;» Να καταγράψεις τις λέξεις ή
φράσεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή ανάμεσα στις δύο παραγράφους.
Ποιος είναι ο νοηματικός τρόπος σύνδεσής τους και πώς λειτουργεί ως προς το
θέμα του κειμένου;
Συνοχή: Επιτυγχάνεται μέσα από την
επανάληψη του συνδέσμου και, ο οποίος έχει μεταβατική και προσθετική σημασία,
και με την επανάληψη του «όχι», που αποτελεί την κεντρική έννοια του κειμένου.
Νοηματική σύνδεση: Η δεύτερη
παράγραφος δίνει επιπλέον (προσθέτει) επιχειρήματα για τους λόγους για τους
οποίους οι άνθρωποι πρέπει να λένε όχι, λειτουργώντας ενισχυτικά στις οδηγίες
που δόθηκαν στις παραπάνω παραγράφους.
10.Ποιο το κυρίαρχο ρηματικό πρόσωπο που χρησιμοποιείται στο
κείμενο; Να σχολιάσεις τη λειτουργία του λαμβάνοντας υπόψη το είδος του
κειμένου και την πρόθεση του/της συγγραφέως.
Β’
πληθυντικό πρόσωπο.
Λειτουργία: Παραίνεση, προτροπή, διδακτικός τόνος, αμεσότητα, οικειότητα,
ενθάρρυνση της συμμετοχής του αναγνώστη στην επικοινωνία
Κειμενικό είδος: Κείμενο οδηγιών
11.«το «καλό κορίτσι/αγόρι»: Τι εξυπηρετεί η χρήση των
εισαγωγικών στο σημείο;
Ειρωνεία, έμφαση
12.«Εάν εξακολουθείτε να μην μπορείτε να πείτε «όχι», έχετε κατά
νου και τα λόγια του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Warren Buffet: «Οι
επιτυχημένοι άνθρωποι λένε «όχι» σε όλα». Το «όχι», σας επιτρέπει να πείτε
«ναι» στα σημαντικά για εσάς. Επίσης, σας κάνει καλύτερο άνθρωπο, γιατί το
«ναι» δεν θα πηγάζει από φόβο και δυσαρέσκεια, σας αφήνει χώρο να κάνετε
πράγματα που επιθυμείτε και να ικανοποιείτε τις ανάγκες σας, από το να είστε
συνεχώς «πνιγμένοι». Ο/η συγγραφέας στο σημείο αυτό κάνει χρήση των λόγων μίας
αυθεντίας. Να αιτιολογήσεις τη χρήση τους με βάση την πρόθεση του/της
συγγραφέα.
Στην παράγραφο αξιοποιείται η
επίκληση στην αυθεντία, για ενισχυθούν οι θέσεις που έχουν διατυπωθεί παραπάνω
και να τεκμηριωθεί η αξιοπιστία τους. Το πρόσωπο στο οποίο γίνεται επίκληση
είναι ένας πάμπλουτος επιχειρηματίας, γεγονός που μας οδηγεί στη σκέψη ότι θα
είναι πολυάσχολος και με πολλές υποχρεώσεις απέναντι σε πολλούς ανθρώπους, κάτι
που ίσως ενισχύει τη θέση του/της συντάκτη/τριας. Πρόκειται για ένα κείμενο και
επιχειρηματολογικό, που προσπαθεί να πείσει/προτρέψει τους αναγνώστες για την
ανάγκη αλλαγής της στάσης ζωής.
13.«Πόσους καφέδες ήπιατε με ανθρώπους που δεν θέλατε ή σε
πόσους γάμους πήγατε ενώ δεν θέλατε να παρευρεθείτε σε αυτούς και πόσες ώρες
κουραστικών συναντήσεων έχετε περάσει;», «εάν ξεκινήσετε να λέτε «όχι», σε τι
θα λέγατε «ναι»;». Ποια τα είδη των ερωτημάτων στα δύο αυτά σημεία; Να
αιτιολογήσεις τις συγκεκριμένες επιλογές σε επίπεδο περιεχομένου, ύφους και
δομής του κειμένου.
Ρητορικές ερωτήσεις
Γνήσια ερώτηση (απαντάται με τις
ερωτήσεις που ακολουθούν)
Οι ρητορικές ερωτήσεις δίνουν το
πλήθος των καθημερνών καταπιέσεων των ανθρώπων που λένε ναι. Άμεσο, οικείο,
παραστατικό, δραματικό ύφος. Λειτουργούν ως υποστηρικτικό υλικό για το
συμπέρασμα της απώλειας χρόνου, χρημάτων και ενέργειας των ανθρώπων που λένε
πάντα ναι.
14. «Όταν ρωτάς κάποιον πως είναι, το πιθανότερο είναι να σου
απαντήσει «απασχολημένος», «καλά, αλλά πολλή δουλειά, ή «άσε, τρέχω
όλη μέρα». Να αντικαταστήσεις τα υπογραμμισμένα σημεία με άλλες
λέξεις/φράσεις, ώστε το ύφος να γίνει πιο επίσημο.
Υγιής, αλλά πολυάσχολος / πολυπράγμονας
15.«Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα δηλώνουν ιδιαίτερα
πολυάσχολοι. Όταν ρωτάς κάποιον πως είναι, το πιθανότερο είναι να σου απαντήσει
«απασχολημένος», «καλά, αλλά πολλή δουλειά, «άσε, τρέχω όλη μέρα». Στην πρώτη
παράγραφο του Κειμένου ο/η συγγραφέας
χρησιμοποιεί ασύνδετο σχήμα λόγου. Να το εντοπίσεις και να εξηγήσεις τους
λόγους, για τους οποίους επιλέγει αυτό τον τρόπο σύνδεσης των νοημάτων.
Ένταση και έμφαση στον λόγο,
αμεσότητα, γοργότητα, απλότητα, πυκνότητα, άμεση πρόσληψη των πληροφοριών. (ευαισθητοποίηση,
προβληματισμός)
16.«Για να ξεκινήσετε να ανακτάτε χρόνο και να έχετε την ψυχική
σας υγεία, επικεντρωθείτε σε εκείνα που πραγματικά θέλετε. Αντί να λέτε
αναγκαστικά «ναι», αναρωτηθείτε πρώτα, «συμφωνώ εγώ;», «είναι κάτι που μου
αρέσει;». Ξεκινήστε με μικρά βηματάκια, για παράδειγμα, όταν σας ζητήσει
κάποιος μια ασήμαντη χάρη. Μάθετε να αναγνωρίζετε εκείνα τα ναι που μέσα σας
είναι όχι, και δώστε προσοχή». Ο/η συντάκτρια χρησιμοποιεί δεύτερο πληθυντικό
ρηματικό πρόσωπο και προστακτική έγκλιση. Τι θέλει να πετύχει με τις δύο αυτές
επιλογές
Β’ πληθυντικό πρόσωπο.
Λειτουργία: Παραίνεση, προτροπή,
διδακτικός τόνος, αμεσότητα, οικειότητα, ενθάρρυνση της συμμετοχής του
αναγνώστη στην επικοινωνία
Προστακτική
Παραίνεση/προτροπή, βεβαιότητα,
δεοντολογία
17.Στο κείμενο ανιχνεύονται στοιχεία προφορικότητας. Να
εντοπίσεις δύο γλωσσικές επιλογές που επιβεβαιώνουν την παραπάνω θέση,
παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία, και να εξηγήσεις την επικοινωνιακή
αποτελεσματικότητά τους.
Ευθύς λόγος, Α και Β πρόσωπο,
Ερωτήσεις, Απλό και καθημερινό λεξιλόγιο
Αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα,
δραματικότητα, τόνωση του ενδιαφέροντος, εύκολη πρόσληψη του νοήματος και
κατανόηση
18.«Οι επιτυχημένοι άνθρωποι λένε «όχι» σε όλα». Το «όχι», σας
επιτρέπει να πείτε «ναι» στα σημαντικά για εσάς. Επίσης, σας κάνει καλύτερο
άνθρωπο, γιατί το «ναι» δεν θα πηγάζει από φόβο και δυσαρέσκεια, σας αφήνει
χώρο να κάνετε πράγματα που επιθυμείτε και να ικανοποιείτε τις ανάγκες σας, από
το να είστε συνεχώς «πνιγμένοι». Να ξαναγράψεις το παραπάνω απόσπασμα
μεταφέροντας σε πλάγιο λόγο τα λόγια που βρίσκονται σε ευθύ λόγο. Τι κερδίζει ή
τι χάνει το κείμενο µε την αλλαγή αυτή ως προς την πειστικότητά του;
Ο Warren Buffet είπε ότι οι
επιτυχημένοι άνθρωποι λένε «όχι» σε όλα. Ότι το »όχι» τους επιτρέπει να πουν
«ναι» στα σημαντικά για αυτούς. Επίσης, τους κάνει καλύτερο άνθρωπο…. Τους
αφήνει χώρο να κάνουν πράγματα που επιθυμούν και να ικανοποιούν τις ανάγκες
τους, από το να είναι συνεχώς «πνιγμένοι».
Ευθύς λόγος: Προφορικότητα, οικειότητα,
διαλογικός τόνος, αμεσότητα, ζωντάνια, δραματικότητα, καθίσταται σαφές ότι
πρόκειται για αυτούσια παράθεση των λόγων, άρα μεγαλύτερη εγκυρότητα
Πλάγιος λόγος: Ομοιομορφία ύφους,
μειωμένη αίσθηση εγκυρότητας (δύο οπτικές γωνίες)
19.«Για να ξεκινήσετε να ανακτάτε χρόνο και να έχετε την ψυχική
σας υγεία, επικεντρωθείτε σε εκείνα που πραγματικά θέλετε. Αντί να λέτε
αναγκαστικά «ναι», αναρωτηθείτε πρώτα, «συμφωνώ εγώ;», «είναι κάτι που μου
αρέσει;». Ξεκινήστε με μικρά βηματάκια, για παράδειγμα, όταν σας ζητήσει
κάποιος μια ασήμαντη χάρη. Μάθετε να αναγνωρίζετε εκείνα τα ναι που μέσα σας
είναι όχι, και δώστε προσοχή». Να αποδείξεις αν στο παρακάτω χωρίο του Κειμένου
έχουμε μακροπερίοδο ή βραχυπερίοδο λόγο και να επισημάνεις δύο λόγους, για τους
οποίους επιλέγει αυτό τον τρόπο σύνδεσης των νοημάτων.
Βραχυπερίοδος
Λόγος απλός, γοργός, λιτός, εύληπτα
νοήματα, παραστατικότητα, ζωντάνια, προφορικότητα, οικειότητα
20.«αλλά και ενδεχομένως να βρείτε τα σωστά λόγια και το
κουράγιο να αρνηθείτε». Να μετατρέψεις, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, την
παραπάνω πρόταση του Κειμένου στην αντίθετη σύνταξη και να σχολιάσεις τις
διαφοροποιήσεις που παρατηρείς στο ύφος του λόγου.
Αλλά και ενδεχομένως να βρεθούν (από
εσάς) τα σωστά λόγια και το κουράγιο
Ενεργητική σύνταξη: Προφορικότητα,
ζωντάνια, απλότητα, έμφαση στο υποκείμενο
Παθητική σύνταξη: Αποστασιοποίηση,
Πυκνότητα, Συνθετότητα, απρόσωπο ύφος, επισημότητα, έμφαση στο αποτέλεσμα της
ενέργειας
21.Στο κείμενο επαναλαμβάνεται η λέξη όχι. Να δικαιολογήσεις
αυτή την επιλογή, με κριτήριο το θέμα του κειμένου και την πρόθεση του
συγγραφέα.
Συνοχή και ενότητα, τονισμός στη
σπουδαιότητα του θέματος, βεβαιότητα, πρόκληση ενδιαφέροντος/προβληματισμού,
αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα, ρυθμικότητα, ευαισθητοποίηση
