Εκπαίδευση – Ανεστραμμένη Τάξη - Σχέδιο
μαθήματος
Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος
Πριν την τάξη
Δόθηκαν στους μαθητές και μαθήτριες
στην πλατφόρμα eme οι
παρακάτω σύνδεσμοι. Οι σύνδεσμοι οδηγούν σε δύο βίντεο-αποσπάσματα από την
ταινία: Απαγορευμένη Εκπαίδευση.
https://www.youtube.com/watch?v=dm7ebn-4H9o&t=2s&ab_channel=SakisRoditis
https://www.youtube.com/watch?v=eeJxc8ITd0k&ab_channel=YannisKaraliotas
Τους ζητήθηκε, μετά την παρακολούθηση
των βίντεο, να γράψουν στον τοίχο της κυψέλης τους τα θέματα σχετικά με την
εκπαίδευση που εντόπισαν εκεί, μπαίνοντας σε ένα δημιουργικό διάλογο μεταξύ τους
και προσθέτοντας παραμέτρους που οι προηγούμενοι/ες δεν είχαν εντοπίσει ή δεν
είχαν γράψει.
Στην τάξη
Προβλήθηκαν στον διαδραστικό πίνακα
οι απαντήσεις των μαθητών/τριών στη δραστηριότητα πριν την τάξη και συζητήθηκαν
κάποια σημεία, τα οποία είχε φανεί ότι κάποια παιδιά δεν είχαν κατανοήσει
πλήρως ή στα οποία είχε υπάρξει διαφωνία στον μεταξύ τους διάλογο.
Τα θέματα που τέθηκαν είναι: Η βαθμοθηρία,
ο ανταγωνισμός, τα συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας, η αντίληψη του
σχολείου ως σκαλοπάτι για την εργασία, ο
περιορισμός της φαντασίας, οι διαφορετικές ανάγκες των μαθητών, η τυποποίηση
και ομογενοποίηση των παιδιών, η κατηγοριοποίηση, η απουσία πειραματισμού και
δημιουργίας, η ιστορία και ο χαρακτήρας της δημόσιας εκπαίδευσης, η απουσία της
τέχνης, η έλλειψη αγάπης, υπομονής, στοργής και αποδοχής, η ανάγκη της αυτογνωσίας
και του αυτοπροσδιορισμού, η αναγκαιότητα της ελευθερίας και της επιλογής για
την ανάπτυξη της ευθύνης, η σημαντικότητα της αυτοαξιολόγησης, η
ομαδοσυνεργατική μέθοδος, η συνεργασία και η συναπόφαση
παιδιών/γονέων/εκπαιδευτικών, η «ταπείνωση» του δασκάλου, η πρωταρχικότητα της σημασίας της αγάπης.
Αφού είχαν προηγηθεί οι στόχοι
κατανόησης στην εργασία πριν την τάξη, εδώ επιδιώχθηκαν ανώτεροι εκπαιδευτικοί στόχοι.
Ζητήθηκε από τους/τις μαθητές/τριες να τοποθετηθούν κριτικά απέναντι στις απόψεις
για την εκπαίδευση που διατυπώθηκαν στα βίντεο, να εκφράσουν τη συμφωνία ή τη
διαφωνία τους απέναντι σε αυτά και να δικαιολογήσουν την τοποθέτησή τους.
Στη συνέχεια δόθηκε το παρακάτω κείμενο
(Κείμενο 1) και ζητήθηκε από τους/τις μαθητές/τριες να γράψουν σε ένα χαρτί τι
θα έκαναν αν βρίσκονταν στη θέση του μαθητή του προβλήματος, δικαιολογώντας
σύντομα τη θέση τους. Οι απαντήσεις δόθηκαν στην εκπαιδευτικό ανώνυμα και αυτή
προχώρησε στην ανάγνωση αυτών με τυχαία σειρά και μετά από κάθε απάντηση που
ακουγόταν ακολουθούσε συζήτηση στην ολομέλεια.
Κείμενο 1
«Ο Δημήτρης είναι μαθητής της Γ’
Λυκείου σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Ελλάδας. Από την πρώτη του μέρα στο
σχολείο ξεχώρισε για τις πολύ καλές του επιδόσεις. Καθημερινά μελετούσε αρκετά
και με πρόγραμμα, χωρίς να παραπονεθεί ποτέ ή να εκδηλώσει αρνητικά
συναισθήματα για αυτό τον τρόπο ζωής του. Στην τελευταία τάξη πια ήταν ο
σημαιοφόρος του σχολείου του και είχε διακριθεί σε πολλούς μαθητικούς
διαγωνισμούς. Οι γονείς, όπως και όλοι οι συγγενείς του ήταν ιδιαίτερα
υπερήφανοι γι’ αυτόν. Η τοπική κοινωνία μάλιστα την προηγούμενη χρονιά τον
τίμησε σε μια βραδιά αφιερωμένη σε αυτόν μετά τη διάκρισή του σε σημαντικούς
μαθητικούς διαγωνισμούς. Όλοι γνώριζαν ότι ο Δημήτρης σκόπευε να δώσει
εξετάσεις για να μπει στη ιατρική σχολή, κανείς όμως δεν γνώριζε ότι από μικρό
παιδί του άρεσε να κατασκευάζει πράγματα από ξύλο. Ο ίδιος ήξερε καλά ότι αυτή
η ενασχόληση τον έκανε πραγματικά ευτυχισμένο και ότι ήταν έτοιμος να
εγκαταλείψει τα σχέδια για την ιατρική, προκειμένου να φοιτήσει σε μια τεχνική
σχολή κατασκευής επίπλων. Κάποια μέρα βρήκε το θάρρος να εξομολογηθεί αυτή του
της επιθυμία στους γονείς του. Αυτοί μετά το αρχικό σοκ προσπάθησαν με κάθε
τρόπο να του αλλάξουν γνώμη. Σε λίγο τον ίδιο ρόλο ανέλαβαν και οι καθηγητές
του, ο αγαπημένος δάσκαλός του στο δημοτικό, οι συγγενείς και φίλοι, ακόμα και
οι κολλητοί του.
Τι θα έκανες αν ήσουν στη θέση του
Δημήτρη και γιατί;
*Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από
πραγματικό γεγονός.
Ακολούθησε η παρακολούθηση της παρακάτω
ταινίας μικρού μήκους:
https://www.youtube.com/watch?v=BE4oz2u6OHY&ab_channel=TakuyaOkada
Οι μαθητές/τριες χωρίστηκαν σε ομάδες
και είχαν όλες ως εργασία να διατυπώσουν το θέμα της ταινίας και να στηρίξουν
την απάντησή τους με «κειμενικά στοιχεία». Οι ομάδες παρουσίασαν τις εργασίες τους
και ακολούθησε σύντομη συζήτηση.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες όλων των
ομάδων υποστήριξαν ως θέμα την πίεση/καταπίεση των παιδιών στο σχολείο ή εξαιτίας
αυτού. Για την απάντησή τους χρησιμοποίησαν τα εξής στοιχεία: Οι αριθμοί των
χαρακτήρων που τονίζουν τον κοινωνικό κομφορμισμό και την τυποποίηση της σύγχρονης
εποχής, το φερμουάρ στο στόμα των χαρακτήρων που δείχνει την έλλειψη και
αδυναμία έκφρασης των παιδιών, οι άριστοι βαθμοί που δημιουργούν το άγχος της αριστείας,
το τρέμουλο του παιδιού ως αγανάκτηση κι ετοιμότητα ανεξαρτησίας, η απορία του
δασκάλου μπροστά στο στρες του καλού μαθητή που τονίζει την έλλειψη
ενσυναίσθησης και την αδυναμία κατανόησης ότι οι προσδοκίες των μεγάλων μπορεί
να μην ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών, η γελαστή μάσκα του δασκάλου
μπροστά στους άριστους βαθμούς και στα μεγάλα σκορ, τα εργοστάσια, αλλά και τα
σπίτια και το σχολείο που μοιάζουν με εργοστάσιο, τα οποία δείχνουν την εποχή της
μαζικής παραγωγής τυποποιημένων προϊόντων, ακόμα και ανθρώπων, η ρουτίνα και η
επαναληπτικότητα της μαθησιακής διαδικασίας, η έλλειψη ενθουσιασμού στο
παιχνίδι που εστιάζει στο αποτέλεσμα, στη νίκη και στην υπεροχή κι όχι στη
διαδικασία, δηλαδή στη χαρά της δημιουργίας, το σκυλί που είναι τα όνειρα του
παιδιού ή η ανάγκη ελευθερίας, το τρένο που είναι τα εμπόδια της πραγματικότητας,
η διαφοροποίηση του πρωτεργάτη της επανάστασης στο τέλος, όταν όλα τα άλλα
παιδιά τρέχουν και μετά την απελευθέρωσή τους όλα μαζί προς την ίδια κατεύθυνση
που δείχνει ίσως τον εθισμό αυτών στη συμμόρφωση ακόμα κι όταν είναι ελεύθερα, το γέλιο του χαρακτήρα στο τέλος που δείχνει
τη χαρά του διαφορετικού και του καινούριου, ώστε να μην πονάει ούτε ο πόνος ή
και την ομορφιά της αποτυχίας ως στοιχείο της πραγματικής ζωής.
Ακολούθησε μια δραστηριότητα με την
τεχνική «ρόλος στον τοίχο». Η εκπαιδευτικός ζωγράφησε στον πίνακα το περίγραμμα
μιας ανθρώπινης φιγούρας κι ενημέρωσε τα παιδιά ότι συμβολίζει το ελληνικό
σχολείο και τον/την Έλληνα/Ελληνίδα εκπαιδευτικό. Οι μαθητές/τριες κλήθηκαν να
καταγράψουν με λίγες λέξεις στο εσωτερικό του περιγράμματος τα γνωρίσματα που
θεωρούν ότι έχει το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί στον τόπο μας και στο
εξωτερικό τα γνωρίσματα που θα ήθελαν να έχει ή τις αλλαγές που θα ήθελαν να
γίνουν στο εκπαιδευτικό σύστημα. Διαβάστηκαν οι απαντήσεις τους κι ακολούθησε
συζήτηση.
*Χαρακτηριστικό είναι ότι υπήρξαν
κάποια παιδιά που είπαν ότι τους αρέσει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και
αυτό στάθηκε αφορμή για έντονη συζήτηση στην τάξη.
Μετά την τάξη
Δόθηκε στα παιδιά το παρακάτω
απόσπασμα (Κείμενο 2) και ζητήθηκε να γράψουν σε ένα κείμενο 200 λέξεων περίπου
με ποιους τρόπους η εκπαίδευση μπορεί να θεραπεύσει το φαινόμενο που θίγεται
στο κείμενο.
Κείμενο 2
Σύμφωνα με διεθνή έρευνα, που έγινε
για το περιοδικό «Νew Scientist», σχεδόν οι μισοί Έλληνες αμφισβητούν την
εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου. Το εντυπωσιακό είναι ότι από όλες τις χώρες
όπου διεξήχθη η έρευνα, η Ελλάδα ξεπερνά σε επίπεδα αποδοχής της εξελικτικής
θεωρίας μόνο τις ΗΠΑ. Και αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η επιστημονική
κοινότητα έχει αποδεχθεί την ορθότητα της θεωρίας αυτής και ότι η Ορθόδοξη αλλά
και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία με επίσημες ανακοινώσεις τους τη θεωρούν συμβατή
με τη χριστιανική πίστη.
Επίσης ένα πολύ μεγάλο ποσοστό
Ελλήνων- ευτυχώς για μας δεν έχει γίνει ακόμα έρευνα- πιστεύει σε παραφυσικά
και παρα-επιστημονικά φαινόμενα όπως : στα φαντάσματα, στις θεωρίες συνωμοσίας,
στα μάγια, στη γρουσουζιά, την γλωσσοφαγιά και το κακό μάτι, στα σημαδιακά
όνειρα, στην επίδραση των άστρων, στην πρόβλεψη των μελλούμενων (π.χ
χαρτομαντεία, καφεμαντεία) και πάρα πολλά άλλα.
Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά;
Αναρωτιέμαι πως γίνεται να κυριαρχεί ο ανορθολογισμός σε μια χώρα σαν την
Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα κατέχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα από τα μεγαλύτερα
ποσοστά φοίτησης στις υψηλότερες βαθμίδες εκπαίδευσης;
https://www.alfavita.gr/koinonia/215422_perisseyma-ekpaideysis-dimioyrgei-elleimma-paideias
