Το σχέδιο μαθήματος που ακολουθεί είναι μέρος της
εργασίας μου, η οποία εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης στο
πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών στη Δημιουργική Γραφή. Η διάρκεια της
πρακτικής άσκησης ήταν 9 εβδομάδες και πραγματοποιήθηκε με εξ αποστάσεως
διδασκαλία.
Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος
Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της
Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου
στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 4ο)
Με βάση τις παραπάνω αρχές αποφασίστηκε το θέμα της
Πρακτικής Άσκησης, η οποία συντελείται στο πλαίσιο του ΜΠΣ Δημιουργική Γραφή
του ΕΑΠ, να είναι: Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η
συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των
λογοτεχνικών κειμένων. Δεν στοχεύει η παρούσα εργασία να προτείνει την
υποκατάσταση της παραδοσιακής ερμηνευτικής διαδικασίας στη διδασκαλία ενός
λογοτεχνικού έργου ή και των πιο σύγχρονων τάσεων του ερμηνευτικού διαλόγου και
της αξιοποίησης των ΤΠΕ στο μάθημα της λογοτεχνίας. Στοχεύει να προτείνει και
κάποιες άλλες τεχνικές, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν παράλληλα με
άλλες που έχει στη διάθεσή του/της ο/η εκπαιδευτικός ή σε συνδυασμό, όταν
προσεγγίζει ένα λογοτεχνικό έργο στην τάξη. Τεχνικές, οι οποίες επιτυγχάνουν
αφύπνιση του ενδιαφέροντος των παιδιών και ενεργό συμμετοχή τους στη διδακτική
διαδικασία μέσα από τον βιωματικό και δημιουργικό χαρακτήρα τους.
Για τον σκοπό αυτό επιλέχτηκαν οχτώ λογοτεχνικά
κείμενα, πεζά και ποιητικά, στα οποία δοκιμάστηκαν κατά τις εννέα εβδομάδες της
Πρακτικής Άσκησης δραστηριότητες θεατρικές και δημιουργικής γραφής, με τις
οποίες επιδιώχτηκε η επίτευξη συγκεκριμένων ερμηνευτικών στόχων. Κάθε κείμενο
προσεγγίστηκε για δύο τουλάχιστον διδακτικές ώρες με τηλεκπαίδευση, ενώ είχε
προηγηθεί η προετοιμασία τους για δύο ώρες τουλάχιστον.
4η Εβδομάδα
2 ώρες προετοιμασίας
Αυτή την εβδομάδα αποφασίστηκε να διδαχθεί ένα απόσπασμα
από ένα επίσης διάσημο μυθιστόρημα, Τα σταφύλια της οργής του Τζων
Στάινμπεκ. Η κύρια αιτία της επιλογής αυτής υπήρξε το θέμα όλου του έργου και
του συγκεκριμένου αποσπάσματος ειδικότερα, που δεν είναι άλλο από την
μετανάστευση και τις άθλιες συνθήκες ζωής των μεταναστών. Ένα θέμα ιδιαίτερα
επίκαιρο με το σύγχρονο μεταναστευτικό πρόβλημα. Επίσης, στη φάση αυτή της
προετοιμασίας στάλθηκε το κείμενο ψηφιοποιημένο στους μαθητές και τις μαθήτριες
στην ασύγχρονη ηλεκτρονική τάξη. Τέλος, τέθηκαν ο σκοπός του και οι στόχοι του
μαθήματος.
Σκοπός
Να προσεγγίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες το λογοτεχνικό κείμενο
βιωματικά και δημιουργικά.
Στόχοι
Οι μαθητές και οι μαθήτριες αναμένεται:
Να προσεγγίσουν το κύριο γεγονός της αφήγησης από τις διαφορετικές οπτικές
γωνίες των κύριων προσώπων που παίρνουν μέρος στην ιστορία.
Να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση.
Να προχωρήσουν σε συνδέσεις με την πραγματική ζωή.
Να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά.
4η Εβδομάδα
2 ώρες εξ αποστάσεως διδασκαλία
1η Δραστηριότητα
Αξιοποιήθηκε η τεχνική του θεάτρου “κοντά – μακριά”,
προσαρμοσμένη ωστόσο στις συνθήκες της τηλεκπαίδευσης. Στην τεχνική αυτή
τοποθετείται ένα αντικείμενο στο χώρο. Στο σημείο αυτό βρίσκεται η τελική
επιλογή της ηρωίδας. Οι μαθητές και οι μαθήτριες κινούνται στο χώρο και
στέκονται κοντά ή μακριά από το αντικείμενο ανάλογα με το πόσο νιώθουν
ικανοί/ές να κάνουν ή να προτρέψουν κάποιο δικό τους άνθρωπο να προχωρήσει σε
μια πράξη σαν της ηρωίδας. Στη συνέχεια δικαιολογούν τη θέση τους. Στο
τηλεμάθημα διαμοιράστηκε στην οθόνη ένα έγγραφο κειμένου, στο οποίο ήταν
σχεδιασμένο ένα τετράγωνο. Στο τετράγωνο αυτό ήταν χαραγμένοι τόσο ο κάθετος
και ο οριζόντιος άξονες όσο και οι δύο διαγώνιοι. Στο σημείο που τέμνονταν οι
άξονες υποθέσαμε ότι βρισκόταν η επιλογή της ηρωίδας. Τα παιδιά σημείωσαν τη
θέση τους πάνω στους άξονες του τετραγώνου, ανάλογα με το πόσο κοντά ή μακριά
βρίσκονται από το σημείο τομής, στο οποίο βρισκόταν η απόφαση της ηρωίδας, και
σχολίασαν και αιτιολόγησαν τη θέση τους.
2η Δραστηριότητα
Στη συνέχεια δόθηκαν δραστηριότητες δημιουργικής γραφής
στις ομάδες των μαθητών/τριών. Στην πρώτη δραστηριότητα υποθέσαμε ότι ο άντρας, τον οποίο έσωσε η ηρωίδα, χρόνια
αργότερα κι ενώ βρισκόταν κοντά στον θάνατο, έγραψε μια επιστολή σε αυτή, στην
οποία της μιλούσε για εκείνη τη συγκλονιστική στιγμή που έζησαν. Στην επιστολή
αυτή τα παιδιά θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους την αρχική αντίδραση αυτού στην
προσφορά της κοπέλας. Στη δεύτερη δραστηριότητα ο γιος του άντρα μετά τον θάνατό
του σε μεγάλη ηλικία, έγραψε μια επιστολή στην οικογένεια της ηρωίδας. Τους
μιλούσε για εκείνη τη φοβερή ημέρα της ζωής τους και τι σήμαινε για αυτόν η
επιβίωση του πατέρα του. Στην επιστολή τους τα παιδιά θα έπρεπε να λάβουν υπόψη
τους τις ενοχές που ένιωθε, επειδή ο πατέρας του κινδύνευε να πεθάνει από
πείνα. Στην τρίτη δραστηριότητα θα θεωρούσαν ότι η ηρωίδα χρόνια μετά έχει
γίνει μεγάλη σταρ του Χόλιγουντ. Την ώρα που έδινε μια συνέντευξη την ρώτησαν
για τη ζωή της και τότε αποφάσισε να μιλήσει για πρώτη φορά δημόσια για αυτό το
γεγονός. Στην αφήγησή θα έπρεπε να λάβουν υπόψη το αινιγματικό της χαμόγελο στο
τέλος. Στην τέταρτη δραστηριότητα η μητέρα, ετοιμοθάνατη στο κρεβάτι, μίλησε
στην κόρη της για εκείνη τη στιγμή της διάσωσης του ανθρώπου. Στην αφήγησή τους
θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τον θριαμβευτικό λόγο της μητέρας, όταν η κόρη της
συμφωνεί μαζί της.
3η Δραστηριότητα
Αφού έγινε η παρουσίαση των εργασιών των ομάδων,
ακολούθησε σύντομη συζήτηση, για τον τρόπο που οι μαθητές και οι μαθήτριες
ερμήνευσαν το γεγονός, ιδωμένο από τις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Μετά τη
συζήτηση, ξαναγυρίσαμε στο τετράγωνο του “κοντά – μακριά” και ζητήθηκε να
σημειώσουν ξανά όσοι/ες μπορεί να έχουν αλλάξει θέση απέναντι στην απόφαση της
ηρωίδας.
4η Δραστηριότητα
Οι ομάδες των μαθητών και των μαθητριών, αφού
παρακολούθησαν μια σύντομη παρουσίαση της τεχνικής των ποιημάτων χαϊκού,
προχώρησαν στη συγγραφή τέτοιων ποιημάτων με θέμα το σύγχρονο μεταναστευτικό
και προσφυγικό πρόβλημα.
Αποτελέσματα
Οι μαθητές και οι μαθήτριες αρχικά ένιωσαν κάπως
σοκαρισμένοι/ες με την απόφαση και την πράξη της ηρωίδας. Με τις δραστηριότητες
με τις οποίες ασχολήθηκαν, φάνηκε ότι υπερίσχυσε μέσα τους το ανθρωπιστικό
κριτήριο, όπως ακριβώς και στην ηρωίδα, και νίκησε την οποιαδήποτε σεμνοτυφία και
συστολή. Πολλοί από αυτούς/ές που αρχικά στην πρώτη δραστηριότητα είχαν
τοποθετήσει τον εαυτό τους μακριά από την πράξη της ηρωίδας, στο τέλος
μετατοπίστηκαν πολύ πιο κοντά σε αυτή. Η ερμηνευτική προσέγγιση των ηρώων και
των κινήτρων τους με τις δραστηριότητες της δημιουργικής γραφής συνέβαλε και
στην εμβάθυνση των χαρακτήρων και στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Οι
διδακτικοί στόχοι φάνηκε να επιτυγχάνονται. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειξαν κατά
τον εγχρονισμό του θέματος με τη συγγραφή των χαϊκού για τους πρόσφυγες και
μετανάστες της εποχής μας.
*Το κείμενο εδώ
