Κριτήριο αξιολόγησης - Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία: Κράτος Δικαίου

 



                  Κείμενο 1

Άρθρο του Βασίλη Σπυριδωνίδη στην εφημερίδα Καθημερινή.

Γιατί στην Ελλάδα είμαστε καχύποπτοι με τα πλαίσια του νόμου;

Την αφορμή για το κείμενο την έδωσε ένα άρθρο της κυρίας Ολγας Σελλά στην «Κ» με τίτλο «Ναρκισσιστική Ανυπακοή». Στο άρθρο περιγράφεται η διαφορετική συμπεριφορά συμπολιτών μας σε σχέση με τον νόμο όταν βρίσκονται στην Ελλάδα και στην Ευρώπη: επιδεικτική ανυπακοή στην πρώτη, πειθήνια υπακοή στη δεύτερη.

Στη βάση της ανυπακοής βρίσκεται η ναρκισσιστική υπέρβαση των κανόνων μέσω της φαντασίωσης της παντοδυναμίας. Το παιδί που προσπαθεί να υπερβεί τα όρια που απαγορευτικά θέτουν οι γονείς αποπειράται, με ψυχαναλυτικούς όρους, να καταργήσει την «αρχή της πραγματικότητας» υπηρετώντας την «αρχή της ηδονής» η οποία εκτρέφει και κινητοποιεί την αντίληψη της παντοδυναμίας του. Η παντοδυναμία (η προσπάθεια δηλαδή να υπερβούμε τα φυσικά όρια – τελικά τον θάνατο) αποτελεί έναν μηχανισμό άμυνας, ο οποίος κινητοποιείται ιδιαίτερα όταν αισθανόμαστε ευάλωτοι, τρωτοί, αδύναμοι. Η ανυπακοή στους κανόνες αποτελεί έτσι απόπειρα του ατόμου να υπερβεί την (αδύναμη;) θέση του πολίτη-παιδιού, σε μια προσπάθεια να αναχθεί «πέραν των νόμων», να εξισωθεί φαντασιακά με τους ενήλικες απολαμβάνοντας μαζί τους τα ειδικά προνόμια και να εξουσιάζει, επίσης φαντασιακά, τα αδέρφια-συν-πολίτες. Αμύνεται έτσι στην αίσθηση αδυναμίας (του εξαρτημένου και αβοήθητου παιδιού-πολίτη) ταυτιζόμενο με τους «παντοδύναμους» γονείς-κυβερνώντες, ενώ ταυτόχρονα αποβάλει (προβάλει) φαντασιακά την αδυναμία στους υπόλοιπους μη προνομιούχους αδέρφια-συν-πολίτες.

Μια εξήγηση λοιπόν στο «γιατί στην Ελλάδα» βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι γονείς-κυβερνώντες. Προσφέροντας σε ορισμένα παιδιά-πολίτες ειδικά προνόμια επιτρέπει σε όλους να σκεφτούν ότι η υπέρβαση των νόμων-ορίων είναι εφικτή. Ταυτόχρονα θέτοντας την ίδια την εξουσία έξω και πέρα από τα όρια των νόμων δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι η φαντασίωση της παντοδύναμης υπέρβασης των φυσικών ορίων (τελικά του θανάτου) είναι πραγματοποιήσιμη. Αυτό που βιώνουμε όταν βρισκόμαστε μπροστά σε τέτοια φαινόμενα -εκείνος που καπνίζει στο καφέ, ο άλλος που παρκάρει στο πεζοδρόμιο- είναι ο θυμός για τον βιασμό των κανόνων αλλά και η αίσθηση της αδυναμίας να αντιδράσουμε.  

Στη Δυτική Ευρώπη ο πολίτης-αδερφός γνωρίζει ότι οι κανόνες -φυσικοί, νομικοί, ηθικοί- ισχύουν για όλους τους συμμετέχοντες στην κοινωνική ζωή. Επίσης γνωρίζει ότι οι απόπειρες να υπερβούμε τους κανόνες είναι συνεχείς: όλοι μας θέλουμε να γίνουμε μικροί θεοί, αγαπημένα παιδιά των γονιών μας, να καθίσουμε ως προνομιούχοι δίπλα στον θρόνο της γονεϊκής εξουσίας. Φροντίζουν έτσι ώστε οι κανόνες να ισχύουν για όλους ανεξαρτήτως της θέσης, επιρροής, χρημάτων ή εξουσίας που διαθέτουν. Πώς; Μέσω του συνεχούς ελέγχου ώστε να διασφαλιστεί ότι τα άτομα (όλα τα άτομα) λειτουργούν μέσα στα συγκεκριμένα πλαίσια ισότιμης και ισόνομης κοινωνικής ζωής για τα οποία υπάρχει μια κοινωνική συμφωνία, ένα κοινωνικό συμβόλαιο.  

Φοβάμαι ότι αυτός ο βαθμός συμφωνίας δεν έχει επιτευχθεί στην Ελλάδα. Δεν έχουμε δηλαδή συμφωνήσει ποιοι είναι οι βασικοί κανόνες, το ασφαλές κοινωνικό πλαίσιο μέσα στα οποίο επιθυμούμε να ζούμε. Αντίθετα είμαστε καχύποπτοι με τα πλαίσια. Η αίσθηση της αδυναμίας που μας δημιουργούν και η συνακόλουθη φαντασίωση παντοδυναμίας είναι διαρκής και ασίγαστη. Στην Ευρώπη το πλαίσιο διασφαλίζει την ελευθερία. Εμείς πάλι αισθανόμαστε ότι την περιορίζει.  

* O Βασίλειος Σπυριδωνίδης είναι MSc Ψυχολόγος Παιδιών & Εφήβων, ΜΑ Ψυχοθεραπευτής Ενηλίκων.

Κείμενο 2

Μέρος της ομιλίας της της Μαρίας Καρυστιανού, μητέρας θύματος στο δυστύχημα των Τεμπών, στο Ευρωκοινοβούλιο.

Είμαι μια μητέρα από την Ελλάδα. Απευθύνομαι σε όλες τις μητέρες και τους γονείς  του κόσμου. Πιθανότατα αρκετοί γνωρίζετε για τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες ,αυτό που συνέβη όμως σε εμάς είναι μια αληθινή τραγωδία όπου δυστυχώς δεν είμαστε θεατές μιας παράστασης, αλλά τη ζoύμε πραγματικά.

Έρχομαι στην Ευρώπη γιατί η Ελλάδα είναι μέρος της ιστορίας της Ευρώπης. Η Ευρώπη πήρε το όνομά της από  τον Ελληνικό μύθο και πολλά  ιδανικά και  αρχές γεννήθηκαν μέσα από την ελληνική φιλοσοφία. Κυρίες και κύριοι βουλευτές, οι πολίτες και  τα κράτη της Ευρώπης συνδέονται με πολιτισμικές καταβολές και είναι ευθύνη όλων των ευρωπαϊκών κρατών να βοηθούν το ένα το άλλο στην απόδοση δικαιοσύνης και να λειτουργούν μέσα σε ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο όπου η τήρηση των κανόνων  από όλους, είναι ιερή.

Ήρθαμε για να μιλήσουμε για την αξία της ζωής, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας του λόγου καθώς και το δικαίωμα της ασφαλούς  μετακίνησής, δηλαδή όλα  αυτά που έχουν πληγεί στη χώρα μου.

 Αυτά  που θα ακουστούν μπορεί να σας φανούν απίστευτα  αλλά είναι πραγματικά. Πως θα μπορούσε να είναι άλλωστε διαφορετικά, όταν εμείς είμαστε πια η φωνή των νεκρών μας. Αυτή τη στιγμή ακούτε τη φωνή της κόρης μου και των υπολοίπων 56 θυμάτων αυτής της τραγωδίας. Στην περιοχή των Τεμπών, πριν από  ένα χρόνο, συνέβη ένα τρομερό  σιδηροδρομικό δυστύχημα . Στην πραγματικότητα δεν ήταν ένα μεγάλο  δυστύχημα αλλά ένα μεγάλο κρατικό  έγκλημα.

[…]

Τα παιδιά μας δεν ήθελαν να πεθάνουν. Ήθελαν να ζήσουν, να πραγματοποιήσουν  τα όνειρά τους. Δεν ήταν αυτή η μοίρα τους. Ούτε ήταν η τραγική θυσία , όπως αναφέρθηκε πολλές φορές, αλλά ήταν το αποτέλεσμα μια  χρόνιας εγκληματικής οικονομικής απάτης . Ανθρωποθυσίες δεν συμβαίνουν το 2023. Μόνο σκόπιμες παραλείψεις, εγκληματικές παραβάσεις και αδιαφορία για τον άνθρωπο.

 Δεν μιλώ κομματικά. Δεν έχω κάποιο όφελός και θα έδινα τα πάντα να μην ήμουν εδώ να μην σας μιλάω γι αυτό .Και ντρέπομαι που μιλάω για την υποβάθμιση της αξίας και των δικαιωμάτων του πολίτη στην χώρα μου. Παραμένω όμως περήφανη για τους προγόνους μου που έβαλαν τις βάσεις για τον δυτικό πολιτισμό αλλά και για όλους τους υπόλοιπους Έλληνες που η ψυχή τους είναι σήμερα εδώ μαζί μας και οραματίζονται να επανέλθει στην χώρα μας η χαμένη της αξιοπρέπεια, η αίγλη και η περηφάνια.

Μιλάω πολιτικά. Ως ενεργός πολίτης, που φωνάζει για το αυτονόητο. Μας ενδιαφέρει να τιμωρηθούν οι ένοχοι που σκότωσαν με την διαφθορά και την απραξία τους τα παιδιά μας. Μας ενδιαφέρει να αποδοθεί δικαιοσύνη και δικαίωση».

Μας ενδιαφέρει να ζούμε σε ένα Κράτος Δικαίου, με τις ίδιες υποχρεώσεις και  τα ίδια δικαιώματα απέναντι στους νόμους.

Μας ενδιαφέρει η κατάργηση της πολιτικής ασυλίας για εγκλήματα κατά της ζωής. Γιατί το ακαταδίωκτο είναι το συγχωροχάρτι της διαφθοράς, της ασυδοσίας και του  ευτελισμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μας ενδιαφέρει, η αδέσμευτη λειτουργία τη Δικαιοσύνης. Γιατί αλλιώς γίνεται συνένοχη και ένοχη για  εγκλήματα κατά της ζωής και της αξιοπρέπειας. Και χωρίς αυτήν η κοινωνία είναι καταδικασμένη.

Μας ενδιαφέρει  η ελευθερία του Τύπου γιατί είναι θεμελιώδες δικαίωμα μας να γνωρίζουμε την αλήθεια, ώστε να βγαίνουν όλα στο φως εκεί που το ένοχο θα ντρέπεται και θα ξέρει ότι θα τιμωρηθεί. Αλλιώς βασιλεύει μαζί με την διαφθορά, την ασυδοσία και την αποδόμηση.

Κείμενο 3

Ο ποιητής Μάνος Ελευθερίου έγραψε το τραγούδι «Παραπονεμένα λόγια» το 1978.

Στης ανάγκης τα θρανία

και στης φτώχειας το σχολειό

μάθαμε την κοινωνία

και τον πόνο τον παλιό

 

Παραπονεμένα λόγια

έχουν τα τραγούδια μας

γιατί τ’ άδικο το ζούμε

μέσα από την κούνια μας

 

Το σεργιάνι μας στον κόσμο

ήταν δέκα μέτρα γης

όσο πιάνει ένα σπίτι

και ο τοίχος μιας αυλής

 

Παραπονεμένα λόγια

έχουν τα τραγούδια μας

γιατί τ’ άδικο το ζούμε

μέσα από την κούνια μας

 

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά σε 60 έως 70 λέξεις το περιεχόμενο της 2η και 3ης παραγράφου του κειμένου 1 (Μονάδες 20)

Β1. Να χαρακτηρίσετε ως Σωστές ή Λανθασμένες τις παρακάτω περιόδους λόγου και να τεκμηριώσετε τη θέση σας με χωρία των κειμένων αναφοράς. (Μονάδες 15)

α) Στη Δυτική Ευρώπη φαίνεται ότι όσοι βρίσκονται σε θέση κοινωνικοοικονομικής ισχύος έχουν μια πιο ελαστική σχέση με τον νόμο (κείμενο1)

β) Οι Έλληνες αντιλαμβάνονται τους νόμους ως ένα περιοριστικό πλαίσιο (κείμενο 1)

γ) Σύμφωνα με την ομιλήτρια τα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης απαγορεύεται να παρεμβαίνουν σε θέματα δικαιοσύνης κάποιου άλλου κράτους μέλους. (κείμενο 2)

δ) Κατά την ομιλήτρια, αυτό που συνέβη στα Τέμπη στην πραγματικότητα ήταν ένα τρομερό δυστύχημα. (κείμενο 2)

ε) Η ομιλήτρια αισθάνεται ντροπή για την ελληνική της καταγωγή (κείμενο 2)

Β2. Ποια νοηματική και οργανωτική σχέση συνέχει την 4η  με την 5η παράγραφο του Κειμένου 1 και πού αποσκοπεί με αυτή του την επιλογή ο συντάκτης του κειμένου; (Μονάδες 10)

Β3. Στο κείμενο 2 η ομιλήτρια επαναλαμβάνει το ρηματικό σύνολο «μας ενδιαφέρει». Πού πιστεύετε ότι αποσκοπεί με αυτή τη γλωσσική επιλογή; (Μονάδες 10)

Γ1. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, το ποιητικό υποκείμενο χαρακτηρίζει τα λόγια των τραγουδιών «παραπονεμένα»; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με 3 κειμενικούς δείκτες. (μον 9) Πώς θα νιώθατε και πώς θα αντιδρούσατε εσείς στη θέση του; (μον 6) (150-200 λέξεις) (Μονάδες 15)

Δ1. Γράφετε ένα άρθρο 350 έως 400 λέξεων στην ιστοσελίδα του σχολείου σας με θέμα το κράτος δικαίου. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς τον όρο «Κράτος Δικαίου»; Με ποια στάση ζωής και με ποιες δράσεις θα μπορούσε η γενιά σας να το διεκδικήσει; Μπορείτε να αξιοποιήσετε δημιουργικά στοιχεία από τα κείμενα αναφοράς. (Μονάδες 30)


Ενδεικτικές απαντήσεις

Α1. Η ανυπακοή οφείλεται στην φαντασίωση της παντοδυναμίας, στον μηχανισμό, κατά τον οποίο οι περισσότερο ευάλωτοι ξεπερνούν φαντασιακά την αδυναμία τους μη υπακούοντας στους κανόνες που θέτουν οι ισχυρότεροι. Στην ελληνική πραγματικότητα αυτό πηγάζει κατά κύριο λόγο από τα προνόμια που δίνουν οι κυβερνώντες σε κάποιους να υπερβαίνουν τους νόμους, ωθώντας έτσι και τους πιο ανίσχυρους στην υπέρβασή τους, και από την τοποθέτηση της εξουσίας πάνω από τον νόμο.

Β1. α Λ (Φροντίζουν έτσι ώστε οι κανόνες να ισχύουν για όλους ανεξαρτήτως της θέσης, επιρροής, χρημάτων ή εξουσίας που διαθέτουν)

β Σ (Εμείς πάλι αισθανόμαστε ότι την περιορίζει)

γ Λ (είναι ευθύνη όλων των ευρωπαϊκών κρατών να βοηθούν το ένα το άλλο στην απόδοση δικαιοσύνης και να λειτουργούν μέσα σε ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο)

δ Λ (Στην πραγματικότητα δεν ήταν ένα μεγάλο  δυστύχημα αλλά ένα μεγάλο κρατικό  έγκλημα)

ε Λ (Παραμένω όμως περήφανη για τους προγόνους μου)

Β2 Συγκρίνει και αντιπαραθέτει τις αιτίες που οδηγούν σε διαφορετική στάση τους άλλους δυτικοευρωπαίους από τους Έλληνες απέναντι στους νόμους. Πρόθεσή του είναι να εξηγήσει/αιτιολογήσει αυτή τη διαφορετική τοποθέτηση. Στη Δυτική Ευρώπη όλοι οι νόμοι ισχύουν εξίσου για όλους. Κανείς λόγω της θέσης του ή της οικονομικής του κατάστασης δεν έχει ευνοϊκή αντιμετώπιση. Μάλιστα γίνονται και διαρκείς έλεγχοι, ώστε να εξετάζεται εάν τηρείται το κοινωνικό συμβόλαιο στο πνεύμα της ισοτιμίας και της ισονομίας. Για τον Ευρωπαίο η ύπαρξη ενός τέτοιου πλαισίου κανόνων προασπίζει την ελευθερία. Αντίθετα, στην ελληνική πραγματικότητα δεν έχει κατορθωθεί ένα τέτοιο κοινωνικό συμβόλαιο, καθώς δεν επιτεύχθηκε μια γενική συμφωνία πάνω σε βασικούς κανόνες ζωής. Γι’ αυτό, οι Έλληνες έχουν την πεποίθηση ότι οι νόμοι περιορίζουν την ελευθερία τους.

Β3. Πρόθεση της ομιλήτριας με την πολλαπλή επανάληψη είναι να αιτιολογήσει/εξηγήσει/τεκμηριώσει/επιχειρηματολογήσει/πείσει γιατί ο λόγος της είναι πολιτικός κι όχι στενά κομματικός. Στηρίζει τη θέση της αυτή λέγοντας ότι προτεραιότητά τους είναι η απόδοση δικαιοσύνης, η διασφάλιση του κράτους δικαίου, η καταπολέμηση της διαφθοράς και της ασυδοσίας, η λειτουργία της ανεξάρτητης δικαιοσύνης και της ελευθερίας του Τύπου. Γιατί μόνο έτσι δεν θα υπάρχουν διακρίσεις και θα προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Συγχρόνως, θέλει να ευαισθητοποιήσει/συγκινήσει το ακροατήριο, μιλώντας για τις αιτίες που οδήγησαν στον θάνατο τόσα νέα παιδιά, για εγκλήματα κατά της ζωής, για την αναγκαιότητα της λειτουργίας της δικαιοσύνης για να λειτουργεί η κοινωνία, για την αξία της αλήθειας.

Γ1. Γιατί αποδίδουν την κοινωνική ανισότητα και αδικία.

Οι μεταφορές «ανάγκης τα θρανία» και «φτώχειας το  σχολειό» δίνουν παραστατικά τη δυστυχία των φτωχών του κόσμου. Οι οικονομικές δυσχέρειες λειτουργούν ως σχολείο που διδάσκει τον πόνο της κοινωνικής αδικίας.

Με το α’ πληθυντικό πρόσωπο το ποιητικό υποκείμενο γίνεται το συλλογικό φερέφωνο όλης της τάξης του που «τραγουδά παραπονεμένα». Η αδικία αφορά πολλούς, που είναι καταδικασμένοι σε αυτή από τη γέννησή τους ακόμα.

Οι γραφική οπτική εικόνα του σπιτιού και της αυλής με τον μαντρότοιχο δημιουργεί μια αίσθηση αδιεξόδου και την έλλειψη ελπίδας για τους αδικημένους της ζωής. Οι δυνατότητες ανατροπής και αλλαγής της κατάστασης είναι εξαιρετικά περιορισμένες, γι’ αυτό και η βόλτα τους στο κόσμο είναι μόλις «δέκα μέτρα γης».

Θα ένιωθα ίσως όπως το ποιητικό υποκείμενο βαριά πάνω μου την κοινωνική αδικία και ανισότητα, αλλά δεν θα το αντιμετώπιζα με ηττοπάθεια. Θα αγωνιζόμουν ατομικά και συλλογικά για μια καλύτερη ζωή για όλους.

Δ1.

Κράτος Δικαίου

1.    Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης: Στο Κράτος Δικαίου, οι δικαστές και άλλοι δικαστικοί φορείς λειτουργούν ανεξάρτητα από τους πολιτικούς και άλλους εξωτερικούς παράγοντες. Αυτό εξασφαλίζει την αντικειμενικότητα και την εφαρμογή του νόμου με βάση τη δικαιοσύνη.

2.    Σεβασμός των Δικαιωμάτων του Ατόμου: Το Κράτος Δικαίου προστατεύει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των ατόμων από την επιβολή αυθαίρετης εξουσίας από το κράτος ή άλλους φορείς.

3.    Ισότητα Μπροστά στον Νόμο: Όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτως της κοινωνικής τους θέσης ή άλλων παραμέτρων, υπόκεινται στον ίδιο νόμο και δέχονται την ίδια μεταχείριση από το δικαστικό σύστημα.

4.    Διαφάνεια και Προβλεψιμότητα του Δικαίου: Οι νόμοι είναι γραμμένοι και εφαρμόζονται με σαφήνεια και συνέπεια, ώστε όλοι να μπορούν να τους κατανοήσουν και να συμμορφωθούν.

5.    Διαχωρισμός των Εξουσιών: Στο Κράτος Δικαίου, οι εξουσίες του νομοθέτη, της διοίκησης και της δικαιοσύνης είναι διαχωρισμένες, προκειμένου να αποτραπεί η κατάχρηση εξουσίας.

6.    Ασφάλεια, πρόνοια, υγεία, παιδεία για όλους

Στάσεις

1.    Σεβασμός του Νόμου και της Δικαιοσύνης: Η νέα γενιά θα πρέπει να ενισχύσει τον σεβασμό της νομιμότητας και της δικαιοσύνης σε κάθε πτυχή της ζωής της, ακολουθώντας τους νόμους και συμμορφούμενη με τις αρχές της ηθικής και του δίκαιου.

2.    Διαλεκτική Σκέψη και Κριτική Σκέψη: Η νέα γενιά θα πρέπει να ενθαρρύνει την ανάπτυξη διαλεκτικής και κριτικής σκέψης, έτσι ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίζει και να αμφισβητεί τις αδικίες και τις παραβιάσεις του νόμου.

3.    Διαφάνεια και Ειλικρίνεια: Η επιδίωξη της διαφάνειας και της ειλικρίνειας σε κάθε πτυχή της ζωής τους είναι ουσιώδης. Αυτό συμβάλλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της διαφάνειας στα δημόσια θεσμικά όργανα και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

4.    Ενεργός Συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες: Η νέα γενιά θα πρέπει να συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και την πολιτική ζωή της κοινότητάς της, μέσω ψήφου, συμμετοχής σε οργανώσεις κοινωνικής δράσης και δραστηριοτήτων πολιτικής ευαισθητοποίησης.

5.    Συνεργασία και Αλληλεγγύη: Η ανάπτυξη μιας κουλτούρας συνεργασίας και αλληλεγγύης εντός της κοινότητας βοηθά στη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και συνεκτικής κοινωνίας.

Δράσεις

1.    Ενεργός Συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες: Η νέα γενιά μπορεί να συμμετέχει σε εκλογικές διαδικασίες και να ψηφίζει υποψηφίους που υποστηρίζουν τις αρχές του Κράτους Δικαίου. Επίσης, μπορεί να συμμετέχει σε διαδηλώσεις και πορείες για την προαγωγή των δικαιωμάτων και των αξιών της δημοκρατίας και του δικαίου.

2.    Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση: Η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα θέματα του Κράτους Δικαίου είναι κρίσιμη. Η νέα γενιά μπορεί να χρησιμοποιήσει τα μέσα ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα για να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα θέματα της δικαιοσύνης και της ισότητας.

3.    Ενίσχυση της Διαφάνειας και καταπολέμηση της διαφθοράς: Η νέα γενιά μπορεί να αγωνιστεί για την ενίσχυση της διαφάνειας και της αντιμετώπισης της διαφθοράς σε κυβερνητικά θεσμικά όργανα και διοικητικές διαδικασίες, διαμαρτυρόμενη κατά της διαφθοράς και της αστυνομικής βίας.

4.    Νομική Εκπαίδευση και Ενίσχυση της Πρόσβασης στη Δικαιοσύνη: Η προώθηση της νομικής εκπαίδευσης και η ενίσχυση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη είναι σημαντικές. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή δωρεάν νομικής συμβουλής και υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες και ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση σε νομική συμβουλή.

5.    Ενίσχυση της Κοινωνικής Δικτύωσης και Οργάνωσης: Η νέα γενιά μπορεί να συμμετέχει σε οργανώσεις, σε ψηφίσματα και σε κινήματα που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των πολιτών και την ενίσχυση του Κράτους Δικαίου.

 

 

 

 


Αφήγηση και Παιχνιδοποίηση: Επιτραπέζιο παιχνίδι της μορφής “once upon a time”

 





Αφήγηση και Παιχνιδοποίηση: Επιτραπέζιο παιχνίδι της μορφής “once upon a time

Διδακτικοί Στόχοι

Αναμένεται οι μαθητές/τριες να

αναπτύξουν αφηγηματικές και γλωσσικές δεξιότητες

κατανοήσουν βιωματικά βασικές αρχές των αφηγηματικών τεχνικών, της πλοκής και της δομής μιας αφήγησης

καλλιεργήσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους

συνεργαστούν και να αλληλεπιδράσουν

αναπτύξουν δεξιότητες ακρόασης, συγκέντρωσης και κατανόησης

τονώσουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή τους

μάθουν διασκεδάζοντας

Προετοιμασία παιχνιδιού

Η εκπαιδευτικός είχε ετοιμάσει κάρτες διαφορετικών χρωμάτων. Οι κάρτες περιλαμβάνουν χαρακτήρες, χώρους, αντικείμενα, ιδιότητες. Επιπλέον, υπάρχουν οι κάρτες τέλους (όπου περιγράφεται το τέλος που πρέπει να έχει η ιστορία), οι κάρτες αφηγηματικών τεχνικών/πλοκής/δομής της αφήγησης και οι κάρτες διακοπής.

Το παιχνίδι στην τάξη

Οι μαθητές/τριες χωρίστηκαν σε 5 ομάδες.

Ενώσαμε αρκετά θρανία και τα τοποθετήσαμε στο κέντρο της τάξης.

Οι ομάδες των παιδιών κάθισαν γύρω από τα θρανία με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους τα μέλη των ομάδων και συγχρόνως να έχουν κάποια απόσταση από τις άλλες ομάδες.

Δόθηκαν 5 λεπτά, ώστε να συνεργαστούν τα μέλη των ομάδων, να καταθέσουν τις ιδέες τους και να φτιάξουν τον σκελετό της αφήγησής τους.

Κάθε ομάδα όρισε τον εκπρόσωπό της, ο οποίος θα παρουσίαζε την ιστορία τους.

Ξεκίνησε η ομάδα που είχε φέρει τον μεγαλύτερο αριθμό στο ζάρι.

Κανόνες του παιχνιδιού

Κάθε ομάδα παίρνει από μία κάρτα διαφορετικού χρώματος.

Κάθε φορά που αναφέρεται στην ιστορία κάτι που έχει σχέση με κάποια από τις κάρτες της ομάδας, αυτή η κάρτα αφήνεται στο θρανίο φανερή σε όλους.

Χρειάζεται προσοχή εδώ, γιατί κάθε κάρτα που φανερώνεται θα πρέπει να έχει κάποιο λειτουργικό ρόλο στην αφήγηση.

Κάθε περίοδος που διατυπώνεται από τον/την αφηγητή/τρια θα πρέπει να αξιοποιεί μία και μόνο κάρτα.

Με τις κάρτες διακοπής μπορούν οι άλλες ομάδες να διακόψουν αυτή που μιλάει στις εξής περιπτώσεις: όταν ακούγεται κάποια αντίφαση ή λάθος, όταν αυτός/ή που αφηγείται καθυστερεί άσκοπα και με περιττά στοιχεία την εξέλιξη της ιστορίας, όταν φανερώνεται μία κάρτα που δεν έχει παίξει κάποιο ρόλο στην αφήγηση και απλά αναφέρεται, όταν το τέλος δεν ταιριάζει με την ιστορία.

Αυτός/ή που διακόπτει την αφήγηση, θα πρέπει να εξηγήσει πειστικά τους λόγους της διακοπής. Ακολουθεί ψηφοφορία μεταξύ των ομάδων. Αν υπάρχει ομοφωνία, διακόπτεται η αφήγηση και συνεχίζει η επόμενη ομάδα. Η ομάδα που διακόπηκε παίρνει δύο επιπλέον κάρτες. Αν δεν υπάρχει ομοφωνία, τότε οι ομάδες που είχαν ψηφίσει υπέρ της διακοπής παίρνουν δύο επιπλέον κάρτες και η ομάδα που αφηγούνταν συνεχίζει την εξιστόρηση.

Νικήτρια είναι η ομάδα που θα φανερώσει (ξεφορτωθεί) όλες τις κάρτες της.

Την αφήγηση συνεχίζει η επόμενη ομάδα με τις δικές της κάρτες.

Προϋποθέσεις Επιτυχίας

Όλα τα μέλη των ομάδων να διακρίνονται από δικαιοσύνη και ειλικρίνεια.

Τελικός σκοπός

“Μια ιστορία χωρίς τέλος”

 

Η Λογοτεχνία στην Τράπεζα Θεμάτων – Σχέδιο Μαθήματος: Μικρή ευτυχία του Μάρκου Μέσκου και το Δέντρο της ζωής του Τέρενς Μάλικ

 


      

Η Λογοτεχνία στην Τράπεζα Θεμάτων – Σχέδιο Μαθήματος: Μικρή ευτυχία του Μάρκου Μέσκου και το Δέντρο της ζωής του Τέρενς Μάλικ

Μικρή ευτυχία

Το παρακάτω ποίημα του Μάρκου Μέσκου συμπεριλαμβάνεται στην ποιητική του συλλογή «Πριν από τον θάνατο (1958).

Είναι μια μικρή ευτυχία που ζω∙

στα χέρια μου κρατάω το άσπρο ρίγος της ζωής

στα χέρια μου κρατάω το μαύρο ρίγος του θανάτου,

τα χρόνια μου περνούν κι ανθίζουνε όπως τριαντάφυλλα την άνοιξη

μαδιούνται το χινόπωρο,

αγαπάω τον κόσμο, πονάω για τον κόσμο,

σκέφτομαι και λέω ζωή είναι αγάπη,

σκέφτομαι και λέω θάνατος είναι αγάπη,

δακρύζω από χαρά όταν πυρπολεί τα δέντρα

το ερωτιάρικο αηδόνι,

δακρύζω από τη λύπη που σταμάτησε

στη ράχη του χελιδονιού,

χαίρομαι την αυγή, θλίβομαι τη δύση...

Είναι μια μικρή ευτυχία που ζω∙

και που πεθαίνω

https://trapeza.iep.edu.gr/public/subjects.php

Διδακτικοί Στόχοι

Αναμένεται οι μαθήτριες και οι μαθητές να

προσεγγίσουν ερμηνευτικά, διαλογικά, ερευνητικά και δημιουργικά το ποίημα

εκφράσουν τον τρόπο που προσέλαβαν την κινηματογραφική ταινία

βρουν αναλογίες μεταξύ του ποιήματος και της ταινίας

καλλιεργήσουν δεξιότητες προφορικού και γραπτού λόγου

να προχωρήσουν σε συνδέσεις με την σύγχρονη πραγματικότητα

να συνεργαστούν και να επικοινωνήσουν

τοποθετηθούν πάνω σε φιλοσοφικά ζητήματα

 

Στάδια Μαθήματος

Αρχικά ζητήθηκε από τις μαθήτριες και τους μαθητές να γράψουν στον πίνακα με λίγες λέξεις κάτι που τους κάνει ευτυχισμένους ή θεωρούν ότι δίνει κάποιο νόημα στη ζωή τους και ακολούθησε σύντομη συζήτηση. (Καταιγισμός ιδεών)

Ακολούθησε η ανάγνωση του ποιήματος από την εκπαιδευτικό και μια σιωπηρή ανάγνωση από τους μαθητές μαθήτριες. Κατά την σιωπηρή ανάγνωση έπρεπε να υπογραμμίσουν σημεία που μπορεί να τους/τις έκαναν εντύπωση ή τους/τις προβλημάτισαν ή να σημειώσουν τα συναισθήματα που τους γεννιόταν κατά την ανάγνωση. Κι εδώ συνεχίσαμε με ανταλλαγή γνωμών.

Η συζήτηση οδηγήθηκε στη διατύπωση προτάσεων σχετικά με το θέμα του ποιήματος. Ακούστηκαν ιδέες όπως το νόημα της ευτυχίας, η ζωή και ο θάνατος, η αξία της φυσικής ζωής, η σημαντικότητα της αγάπης, η πηγή της χαράς, η φθορά και η αναγέννηση, το νόημα της ζωής, η αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής, ευτυχία σημαίνει αγάπη, ευτυχία μπορεί να υπάρξει μόνο μέσα από την επαφή με τη φύση.

Προέκυψε ιδιαίτερος προβληματισμός σχετικά με το πώς μπορεί να συνδέεται η ευτυχία και η αγάπη με τον θάνατο.

Για αυτό ακούστηκαν θέσεις όπως ότι ο θάνατος είναι μέρος του κύκλου της ζωής και της φύσης, αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τη ζωή, ότι ο θάνατος περιλαμβάνει αγαπημένους που έφυγαν, αλλά δεν έφυγαν ποτέ από μέσα μας, ότι είναι η επιστροφή στην αρχική μας κατάσταση, ότι είναι η πιστοποίηση ότι κάποιος απόλαυσε το δώρο της ζωής, ότι έζησε.

Στη συνέχεια η τάξη χωρίστηκε σε 4 ομάδες. Η κάθε ομάδα είχε το δικό της θέμα. Η 1η να μελετήσει τις αντιθέσεις του ποιήματος, η 2η τις εικόνες, η 3η τις επαναλήψεις και η 4η τα άλλα σχήματα λόγου. Μόλις τελείωσαν την εργασία τους βάλαμε τα θρανία σε κύκλο και η κάθε ομάδα παρουσίασε τα αποτελέσματα της εργασίας της. Τα μέλη των άλλων ομάδων κρατούσαν σημειώσεις από όσα άκουγαν και ακολούθησε διάλογος.

Αυτά που κυρίως εντόπισε η τάξη είναι:

Αντιθέσεις: άσπρο ρίγος / μαύρο ρίγος, ζωή / θάνατος, περνούν κι ανθίζουνε, χαρά / λύπη, αυγή / δύση, ζω / πεθαίνω. Με αυτές προσεγγίστηκε το θέμα της ευτυχίας, της ζωής, του θανάτου και η μεταξύ τους σχέση.

Εικόνες: χέρια που κρατάνε τη ζωή ή τον θάνατο, τα τριαντάφυλλα την άνοιξη, το πέσιμο των φύλλων το φθινόπωρο, το αηδόνι στα δέντρα, η ράχη του χελιδονιού, το λυκαυγές και το ηλιοβασίλεμα. Οι εικόνες αισθητοποιούν την παραπάνω σχέση.

Επαναλήψεις: μια μικρή ευτυχία (η ύπαρξη είναι από μόνη της ευτυχία ή η εκτίμηση των μικρών και απλών πραγμάτων, ευχάριστα ή δυσάρεστα, που κάνουν τη ζωή ξεχωριστή), το ρίγος/το ρίγος (συγκλονιστικά και τα δύο, και η ζωή και ο θάνατος, οριοθετούν την ύπαρξη) σκέφτομαι/σκέφτομαι (σκέφτομαι άρα υπάρχω), δακρύζω/δακρύζω (η παθιασμένη και ενθουσιώδης πνοή της φύσης από τη μια, η προσωρινότητα και η παροδικότητα της ζωής από την άλλη, ο έρωτας και η αναχώρηση/απώλεια), κόσμο/κόσμο (η ανάγκη και η χαρά της αλληλεγγύης)

Σχήματα λόγου: το άσπρο ρίγος της ζωής και το μαύρο ρίγος του θανάτου (μεταφορές), τα χρόνια που ανθίζουνε (μεταφορά), όπως τριαντάφυλλα την άνοιξη (παρομοίωση), πονάω (μεταφορά), σχήμα κύκλου. Με αυτά δόθηκε έμφαση εκτός από το θέμα της πληρότητας της ζωής και της αντιμετώπισης του θανάτου και στον ρόλο της φύσης στην ανθρώπινη ευτυχία.

Μετά οι μαθητές και οι μαθήτριες έγραψαν ατομικά μία σελίδα ημερολογίου στην οποία κατέγραψαν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που τους γεννήθηκαν από την προηγούμενη συζήτηση.

Με το τέλος της ατομικής εργασίας, συγκεντρώθηκαν ξανά στις ομάδες τους και ασχολήθηκαν με μια εργασία δημιουργικής γραφής. Θα έπρεπε, αφού μοιραστούν με τα άλλα μέλη της ομάδας τους όσα είχαν καταγράψει στο ημερολόγιό τους, να συνεχίσουν το ποίημα με τέσσερις δικούς τους στίχους, φροντίζοντας να εντάξουν σε αυτούς τουλάχιστον μία αντίθεση, μία εικόνα, μια επανάληψη κι ένα σχήμα λόγου. Συγχρόνως, προχώρησαν στην αναζήτηση μουσικής στο διαδίκτυο με κινητές συσκευές, η οποία θα συνόδευε την ανάγνωση των ποιημάτων που θα ακολουθούσε. Η δραστηριότητα τελείωσε με την παρουσίαση των ποιημάτων των παιδιών συνοδεία μουσικής και την ανατροφοδότηση των άλλων ομάδων ως προς την εκπλήρωση των προϋποθέσεων της εργασίας και ως προς τα κριτήρια βάσει των οποίων είχαν επιλέξει τη συγκεκριμένη μουσική υπόκρουση. 

Στη συνέχεια, παρακολουθήσαμε ένα μικρό απόσπασμα από την ταινία «Το δέντρο της ζωής», προσπαθήσαμε να ερμηνεύσουμε διάφορα σύμβολα της ταινίας και αναζητήσαμε τις συνδέσεις με το ποίημα που είχαμε μελετήσει. Δόθηκε μάλιστα το παρακάτω συνεργατικό φύλλο εργασίας:

1)    Περιγράψτε τις σκηνές από την ταινία που παρακολουθήσατε.

2)    Πώς αντανακλούν οι πράξεις και τα συναισθήματα των χαρακτήρων την αναζήτησή τους για ευτυχία;

3)    Πώς απεικονίζει ο σκηνοθέτης την αντίθεση ανάμεσα σε στιγμές ευτυχίας και στιγμές αγώνα ή λύπης;

4)    Αναλογιστείτε τον χαρακτήρα του πατέρα και της μητέρας. Πώς βλέπουν την ευτυχία και πώς επηρεάζει η προοπτική τους τη ζωή τους και τις ζωές των παιδιών τους;

5)    Συζητήστε τον ρόλο της φύσης, της πνευματικότητας και του σύμπαντος στην αναζήτηση της ευτυχίας.

6)    Πώς εξερευνά η ταινία την ιδέα της εύρεσης της ευτυχίας ανάμεσα στις προκλήσεις και τις αβεβαιότητες της ζωής;

Μέσω της συζήτησης που ακολούθησε προχωρήσαμε σε θέματα της σύγχρονης ζωής που απασχολούν τους ανθρώπους σήμερα, καθώς και σε θέματα διαχρονικά και στα οποία θα μπορούσε το ποίημα και το απόσπασμα της ταινίας να δίνει κάποιες απαντήσεις ή έστω έναν τρόπο σκέψης. Τα θέματα αυτά ήταν το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή, η κοινωνική δικαιοσύνη και αδικία, η ψυχική υγεία, η τεχνολογία και η μοναξιά, η επικοινωνία, η μετανάστευση, η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας, η απώλεια και η αποδοχή της.

 

Λογοτεχνία και Παιχνιδοποίηση: Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας του Τάσου Λειβαδίτη

 

      


 

Διδακτικοί Στόχοι

Ο κύριος στόχος ήταν να στραφεί το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών και στις λέξεις και στη λειτουργία τους μέσα στο ποίημα, ώστε να απεγκλωβιστούν από τη στείρα εφαρμογή της θεωρίας των κειμενικών δεικτών (είναι γεγονός ότι συχνά τα ερμηνευτικά σχόλια των παιδιών περιορίζονται σε μια μεταφορά που δίνει ζωντάνια ή σε μια επανάληψη που δίνει έμφαση). Με το σκεπτικό ότι οι λέξεις δεν είναι κενές νοήματος, ότι εκφράζουν τόσο συναισθήματα όσο και στοχασμούς, να εστιάσουν στο τι σημαίνουν οι λέξεις αυτές για τον καθένα/καθεμιά και πώς μέσω αυτών των σημασιών μπορούν να οδηγηθούν στη δική τους ερμηνεία και ανταπόκριση στο ποίημα.  Άλλοι στόχοι ήταν να απολαύσουν τη μαθησιακή διαδικασία και να κινητοποιηθεί το ενδιαφέρον της τάξης, λίγους μήνες πριν τις τελικές εξετάσεις. Να μπουν σε ένα διανοητικό, ανακαλυπτικό κι ευγενικά ανταγωνιστικό παιχνίδι. Να γνωρίσουν την τρυφερή αγωνιστικότητα της ποίησης του Λειβαδίτη, να συνεργαστούν, να παράγουν ερμηνείες, να γίνουν δημιουργικοί και δημιουργικές.

 

Διδακτικά Βήματα

 

Η εκπαιδευτικός πριν την έναρξη του μαθήματος και όσο η αίθουσα ήταν άδεια έκρυψε σε διάφορά σημεία της τάξης αυτοκόλλητα χαρτάκια, πάνω στα οποία ήταν γραμμένοι διάφοροι γρίφοι, η λύση των οποίων οδηγούσε σε λέξεις του ποιήματος που επρόκειτο να μελετηθεί.

 

Με την έναρξη του μαθήματος, δόθηκε στους μαθητές και στις μαθήτριες το παρακάτω ποίημα και έγινε μια πρώτη ανάγνωση από την εκπαιδευτικό και μια σιωπηρή ανάγνωση από τα παιδιά.

 

Τάσος Λειβαδίτης, Αὐτὸ τὸ ἀστέρι εἶναι γιὰ ὅλους μας

 

IV

Ναὶ ἀγαπημένη μου,
ἐμεῖς γι᾿ αὐτὰ τὰ λίγα κι ἁπλὰ πράγματα πολεμᾶμε
γιὰ νὰ μποροῦμε νά ῾χουμε μία
πόρτα, ἕν᾿ ἄστρο, ἕνα σκαμνὶ
ἕνα χαρούμενο δρόμο τὸ πρωὶ
ἕνα ἤρεμο ὄνειρο τὸ βράδι.
Γιὰ νά ῾χουμε ἕναν ἔρωτα ποὺ νὰ μὴ μᾶς τὸν λερώνουν
ἕνα τραγούδι ποὺ νὰ μποροῦμε νὰ τραγουδᾶμε

Ὅμως αὐτοὶ σπᾶνε τὶς πόρτες μας
πατᾶνε πάνω στὸν ἔρωτά μας.
Πρὶν ποῦμε τὸ τραγούδι μας
μᾶς σκοτώνουν.

Μᾶς φοβοῦνται καὶ μᾶς σκοτώνουν.
Φοβοῦνται τὸν οὐρανὸ ποὺ κοιτάζουμε
φοβοῦνται τὸ
πεζούλι ποὺ ἀκουμπᾶμε
φοβοῦνται τὸ
ἀδράχτι τῆς μητέρας μας καὶ τὸ ἀλφαβητάρι τοῦ παιδιοῦ μας
φοβοῦνται τὰ
χέρια σου ποὺ ξέρουν νὰ ἀγγαλιάζουν τόσο τρυφερὰ
καὶ νὰ
μοχτοῦν τόσο ἀντρίκια
φοβοῦνται τὰ
λόγια ποὺ λέμε οἱ δυό μας μὲ φωνὴ χαμηλωμένη
φοβοῦνται τὰ λόγια ποὺ θὰ λέμε αὔριο ὅλοι μαζὶ
μᾶς φοβοῦνται, ἀγάπη μου, καὶ ὅταν μᾶς σκοτώνουν
νεκροὺς μᾶς φοβοῦνται πιὸ πολύ.

 

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/tasos_leibadiths_poems.ht

 

Στη συνέχεια, η εκπαιδευτικός ενημέρωσε την τάξη ότι θα ακολουθούσε ένα παιχνίδι escape room. Οι μαθητές και οι μαθήτριες χωρίστηκαν σε 4 ομάδες. Θα έπρεπε να ψάξουν, να βρουν και να λύσουν τους αριθμημένους γρίφους. Κάθε γρίφος οδηγούσε σε ένα γράμμα μιας από τις λέξεις του ποιήματος, όπου όλα μαζί σχημάτιζαν τη λέξη “δικαιοσύνη”. Η εκπαιδευτικός είχε γράψει σε αυτοκόλλητα χαρτάκια τους 10 γρίφους 4 φορές, ώστε κάθε ομάδα να μπορεί να βρει τους δικούς της. Αν τυχόν και μία ομάδα έβρισκε τον ίδιο γρίφο δεύτερη φορά, ήταν υποχρεωμένη να τον παραδώσει σε μια από τις άλλες ομάδες που δεν τον είχαν βρει ακόμη. Η ομάδα που θα έλυνε πρώτη όλους τους γρίφους και θα σχημάτιζε τη λέξη δικαιοσύνη, θα ήταν η νικήτρια και η πρώτη που θα περνούσε ελεύθερα στο «δωμάτιο συσκέψεων», εξασφαλίζοντας το πλεονέκτημα του χρόνου.

 

Οι γρίφοι ήταν οι εξής:

 

Γρίφος 1ος:  Δρόμος

       Κάτω από τον ουρανό το ταξίδι μου ξεκινά,

ποτέ δε σταματά.

πρόσωπα, στιγμές ,

Αναζήτηση

 

Σημειώστε το πρώτο γράμμα της λέξης

 

Γρίφος 2ος: Τραγούδι

 

Χοροί πλάθονται των αισθήσεων

Ποιητικά ταξίδια ζωντανεύουν

Μοναχικά

Ομαδικά

 

Σημειώστε το τελευταίο γράμμα της λέξης

 

Γρίφος 3ος: Κοιτάζουμε

 

Στον καθρέφτη του κόσμου

Αλλάζουμε και συγκρατούμε

Αναζητούμε το φως

έστω το ίχνος

 

Σημειώστε το πρώτο γράμμα της λέξης

 

Γρίφος 4ος: Άστρο

 

Παλεύω με τον χρόνο

στου γαλαξία

τη σκοτεινιά

κι ακούω τα βλέμματα των ανθρώπων

 

Σημειώστε το πρώτο γράμμα της λέξης

 

 

Γρίφος 5ος: Φοβούνται

 

Σκιές που ξεπροβάλλουν

σε σκοτεινά τούνελ

Τον κρυμμένο φίλο

αναζητούμε

 

Σημειώστε το τελευταίο γράμμα της λέξης

 

 

Γρίφος 6ος: Όνειρο

 

Αόρατα περιπλανιέμαι

σε μονοπάτια νυχτερινά

Αλήθεια, ψέμα;

Αλήθινά!

 

Σημειώστε το πρώτο γράμμα της λέξης

 

 

Γρίφος 7ος: Σκαμνί

 

Πάντα απόμερα

Ανάμεσα σε βήματα μεγάλα

Ανάμεσα στους ψηλούς

αναπαμούς

 

Σημειώστε το πρώτο γράμμα της λέξης

 

 

Γρίφος 8ος: Αύριο

 

Αθέατο και ακατοίκητο,

κρυφό και απρόσιτο

Ποθητό

Ονειροπαρμένο

 

Σημειώστε το δεύτερο γράμμα της λέξης

 

 

Γρίφος 9ος: Νεκρούς

 

Χωρίς αναστεναγμούς

Μια μικρή στήλη στην εφημερίδα

Ένα «γεια» κι

ένα δάκρυ

 

Σημειώστε το πρώτο γράμμα της λέξης

 

 

Γρίφος 10ος: Αλφαβητάρι

 

Σχισμένες σελίδες

Στην άκρη της θύμησης

Αρχή

Και τέλος

 

Σημειώστε το πέμπτο από το τέλος  γράμμα της λέξης

 

Ακολούθησε παρουσίαση των συμπερασμάτων της κάθε ομάδας και συζήτηση στην ολομέλεια. Οι απόψεις που ακούστηκαν είναι περίπου οι εξής:

Άστρο: Σύμβολο ελπίδας, δηλώνει τις φωτεινές στιγμές της ζωής.

Σκαμνί: Σύμβολο της απλότητας, δηλώνει την αξία των μικρών στιγμών/χαρών της ζωής.

Δρόμος: Σύμβολο της καθημερινής αναγέννησης, δηλώνει τη χαρά που μπορούμε να βρούμε ακόμα και μέσα στην καθημερινότητα.

Όνειρο: Συμβολίζει τα ιδανικά, αλλά και το αίσθημα της ασφάλειας.

Τραγούδι: Δηλώνει την ελευθερία, την αντίσταση, την (αυτό)έκφραση, την ομορφιά της ζωής.

Κοιτάζουμε (τον ουρανό): Δείχνει τους ανθρώπους που έχουν ανώτερα ιδανικά.

Αλφαβητάρι: Συμβολίζει την απελευθερωτική δύναμη της γνώσης.

Αύριο: Οι άνθρωποι με ιδανικά δημιουργούν τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον.

Φοβούνται: Αυτοί που φοβούνται μπορεί να είναι ένα σύστημα (οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό) που φοβάται ότι θα χάσει την «εξουσία» του εξαιτίας των παραπάνω. Μπορεί να είναι δυνάμεις που συντηρούνται, όταν λείπουν τα παραπάνω από τους πολλούς. Εξουσίες που συντηρούνται από τη στέρηση της ελευθερίας και της ευτυχίας των άλλων. Μπορεί να είναι τέλος στερεότυπα και προκαταλήψεις που περιορίζουν την ελευθερία των ανθρώπων.

Νεκρούς: Ο φόβος της ηρωοποίησης των νεκρών και της μετατροπής τους σε πρότυπα αντίστασης και ανατροπής.

 

Στη συνέχεια, προφορικά έπρεπε να σχηματίσουν τις λέξεις ζωή και ευτυχία, μέσα από ζητούμενα που παρέπεμπαν ξανά σε λέξεις του ποιήματος.

 

Τα ζητούμενα αυτά ήταν:

 

Για τη λέξη ζωή

 

Α) Καθόμαστε για να ξεκουραστούμε, 3ο γράμμα

Β) Τραγουδάμε με αυτή, 2ο γράμμα

Γ) Αλλιώς ο έρωτας, τελευταίο γράμμα

 

Για τη λέξη ευτυχία

 

Α) Τα … αύριο, 2ο γράμμα

Β) Ευγενικά και με ευαισθησία, 3ο γράμμα

Γ) Έχει σχέση με το μαλλί, 2ο γράμμα απ’ το τέλος

Δ) Κουράζονται πολύ, 2ο γράμμα απ’ το τέλος

Ε) Έβαλα τα … κι έβγαλα τα μάτια μου, 1ο γράμμα

Στ) Το κάνουν όσοι αγαπούν, 6ο γράμμα

Ζ) Όταν κλείνει μια…, μια άλλη ανοίγει, τελευταίο γράμμα

 

Οι λέξεις του ποιήματος που απαντούν στα ζητούμενα είναι:

 

Πεζούλι, φωνή, αγάπη

 

Λέμε, τρυφερά, αδράχτι, μοχτούν, χέρια, αγγαλιάζουν, πόρτα

 

Ακολούθησε και εδώ συζήτηση για τη σημασία των παραπάνω λέξεων στο ποίημα. Ακούστηκαν περίπου τα εξής:

 

Πεζούλι: Σύμβολο σταθερότητας

Φωνή (χαμηλωμένη): Αισθήματα συντροφικότητας και εμπιστοσύνης

Αγάπη: Προσφώνηση, ένδειξη του ισχυρού δεσμού των δύο ποιητικών υποκειμένων

Λέμε: Τα ποιητικά υποκείμενα δεν μένουν άπραγα, διεκδικούν, είτε οι δυο τους είτε μαζί με άλλους συνοδοιπόρους

Τρυφερά: Ένδειξη αγάπης

Αδράχτι (της μητέρας): Σύμβολο προσφοράς, φροντίδας, προστασίας, αλλά και διαμόρφωσης πεποιθήσεων και στάσεων ζωής

Χέρια (που αγκαλιάζουν): Συμβολίζουν την επαφή, την αγάπη, τη ζεστασιά και την αγκαλιά, αλλά και την αγωνιστικότητα, τη δύναμη, το κουράγιο

Μοχτούν (αντρίκια): δηλώνει την υπομονή, την επιμονή, την προσφορά

Πόρτα: Ίσως δηλώνει τη δυνατότητα ή την ευκαιρία για ευτυχία, ελευθερία, για μια ζωή που αξίζει ή που θα είναι όπως τη θέλει κανείς

 

Μιλήσαμε επίσης για τη σημαντικότητα του έρωτα για την ανθρώπινη ευτυχία και για εξωτερικούς παράγοντες που μπορεί να «λερώνουν» ή να «πατάνε» τον έρωτα, όπως είναι η κοινωνική πίεση και οι προκαταλήψεις, οι πολιτικές διώξεις, η φτώχεια, η ανισότητα, οι αδικίες.

 

Σχέση δικαιοσύνης, ευτυχίας, ζωής με το ποίημα: Οι μαθητές και οι μαθήτριες αρχικά αναζήτησαν και μελέτησαν τις λέξεις των ίδιων των γρίφων που θα τους βοηθούσαν στην επίλυσή τους ως ένα πρώτο βήμα για την αναζήτηση των σημασιών των λέξεων του ποιήματος. Στη συνέχεια, συνεργατικά και διαλογικά, μελετήθηκε η σχέση της δικαιοσύνης, της ζωής και της ευτυχίας με τις λέξεις στις οποίες οδηγούσαν οι γρίφοι, τους στίχους στους οποίους είναι ενταγμένες και συνολικά με το ποίημα. Στο τέλος, προέκυψε αβίαστα η σύνδεση όλων αυτών των λέξεων του ποιήματος με την ευτυχισμένη βίωση της ζωής και, αφού διατυπώθηκαν διάφοροι ορισμοί, καταλήξαμε ότι δικαιοσύνη είναι το δικαίωμα και η δυνατότητα όλων στη ζωή και στην ευτυχία.

 

Στο τέλος, η εκπαιδευτικός, αξιοποιώντας διδακτικά το θέατρο, ανέλαβε τον ρόλο του «κακού», των εχθρών του ποιητικού υποκειμένου και των συντρόφων του. Διάβαζε χωρία του ποιήματος, στα οποία τα ρήματα βρίσκονται σε 3ο πρόσωπο, αφού είχε τρέψει το ρήμα σε α’ πρόσωπο. Τα παιδιά περνούσαν από μπροστά της και της απαντούσαν, όπως αυτά νόμιζαν. Διαμορφώθηκε έτσι ένα παιχνίδι λόγου ανάμεσα στο «καλό» και το «κακό». Κάποιοι/ες μαθητές/τριες έμειναν πιο πιστοί/ές στο κείμενο, ενώ άλλοι/ες προχώρησαν σε πιο προσωπικές τοποθετήσεις. Η δραστηριότητα λειτούργησε και σαν (αυτο)αξιολόγηση.

 

Τα χωρία αυτά είναι:

 

Λερώνω τον έρωτά σου

Σπάω τις πόρτες σου

Πατάω πάνω στον έρωτά σας

Σε σκοτώνω πριν πεις το τραγούδι σου

Σε φοβάμαι και σε σκοτώνω

Φοβάμαι τον ουρανό που κοιτάζεις

Φοβάμαι το πεζούλι που ακουμπάς

Φοβάμαι το αδράχτι της μητέρας σου

Φοβάμαι το αδράχτι της μητέρας σου

Φοβάμαι το αλφαβητάρι του παιδιού σου

Φοβάμαι τα χέρια σου που ξέρουν να αγκαλιάζουν τρυφερά

Φοβάμαι τα χέρια σου που ξέρουν να μοχτούν αντρίκια

Φοβάμαι τα λόγια που λέτε οι δυο σας με φωνή χαμηλωμένη

Φοβάμαι τα λόγια που θα λέτε αύριο όλοι μαζί

Νεκρό σε φοβάμαι πιο πολύ

 

     


Κριτήριο αξιολόγησης - Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία: Κράτος Δικαίου

                     Κείμενο 1 Άρθρο του Βασίλη Σπυριδωνίδη στην εφημερίδα Καθημερινή. Γιατί στην Ελλάδα είμαστε καχύποπτοι με τα πλαίσι...