Αρχαία Ελληνικά Γ' Λυκείου Θεματική Ενότητα 3 Διδακτική Ενότητα 8 Φάκελος Υλικού Σενάριο Διδασκαλίας

Αρχαία Ελληνικά Γ' Λυκείου Θεματική Ενότητα 3 Διδακτική Ενότητα 8 Φάκελος Υλικού Σενάριο Διδασκαλίας

Τίτλος: Από το σκοτάδι στο φως…

Γνωστικό αντικείμενο: Αρχαία Ελληνικά Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών – 8^η Διδακτική Ενότητα Φακέλου Υλικού: Πλάτων, Πολιτεία 514a-515c

Τάξη στην οποία απευθύνεται: Γ’ Λυκείου

Χρονική διάρκεια: 5 διδακτικές ώρες

Διδακτική Προσέγγιση: μαθητοκεντρική και αλληλεπιδραστική – συνεργατική

Θεωρίες Μάθησης: εποικοδομισμός, κοινωνικοπολιτισμική προσέγγιση

Διδακτικές Μέθοδοι και Τεχνικές: Κειμενοκεντρική προσέγγιση, Τεχνικές του θεάτρου/Δραματοποίηση, Αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, Φύλλα Εργασίας, Καταιγισμός Ιδεών, Διάλογος, Ερωτήσεις

Εποπτικά Μέσα: Σχολικά βιβλία, Πίνακας, Χαρτί, Λογισμικό Εννοιολογικής Χαρτογράφησης, Λογισμικό Παρουσιάσεων/εργαλεία ψηφιακής αφήγησης

Διδακτικοί στόχοι ή αναμενόμενα αποτελέσματα: Αναμένεται οι μαθητές:

1.    Να ανασύρουν προηγούμενες γνώσεις τους για τον Πλάτωνα και το έργο του Πολιτεία· τη θεωρητική κατασκευή της ιδανικής πολιτείας από τον Σωκράτη και τους συνομιλητές του, το κεντρικό θέμα του πλατωνικού διαλόγου, το θέμα της δικαιοσύνης, και τη θέση της αλληγορίας του σπηλαίου μέσα σε αυτή.

2.   Να κατανοήσουν τη σχέση του μύθου με το θέμα της παιδείας.

3.   Να φανταστούν, κατανοήσουν, βιώσουν και ζωντανέψουν την εικόνα του σπηλαίου και των δεσμωτών.

4.   Να γνωρίσουν την θεωρία των Ιδεών και να ανακαλύψουν τους αναβαθμούς της γνώσης κατά τον Πλάτωνα.

5.   Να κατανοήσουν τους συμβολισμούς του μύθου

6.   Να εντοπίσουν τους εκφραστικούς και αφηγηματικούς τρόπους που επιλέγει ο φιλόσοφος, για να δώσει την ανθρώπινη περιπέτεια

7.   Να προβληματιστούν πάνω σε σύγχρονα φαινόμενα που αντανακλούν τις πλατωνικές θέσεις στην αλληγορία του σπηλαίου

8.   Να μελετήσουν το απόσπασμα κειμενοκεντρικά, αξιοποιώντας και τις δοσμένες στο σχολικό βιβλίο μεταφράσεις και προχωρώντας σε μια συνεξέταση μορφής και περιεχομένου. Να μάθουν να αξιοποιούν τις γραμματικές, συντακτικές δομές και τα εκφραστικά μέσα ως φορείς σημασιών.

9.   Να αξιοποιήσουν τις τεχνικές του θεάτρου και την ψηφιακή τεχνολογία στην ερμηνευτική προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού κειμένου.

Συνοπτική Παρουσίαση

1.    Αρχικά ο/η εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές και τις μαθήτριες στον πίνακα, όπου μέσα από μια λογική ιδεοθύελλας θα πρέπει να σημειώσουν με λέξεις – κλειδιά τα κύρια σημεία της εισαγωγής του σχολικού βιβλίου που αναφέρεται στο πλατωνικό έργο Πολιτεία και στην αλληγορία του σπηλαίου ειδικότερα και την οποία έχουν ήδη διδαχθεί. Αναμένεται να καταγραφούν τα ονόματα των συνομιλητών, το θέμα του διαλόγου, το σχέδιο της νοερής κατασκευής της ιδανικής πολιτείας, η κυρίαρχη  θέση της δικαιοσύνης μέσα σ’ αυτή και ο ρόλος της παιδείας και η τοποθέτηση της αλληγορίας του σπηλαίου μέσα στο έργο.

2.   Ακολουθεί η νοηματική απόδοση του κειμένου στη νέα ελληνική με παράλληλη και συγκριτική ματιά στις μεταφράσεις του βιβλίου. Παράλληλα θα γίνονται συντακτικογραμματικές και γλωσσικές επισημάνσεις, ενώ θα θίγονται και τα σχόλια των δύο σχολικών βιβλίων και οι δραστηριότητες που αφορούν στη γλώσσα του κειμένου από το φάκελο υλικού. Ανάμεσα στα άλλα θα θιγούν η σημασία του ρήματος ἀπεικάζω, των όρων παιδεία καὶ ἀπαιδευσία, της λέξης πάθος, το σχόλιο του βιβλίου Φιλοσοφικός Λόγος για το σπήλαιο, η περιγραφή της εισόδου της σπηλιάς και των δεσμών, όπως και η σημασία του λέξης δεσμός, η περιγραφή του δρόμου πάνω από τη σπηλιά και του τειχίου, η σημασία της λέξης ἀνδριάντας, η περιγραφή των ανθρώπων που περπατούν πίσω από το τειχίο, η σημασία του όρου ἄτοπος και ἀληθές. Συγχρόνως, κατά τη διάρκεια της μεταφραστικής διαδικασίας η τάξη οριοθετεί τους χώρους, τους χρόνους της αφήγησης και οι μαθητές αναλαμβάνουν να παίξουν τους ρόλους των αφηγηματικών χαρακτήρων, οι οποίοι τοποθετούνται στα σημεία της αίθουσας τα οποία έχουν επιλεγεί για να δηλώνουν τα χωρικά σημεία του μύθου του σπηλαίου.

3.   Όταν τελειώσει το απόσπασμα του βιβλίου ο/η εκπαιδευτικός σε ρόλο αφηγήτριας δίνει τη συνέχεια της αλληγορίας μέχρι την επιστροφή του απελευθερωμένου δεσμώτη στο σπήλαιο κι έτσι στην αίθουσα οριοθετούνται και οι άλλοι χωροχρόνοι της αφήγησης, ενώ οι υπόλοιποι μαθητές του τμήματος, οι οποίοι μέχρι τώρα δεν είχαν αναλάβει τη δραματοποίηση κάποιου αφηγηματικού χαρακτήρα, τώρα αναλαμβάνουν να παραστήσουν τα διάφορα σημεία της δύσκολης ανηφορικής πορείας του απελευθερωμένου δεσμώτη προς τον ήλιο.

4.   Έτσι όπως είναι διασκορπισμένοι/ες μέσα στην τάξη με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού και διαλογικά γίνεται προσπάθεια σύνθεσης και κατανόησης της θεωρίας των ιδεών. Οι μαθητές και οι μαθήτριες εκφράζουν τις απόψεις τους για τους δύο κόσμους της πλατωνικής αλληγορίας και στο τέλος της συζήτησης γίνεται σύνθεση των απόψεων αυτών.  

5.   Ο/η εκπαιδευτικός στη συνέχεια κολλά στον πίνακα κόλλες χαρτί Α4 πάνω στις οποίες είναι γραμμένοι οι διάφοροι συμβολισμοί της αλληγορίας και καλεί τους μαθητές να πάει ο καθένας να πάρει στα χέρια του το χαρτί που νομίζει ότι του αντιστοιχεί με βάση τον χαρακτήρα ή τον χώρο που είχε αναλάβει νωρίτερα στη δραματοποίηση. Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τις επιλογές του καθενός και δικαιολόγηση αυτών με βάση τους κειμενικούς δείκτες.

6.   Μετά την κατάκτηση της παραπάνω γνώσης, ο/η εκπαιδευτικός επιχειρεί με διάλογο να οδηγήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες στην ανακάλυψη των βαθμίδων της γνώσης σύμφωνα με τον Πλάτωνα.

7.   Σχεδιάζουν όλη η τάξη μαζί στο διαδραστικό πίνακα έναν εννοιολογικό χάρτη στον οποίο απεικονίζουν τους συμβολισμούς της αλληγορίας και τις βαθμίδες της ανθρώπινης γνώσης.

8.   Μετά από αυτό θα δοθεί στους μαθητές και στις μαθήτριες ένα φύλλο εργασίας, στο οποίο θα αναζητήσουν και θα βρουν όλες τις αναφορές του κειμένου στις αισθήσεις, θα εξετάσουν το ρόλο του φωτός και της όρασης στο απόσπασμα και θα δουν συγκριτικά τη θέση αυτών στη φιλοσοφία του Πλάτωνα και στα κείμενα της Καινής Διαθήκης, καθώς και τα εκφραστικά μέσα και τους κειμενικούς δείκτες που στηρίζουν τους συμβολισμούς του μύθου. Το φύλλο εργασίας θα μελετηθεί ομαδοσυνεργατικά μέσα στην τάξη.

9.   Μετά την τελευταία δραστηριότητα του φύλλου εργασίας, στο εργαστήριο της πληροφορικής η τάξη θα συνδεθεί στα ανοικτά ακαδημαϊκά μαθήματα του Πανεπιστημίου Πατρών  https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/PDE1464/%CE%A5%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF%20%CE%91%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%8E%CE%BD%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD/10.%20%CE%9A%CE%9F%CE%A5%CE%9A%CE%9B%CE%91%20%CE%9A%CE%91%CE%99%20%CE%9A%CE%9F%CE%A5%CE%9A%CE%9B%CE%9F%CE%98%CE%95%CE%91%CE%A4%CE%A1%CE%9F%20%CE%97%20%CE%94%CE%A5%CE%9D%CE%91%CE%9C%CE%97%20%CE%A4%CE%97%CE%A3%20%CE%9C%CE%91%CE%A3%CE%9A%CE%91%CE%A3.pdf και θα διαβάσουμε αποσπάσματα πτυχιακής εργασίας (δίνεται στη βιβλιογραφία) και θα μελετήσουμε το κουκλοθέατρο στην αρχαιότητα. Η έρευνα αυτή θα απορρέει από το παρακάτω χωρίο του κειμένου: ὥσπερ  τοῖς θαυματοποιοῖς  πρὸ  τῶν  ἀνθρώπων  πρόκειται  τὰ  παραφράγματα,  ὑπὲρ  ὧν  τὰ θαύματα  δεικνύασιν.

10.    Θα ακολουθήσει η μελέτη των δραστηριοτήτων (όσων δε μελετήθηκαν κατά τη μεταφραστική διαδικασία ή την ερμηνεία στη συνέχεια) του βιβλίου και των παράλληλων κειμένων.

11. Στη συνέχεια, η τάξη θα παρακολουθήσει ένα μικρό μέρος από την ταινία Matrix. Στο σημείο αυτό της ταινίας συνομιλούν οι δύο πρωταγωνιστές. Η ταινία περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο ο κόσμος όπως τον ξέρει ο άνθρωπος είναι το Matrix, μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε από νοήμονες μηχανές. Ο Νίο γνωρίζει μόνο τον ψεύτικο κόσμο του Matrix, όταν γνωρίζεται με τον Μορφέα. Το σενάριο της ταινίας δανείζεται πολλά στοιχεία από την πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου. Θα ακολουθήσει ερμηνευτικός διάλογος του αποσπάσματος και προσπάθεια να εντοπιστούν οι πλατωνικές ρίζες της ταινίας.

(Ακολουθούν οι υπότιτλοι)

Μορφέας: Καλώς ήρθες, Νίο. Όπως ασφαλώς θα μάντεψες...είμαι ο Μορφέας.

Νίο: Είναι τιμή μου που σε γνωρίζω.

Μορφέας: Όχι...η τιμή είναι δική μου. Κάθισε. Φαντάζομαι...ότι τώρα νιώθεις κάπως σαν την Αλίκη, που κατρακυλάει στην τρύπα του λαγού. Το βλέπω στα μάτια σου. Έχεις την έκφραση του ανθρώπου που δέχεται αυτό που βλέπει, επειδή περιμένει να ξυπνήσει. Αυτό δεν απέχει πολύ απ' την αλήθεια. Πιστεύεις στη μοίρα; Γιατί όχι;

Νίο: Δεν μου αρέσει η ιδέα ότι δεν ελέγχω τη ζωή μου.

Μορφέας: Ξέρω πολύ καλά τι εννοείς. Θα σου πω γιατί είσαι εδώ. Επειδή ξέρεις κάτι. Δεν μπορείς να το εξηγήσεις, αλλά το νιώθεις. Το ένιωθες σε όλη σου τη ζωή. Υπάρχει κάτι κακό στον κόσμο. Δεν ξέρεις τι είναι, αλλά σε βασανίζει, σαν ένα θραύσμα στο μυαλό σου που σε τρελαίνει. Αυτή η αίσθηση σε έφερε σ' εμένα. Ξέρεις για ποιο πράγμα μιλάω; Νίο: Το Μάτριξ;

Μορφέας: Θέλεις να μάθεις τι είναι; Το Μάτριξ είναι παντού. Μας περιβάλλει. Ακόμη και τώρα, σ' αυτή την αίθουσα. Το βλέπεις έξω απ' το παράθυρό σου ή όταν ανοίγεις την τηλεόρασή σου. Το νιώθεις, όταν πηγαίνεις στη δουλειά. Όταν πας στην εκκλησία, όταν πληρώνεις τους φόρους. Είναι ο κόσμος που σου σκέπασε τα μάτια να σε τυφλώσει απ' την αλήθεια.

Νίο: Ποια αλήθεια;

Μορφέας: Ότι είσαι ένας σκλάβος. Όπως όλοι, γεννήθηκες στη δουλεία. Σε μια φυλακή που δεν γεύεσαι, δεν μυρίζεις, δεν αγγίζεις. Μια φυλακή για το μυαλό σου. Δυστυχώς, δεν μπορώ να σου πω τι είναι το Μάτριξ. Πρέπει να το δεις μόνος σου. Αυτή είναι η τελευταία σου ευκαιρία. Μετά από αυτό, δεν υπάρχει γυρισμός. Αν πάρεις το μπλε χάπι, η ιστορία τελειώνει, θα ξυπνήσεις και θα πιστεύεις ό,τι θέλεις. Αν πάρεις το κόκκινο, θα μείνεις στη Χώρα των Θαυμάτων και θα σου δείξω πόσο βαθιά φτάνει ο λάκκος τού λαγού. Να θυμάσαι... Σου προσφέρω μόνο αλήθεια. Τίποτα περισσότερο.

12.    Στο wiki της τάξης οι μαθητές και οι μαθήτριες χωρισμένοι σε τρεις ομάδες θα ετοιμάσουν συνεργατικά στο σπίτι τους τρεις αφηγήσεις, οι οποίες θα αναφέρονται σε καταστάσεις της σύγχρονης ζωής, τις οποίες θα μπορούσαμε να παραλληλίσουμε με τα νοήματα της αλληγορίας του σπηλαίου, και στη συνέχεια στο εργαστήριο της πληροφορικής στο σχολείο θα παρουσιάσουν αυτές τις αφηγήσεις με όποια μορφή ψηφιακής αφήγησης επιθυμούν (κινούμενα σχέδια, κόμικ, βίντεο, ψηφιακό βιβλίο κ.α.).

Φύλλο Εργασίας

1.    Να βρείτε όλες τις αναφορές του κειμένου στις αισθήσεις.

2.   Να εξετάσετε το ρόλο του φωτός και της όρασης στο απόσπασμα και να δείτε συγκριτικά τη θέση αυτών στη φιλοσοφία του Πλάτωνα και σε απόσπασμα από την Καινή Διαθήκη: Εἶπεν ὁ Κύριος πρὸς τοὺς ἐληλυθότας πρὸς αὐτὸν Ἰουδαίους· Ἐγώ εἰμι τὸ φῶς τοῦ κόσμου· ὁ ἀκολουθῶν ἐμοὶ οὐ μὴ περιπατήσῃ ἐν τῇ σκοτίᾳ, ἀλλ' ἕξει τὸ φῶς τῆς ζωῆς (Κατὰ Ἰωάννην η΄ 12).

3.   Αφού βρείτε τις εικόνες της αφήγησης, να διαχωρίσετε αυτές που έχουν κίνηση από τις στατικές. Στη συνέχεια, να προσπαθήσετε να βρείτε τα κειμενικά στοιχεία που προσδίδουν κινητικότητα και στατικότητα αντίστοιχα.

4.   Τι προσδίδει, κατά τη γνώμη σας, στο κείμενο η διαλογική του μορφή;

5.   Να βρείτε τις προστακτικές εγκλίσεις του κειμένου και να σκεφτείτε τι προσφέρει η χρήση τους στο κείμενο.

6.   Να βρείτε την παρομοίωση του κειμένου και να δώσετε τα αποτελέσματα της χρήσης της.

Βιβλιογραφία

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΑΚΕΛΟΣ ΥΛΙΚΟΥ Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» ΑΘΗΝΑ 2019 http://iep.edu.gr/images/IEP/Modules/Sj_K2_Extra_Slider/Fakeloi_Ylikou/Archaia-Ellinika_G-Lykeiou_Fakelos-Ylikou.pdf

Αρχαία Ελληνικά Φιλοσοφικός Λόγος Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων Αθήνα

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C128/681/4514,20359/

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Δ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» Γ΄ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ISBN 978-960-06-2417-5 Κωδικός Βιβλίου: 0-22-0162-01-2012 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ Θεωρητική Κατεύθυνση Γ΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Βιβλίο Καθηγητή Αρχαία Ελληνικά Φιλοσοφικός λόγος

http://ebooks.edu.gr/modules/document/file.php/DSGL-C128/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%A0%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF%20%CE%95%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D/22-0162-01_Archaia-Ellinika_Filosofikos-Logos_C-Lyk_BK.pdf

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΩΝ https://edu.klimaka.gr/mathimata/lykeiou/3130-odhgies-arxaia-ellinika-g-lykeiou

Μ. Οικονόμου Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων Αθήνα http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/639/4105,18826/

Πολυξένη Μπίλλα Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων Αθήνα http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3386,13668/

Πλάτων, Πολιτεία Εκδόσεις Κάκτος1992 Μετάφραση Δ.Γ. Κολοκοντές & Ζωή Γκρουμούτη Τόμοι 1 & 4

W.K.C. Guthrie Οι Έλληνες φιλόσοφοι Από τον Θαλή ως τον Αριστοτέλη Εκδόσεις Παπαδήμα Μετάφραση Αντ. Η. Σακελλαρίου Αθήνα 1987

Guttfried Martin Εισαγωγή στη γενική μεταφυσική Μετάφραση Γεώργιος Κουμάκης Εκδόσεις Ι Χιωτέλλη Αθήνα 1973

Γιάνης Κορδάτος Ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας Εκδόσεις Μπουκουμάνη Ε’ Έκδοση Αθήνα 1972

Jostein Gaarder Ο κόσμος της σοφίας Εκδόσεις Λιβάνη Μετάφραση Μαρία Αγγελίδου Αθήνα 1994

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η αξιοποίηση των Θεατρικών Τεχνικών με στόχο την ενδυνάμωση των κοινωνικών σχέσεων των μαθητών: Μια Έρευνα-Δράσης σε μαθητές Γ΄ Δημοτικού Κωνσταντίνα Ρώσση Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Επιστήμες της Αγωγής Θέατρο και Εκπαίδευση Αθήνα 2018

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2729749/theFile

Βασιλική. Γρ. Παπαδοπούλου, Δημιουργία κοινοτήτων μάθησης και διαλόγου στο σχολείο για την ανάπτυξη γλωσσικών και ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων στο πλαίσιο του μαθήματος της γλωσσικής έκφρασης με την παιδαγωγική αξιοποίηση συνεργατικών περιβαλλόντων μάθησης των νέων τεχνολογιών Διδακτορική διατριβή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθήνα 2016

http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/38167#page/1/mode/2up

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 1ης συνεδρίας Εισαγωγή στην εκπαιδευτική αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων Εξοικείωση με το Moodle Συστάδα Β1.1: Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129106/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sunedria1_sustada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 2ης συνεδρίας Κατηγοριοποίηση εκπαιδευτικών περιβαλλόντων Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129113/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sunedria2_sustada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου)

Επιμορφωτικό υλικό 3ης συνεδρίας Εκπαιδευτικές χρήσεις των λογισμικών παρουσίασης και των διαδραστικών πινάκων Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129121/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sinedria3_sistada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 4ης συνεδρίας Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129128/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sinedria4_sistada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 5ης συνεδρίας Συνεργατικά και άλλα εργαλεία γενικής χρήσης (1o μέρος) Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129135/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sinedria5_sistada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 6ης συνεδρίας Διδακτικές Δραστηριότητες και Εκπαιδευτικά μικρο-Σενάρια Εισαγωγή στο Φωτόδεντρο Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129142/mod_resource/content/3/epimorfotiko_iliko_sinedria6_sistada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό Παρουσίαση μ-σεναρίων επιμορφούμενων και συζήτηση Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129148/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sinedria7_sistada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 8ης συνεδρίας Συνεργατικά και άλλα εργαλεία γενικής χρήσης (2o μέρος) Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129155/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sinedria8_sistada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 9ης συνεδρίας Ειδικές εκπαιδευτικές εφαρμογές Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129161/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sinedria9_sistada1_v2.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Επιμορφωτικό υλικό 10ης συνεδρίας Συνεργατική δημιουργία μ-σεναρίων και μδραστηριοτήτων Συστάδα Β1.1 Θεωρητικών Επιστημών και Καλλιτεχνικών Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129167/mod_resource/content/3/epimorfotiko_iliko_sinedria10_sistada1.pdf

Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου) Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου και των ψηφιακών πόρων e-πολιτειότητα Συστάδα Β1.1: Θεωρητικές Επιστήμες και Καλλιτεχνικά Διεύθυνση Επιμόρφωσης & Πιστοποίησης Έκδοση 2^η Νοέμβριος 2017

https://e-pimorfosi.cti.gr/moodle-b1/pluginfile.php/129174/mod_resource/content/2/epimorfotiko_iliko_sinedria11_sistada1.pdf

Δημιουργική Μέθοδος ρυθμικού και θεατρικού παιχνιδιού ΕΝΟΤΗΤΑ 10: ΚΟΥΚΛΑ ΚΑΙ ΚΟΥΚΛΟΘΕΑΤΡΟ. Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΑΣΚΑΣ Γαλάνη Μαρία (Μάρω) PhD Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπστήμιο Πατρών Ανοικτά ακαδημαϊκά μαθήματα ΠΠ

https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/PDE1464/%CE%A5%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF%20%CE%91%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%8E%CE%BD%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD/10.%20%CE%9A%CE%9F%CE%A5%CE%9A%CE%9B%CE%91%20%CE%9A%CE%91%CE%99%20%CE%9A%CE%9F%CE%A5%CE%9A%CE%9B%CE%9F%CE%98%CE%95%CE%91%CE%A4%CE%A1%CE%9F%20%CE%97%20%CE%94%CE%A5%CE%9D%CE%91%CE%9C%CE%97%20%CE%A4%CE%97%CE%A3%20%CE%9C%CE%91%CE%A3%CE%9A%CE%91%CE%A3.pdf

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΚΟΥΚΛΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ: ΕΜΦΥΛΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ, ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΤΣΑΝΤΗΛΑ ΒΟΛΟΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2018 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

http://ir.lib.uth.gr/bitstream/handle/11615/49003/17818.pdf?sequence=1&isAllowed=y

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ Digital storytelling: Literature review and software evaluation ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΣΑΛΑΠΑΣΙΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΦΛΩΡΙΝΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2017

https://dspace.uowm.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/916/%20%20%20%20%20%20%20%20.pdf?sequence=1

I E Ρ Ο Ν  Ε Υ Α Γ Γ Ε Λ Ι Ο Ν ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΝΑΓΙΓΝΩΣΚΟΜΕΝΑ ΚΑΘ΄ ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΕΝΙΑΥΤΟΝ

http://www.imks.gr/images/pdf/Iera_Keimena/ieron_evagelion.pdf

Μια πρώτη (πολύ προσωπική) ματιά στα θέματα των πανελληνίων στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών – Ενδεικτικές απαντήσεις (και πάλι πολύ προσωπικές)

Μια πρώτη (πολύ προσωπική) ματιά στα θέματα των πανελληνίων στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών – Ενδεικτικές απαντήσεις (και πάλι πολύ προσωπικές)

Θυμάμαι εκείνη την ελπίδα του καλοκαιριού ότι κάτι θα άλλαζε στη διδασκαλία και στην εξέταση του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών από φέτος. Τέρμα η τυποποίηση μάς είπαν, τέρμα η αποστήθιση. Θυμάμαι κάτι πολύωρες διαδικτυακές επιμορφώσεις που μιλούσαν για μια νέα φιλοσοφία, για μια νέα κειμενοκεντρική προσέγγιση και ολιστική (Πλάτωνα, είσαι πολύ μπροστά τελικά). Ώρες και μέρες και ξενύχτια, για να ετοιμαστούν νέα σχέδια μαθήματος, νέα φύλλα εργασίας και νέα κριτήρια αξιολόγησης που θα εναρμονίζονται στο νέο πνεύμα. Και σήμερα ήρθαν τα θέματα. Πού πήγε η κειμενοκεντρική προσέγγιση της γραμματικής και του συντακτικού; Μάλλον εξαντλήθηκε στο Γ3.α και β όπου –τι δημιουργικά!- οι μαθητές/τριες θα έπρεπε μόνοι/ες να βρουν τις μετοχές κα τους συγκριτικούς βαθμούς και μετά κλασικά «να μετατρέψετε», «να γράψετε»… Μάλλον, δεν  φανταζόμασταν αυτό, όταν μάς μιλούσαν για άλλη οπτική. Ή τουλάχιστον, δεν φανταζόμουν, για να είμαι πιο σωστή. Θέματα παλαιάς κοπής. Αυτό είναι ολοφάνερο. «Να χαρακτηρίσετε το είδος των προτάσεων» και «Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο». Από όλες τις μορφές δραστηριοτήτων στα κείμενα αυτενέργειας του φακέλου υλικού επιλέχτηκαν αυτές που ακουμπάνε στα γνωστά, στα παλιά. Τελικά ήταν δύσκολο, ε; Η νέα αντίληψη, εννοώ. Το νέο πνεύμα. Αυτό το ξέρουμε πολύ καλύτερα εμείς που το παλέψαμε μια ολόκληρη χρονιά, όταν ξενυχτούσαμε για να κατανοήσουμε πρώτα εμείς και μετά να στρέψουμε την προσοχή των παιδιών μας προς τα εκεί (πάλι μπροστά ο μεγάλος φιλόσοφος). Η διαφορά μας είναι ότι εμείς το προσπαθήσαμε. Γενικότερα, το αδίδακτο κείμενο του Ξενοφώντα ήταν προσεγγίσιμο κι ενδιαφέρον. Ένα κείμενο για την αξία της ειρήνης (απ’ την οικονομική, βέβαια, σκοπιά – να δείχνει, άραγε κάτι αυτό;). Όσο για το διδαγμένο… Πάλι απ’ το τέλος τα πήρα. Μια ζωή ανάποδα… Το διδαγμένο κείμενο του Πλάτωνα που επιλέγηκε ήταν αυτό που άρεσε λιγότερο και δυσκόλεψε περισσότερο τη δική μου, τουλάχιστον, τάξη. Ιδιαιτέρως, αυτό το όχι και τόσο καλογραμμένο σχόλιο για την περιαγωγή. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία… Οι μαθητές που είχαν μελετήσει θεωρώ ότι δεν θα αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα. Τα θέματα ήταν διατυπωμένα με σαφήνεια. Αυτό σίγουρα είναι πολύ θετικό. Κι εδώ ωστόσο η φαντασία στη διατύπωσή τους ήταν μικρή, θα έλεγα. Το σημαντικότερο, όμως, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι και φέτος δεν ξεφύγαμε από την ανάγκη της απομνημόνευσης των σχολίων του βιβλίου, παρά τις αντίθετες εξαγγελίες. Και φέτος, η ανάγκη για κριτική προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού φιλοσοφικού λόγου φαίνεται να είναι μικρή. Αυτό έγινε μάλιστα ιδιαιτέρως αισθητό στην ερώτηση Β3 της εισαγωγής. Γιατί όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι το να γνωρίζει ένας νέος άνθρωπος ότι ο Πλάτωνας άρχισε να γράφει την πρώτη δεκαετία μετά τον θάνατο του Σωκράτη είναι μέγιστης σημασίας και ενδεικτικό της βαθύτερης σχέσης που έχει αναπτύξει με τον φιλοσοφικό λόγο. Να μη μιλήσω για την «πονηριά» του ἀπόλλυσι – απόλυση. Υπάρχουν σίγουρα και πιο έξυπνες, που δεν δείχνουν τόσο φανερά την πρόθεση πρόκλησης σύγχυσης σε κάποια παιδιά. Περιμένω με ενδιαφέρον να δω και τις οδηγίες της ΚΕΕ προς τους βαθμολογητές. Αν υποψιαστώ ότι στις οδηγίες της ΚΕΕ για τα σημερινά θέματα των αρχαίων ελληνικών θα δω "σχολικό βιβλίο σελίδα 91"... μου φαίνεται θα αναφωνήσω

Όχι, άλλο κάρβουνο..

Ενδεικτικές Απαντήσεις

Α1. α.

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι  σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση  το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνουν (μονάδες 3):  1. Η φρόνηση ως αρετή της ψυχής καλλιεργείται με τον εθισμό και την άσκηση. 2. Η αρετή της φρόνησης αποβαίνει πάντα ωφέλιμη για τον άνθρωπο. 3. Η τέχνη της παιδείας στρέφει την ψυχή στην ορθή κατεύθυνση. (μονάδες 6)

1.     Λάθος (ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει, ὡς ἔοικεν, οὖσα, ὃ τὴν μὲν δύναμιν οὐδέποτε ἀπόλλυσιν)

2.    Λάθος (ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται)

3.    Σωστό (τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται, οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν, ἀλλ’ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό, οὐκ ὀρθῶς δὲ τετραμμένῳ οὐδὲ βλέποντι οἷ ἔδει, τοῦτο διαμηχανήσασθαι)

β.

1. «σφεῖς ἐντιθέναι…»: Σε ποια λέξη του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία «σφεῖς»;   2. «ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος»: Σε ποια λέξη του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία «ᾧ»;             (μονάδες 4) Μονάδες 10

1.        τινὲς ἐπαγγελλόμενοί

2.        ὄργανον

Β1.

«εἰς τὸ ὄν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον», «τῆς περιαγωγῆς»: Αξιοποιώντας τους παραπάνω όρους του κειμένου να εξηγήσετε πώς αντιλαμβάνεται ο Σωκράτης την έννοια της παιδείας.  Μονάδες 10

Για τον Σωκράτη η γνώση έχει βιωματικό και εσωτερικό χαρακτήρα. Ενυπάρχει στην ψυχή και γι’ αυτό στόχος της παιδείας δεν είναι άλλος από το ανασύρει στην επιφάνεια αυτή την προγενέστερη γνώση. Για να επιτευχθεί αυτό είναι αναγκαία η περιαγωγή (περιακτέον εἶναι) της ψυχής. Όπως τονίζει και η αναλογία του ματιού το οποίο, για να δει το αντικείμενό, πρέπει να στραφεί όλο το σώμα από το σκοτεινό σημείο στο φωτεινό, έτσι και ο άνθρωπος πρέπει όχι μόνο να διευρύνει την οπτική του γωνία και να μην βλέπει δηλαδή τα πράγματα μόνο μέσα από μία συγκεκριμένη οπτική, αλλά και να στραφεί ολιστικά, με όλη του την ύπαρξη (σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ δηλαδή, από τα φαινόμενα, τον πλασματικό κόσμο των αισθήσεων (ἐκ τοῦ γιγνομένου),  προς το ὄν, στο αληθινά υπαρκτό δηλαδή, στον αληθινό κόσμο των Ιδεών, με ανώτερη όλων την Ιδέα του Αγαθού (εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον / τοῦτο δ’ εἶναί φαμεν τἀγαθόν). Θεωρώντας τη γνώση ως ένα εσωτερικό δεδομένο (ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό) η παιδεία αποσκοπεί στη διόρθωση του προσανατολισμού της ψυχής προς την κατεύθυνση της αλήθειας (τοῦτο διαμηχανήσασθαι), αυτής που παραμένει αναλλοίωτη και αιώνια.

*Οι μαθητές/τριες έχουν υπόψη τους εδώ τα σχόλια της σελίδας 91 του Φακέλου Υλικού.

Β2.

«Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες»: Ποια άποψη διατυπώνει ο Σωκράτης στο χωρίο (μονάδες 4) και πώς αυτή ενισχύεται από την επανάληψη της πρόθεσης «ἐν» και την αναλογία / παρομοίωση που χρησιμοποιεί;  (μονάδες 6)  Μονάδες 10

Ο Σωκράτης αναφέρεται στους σοφιστές. Με τη μετοχή ἐπαγγελλόμενοί δηλώνει ότι έχουν κάνει επάγγελμα τους την παιδεία, την οποία μεταδίδουν στους πλούσιους μαθητές τους που επιθυμούν να ακολουθήσουν πολιτική καριέρα έναντι σημαντικής αμοιβής. Κατά τον Σωκράτη οι σοφιστές θεωρούσαν ότι μέσα στην ανθρώπινη ψυχή δεν υπάρχει γνώση και ότι αυτοί ως δάσκαλοι έχουν αυτή την αποστολή και έργο τους είναι να εισάγουν τη γνώση στην ψυχή.

Χαρακτηριστική η χρήση της παρομοίωσης οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες με την οποία παραλληλίζεται η παροχή της γνώσης με την παροχή όρασης σε μάτια τυφλών. Αυτό είναι το αναφορικό μέρος της παρομοίωσης. Όπως σε δυο τυφλά μάτια τα οποία δεν έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν και κάποιος παρέχει σε αυτά τη δύναμη της όρασης, έτσι και η παιδεία, κατά την αντίληψη των σοφιστών, εισάγει τη γνώση μέσα σε μια άδεια από προγενέστερη γνώση ψυχή. Αυτό είναι το δεικτικό μέρος της αναλογίας.  Αντίθετα, ο Σωκράτης δεν δίδαξε ποτέ επ’ αμοιβή και δεν πίστευε ότι η ανθρώπινη ψυχή είναι σαν τα τυφλά μάτια, όπου ο δάσκαλος της μεταδίδει τη νέα γνώση, χωρίς να υπάρχει προγενέστερη. Θεωρούσε μάλιστα ότι με τη διαλεκτική βοηθούσε τον συνομιλητή του να θυμηθεί η ψυχή του όσα είχε ξεχάσει. Η μάθηση για τον Σωκράτη δεν ήταν η απόκτηση μιας καινούργιας γνώσης, αλλά η ανάκτηση αυτής που ήδη κατείχε η ψυχή.

Η επανάληψη της πρόθεσης ἐν (ἐνούσης, ἐντιθέναι, ἐντιθέντες, ἐνοῦσαν) δείχνει ότι για τον Σωκράτη η γνώση έχει βιωματικό και εσωτερικό χαρακτήρα. Αυτή η αντίληψη έχει ως πηγή της την πλατωνική θεωρία της ανάμνησης, σύμφωνα με την οποία η ψυχή ανακαλεί, δηλαδή θυμάται τη γνώση που ήδη κατέχει από την προηγούμενη ζωή της  πριν εισέλθει σε κάποιο σώμα. Όταν η ψυχή μπαίνει στο σώμα μας ξεχνά τις ιδέες, τα όντως όντα που γνώρισε στο ουράνιο ταξίδι της, δηλαδή την αλήθεια,  και αντιμετωπίζει ως αληθινά μόνο όσα πλασματικά παρέχουν οι αισθήσεις. Άρα, στόχος της γνώσης είναι να ξαναθυμηθεί η ψυχή όσα λησμόνησε κι έτσι να οδηγηθεί ξανά στην αλήθεια.

*Οι μαθητές έχουν υπόψη τους το σχόλιο της σελίδας 91 του Φακέλου Υλικού

Β3.

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις φράσεις της Στήλης Α του παρακάτω πίνακα και δίπλα σε αυτόν το γράμμα της λέξης ή φράσης από τη Στήλη Β που συμπληρώνει ορθά το νόημά της.

1 α, 2 γ, 3 β, 4 β, 5 γ

Β4. α.

Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμιά αρχαία ελληνική λέξη της Στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της Στήλης Β (στη Στήλη Β περισσεύουν δύο λέξεις).

φανόν φάσμα / ἀνασχέσθαι ανακωχή / περιακτέον άξονας / τετραμμένῳ ανατροπή / ἐντιθέντες παρακαταθήκη / ἀπόλλυσι απώλεια

β. Για καθεμιά από τις δύο παρακάτω λέξεις να γράψετε μία περίοδο λόγου στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη, σε οποιαδήποτε μορφή της (μέρος του λόγου, πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο), χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο:  «ἐπαγγελλόμενοι», «ἐπιστήμης».

β. Με την αγάπη της γνώρισα τη δική μου γη της επαγγελίας / Η επιστήμη της ιατρικής είναι πρώτη στις προτιμήσεις πολλών υποψηφίων

Β5.

Να παρουσιάσετε δύο (2) από τις απόψεις του Α. Δελμούζου σχετικά με τον σκοπό της παιδείας που εμφανίζουν ομοιότητες με τις αντίστοιχες πλατωνικές απόψεις του διδαγμένου κειμένου.  Μονάδες 10

Δύο σημεία των απόψεων του Δελμούζου που παρουσιάζει ομοιότητες με τις πλατωνικές απόψεις για την παιδεία εντοπίζονται στα χωρία «Η ψυχική όμως καλλιέργεια και η ελευθερία δεν έρχονται έτοιμα απ’ έξω, παρά είναι καρπός που ωριμάζει μέσα μας ολοένα και περισσότερο με αδιάκοπη ατομική προσπάθεια» και «Με προσπάθεια και δοκιμασία λυτρώνεται με τον καιρό το άτομο από το βάρος της ύλης και υψώνεται σκαλί το σκαλί προς τον ελεύθερο άνθρωπο». Και ο σύγχρονος παιδαγωγός και ο αρχαίος φιλόσοφος θεωρούν ότι η γνώση είναι ένα εσωτερικό δεδομένο. Η καλλιέργεια είναι ένας καρπός που αναπτύσσεται μέσα μας λέει ο Δελμούζος, θυμίζοντάς μας τις θέσεις του φιλοσόφου για τη δύναμη και το όργανο της μάθησης που υπάρχει ήδη μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, και ότι η παιδεία είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου από τους καταναγκασμούς της ύλης στη συνέχεια, οδηγώντας μας στις πλατωνικές θέσεις για τη μεταστροφή της ψυχής από την πλάνη των αισθήσεων στην αλήθεια των ιδεών.

Γ1.

Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «εἰ δέ τίς με ἐπερωτῴη· ... ἂν ἔχοιεν σύμμαχον».  Μονάδες 10

Αν κάποιος με ρωτούσε· αλήθεια, λες ότι, ακόμα κι αν αδικεί κάποιος την πόλη, πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε ειρηνικά; Δεν θα το έλεγα. Αντίθετα, περισσότερο εννοώ ότι πολύ πιο άμεσα θα τιμωρούσαμε αυτούς, αν δεν αδικούσαμε κανένα· γιατί δεν θα έβρισκαν κανένα σύμμαχο.

Γ2.

Με βάση το αδίδακτο κείμενο, ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ειρήνης και ποια τα μειονεκτήματα του πολέμου;  Μονάδες 10

εὑρήσει γὰρ τότε παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν πόλιν ἀνενεχθέντα, ἐν πολέμῳ δὲ πάντα ταῦτα καταδαπανηθέντα

καὶ ἐν τῷ νῦν χρόνῳ διὰ μὲν τὸν πόλεμον καὶ τῶν προσόδων πολλὰς ἐκλιπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ [πολλὰ] καταδαπανηθείσας

ἐπεὶ δὲ εἰρήνη κατὰ θάλατταν γεγένηται, ηὐξημένας τε τὰς προσόδους, καὶ ταύταις ἐξὸν τοῖς πολίταις χρῆσθαι ὅ τι βούλονται

Στα παραπάνω χωρία εντοπίζει κανείς τα πλεονεκτήματα της ειρήνης και τα μειονεκτήματα του πολέμου. Στο παρελθόν, λέει ο Ξενοφών, όταν υπήρχε ειρήνη τα έσοδα της πόλης ήταν μεγάλα, ενώ όταν γινόταν πόλεμος υπήρχαν μεγάλες δαπάνες. Το παρόν, συνεχίζει ο ιστορικός, αποδεικνύει την παραπάνω θέση. Ο πόλεμος σήμανε οικονομική επιβάρυνση πολιτών και πολιτείας, ενώ η ειρήνη που έγινε στις θαλάσσιες επιχειρήσεις αύξησε τα έσοδα της πόλης και πρόσφερε οικονομική ευχέρεια στους πολίτες.

Γ3.

α. «πολλὰς ἐκλιπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ [πολλὰ] καταδαπανηθείσας» να μετατρέψετε τις μετοχές του αποσπάσματος σε β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή που βρίσκονται.    (μονάδες 3)

ἐξέλειπες / εἰσῄεις - εἰσῄεισθα / κατεδαπανῶ

β.

Για τα επιρρήματα του αποσπάσματος «ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς» που βρίσκονται στο συγκριτικό βαθμό, να γράψετε τους άλλους δύο βαθμούς.           (μονάδες 4)

μάλα, μάλιστα / ταχέως, τάχιστα

γ.

Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: τις : τη δοτική πληθυντικού  προσόδους : την ονομαστική πληθυντικού πολίταις : την κλητική ενικού  (μονάδες 3)

τισὶ(ν), πρόσοδοι, πολῖτα

Γ4.

α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τούς όρους: ἤ εἰρήνην, ταῦτα (το πρώτο του κειμένου), τῶν προσόδων, ἄγειν.  (μονάδες 4)

ἢ εἰρήνην: β όρος σύγκρισης λόγω του συγκριτικού βαθμού κερδαλεώτερον με α’ όρο πόλεμον

ταῦτα: υποκείμενο κριθείη, αττική σύνταξη

τῶν προσόδων: ετερόπτωτος προσδιορισμός ως γενική διαιρετική στο πολλὰς

ἄγειν: υποκείμενο του χρή, τελικό απαρέμφατο

β.

Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τη μετοχή ἀνενεχθέντα και να δικαιολογήσετε τον χαρακτηρισμό της.     (μονάδες 2)

ἀνενεχθέντα: κατηγορηματική μετοχή, εξαρτάται από το ρήμα εὑρήσει, συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος χρήματα

γ.

«πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη», «ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν»: Να χαρακτηρίσετε το είδος των προτάσεων και να επισημάνετε τον συντακτικό τους ρόλο.   (μονάδες 4) Μονάδες 10

πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη: δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση αντικείμενο του ρήματος  οὐκ οἶδα

ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση αντικείμενο του ρήματος λέγεις