Ενδεικτικές Απαντήσεις Πανελλαδικές Εξετάσεις 2022 Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

 

Ενδεικτικές Απαντήσεις Πανελλαδικές Εξετάσεις 2022 Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

Ενδεικτικές Απαντήσεις Πανελλαδικές Εξετάσεις 2022 Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία

Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος

Φέτος συμμετείχα στις πανελλαδικές εξετάσεις ως μέλος της λυκειακής επιτροπής. Στο 3ωρο που μεσολάβησε από την ώρα που παραδώσαμε τα θέματα στους επιτηρητές μέχρι το τέλος της εξέτασης και τον τελικό έλεγχο ασχολήθηκα με τις απαντήσεις των θεμάτων. Σαν λίγο για προσωπική άσκηση, σαν μια προσπάθεια συμπάθειας, σαν απόπειρα ενσυναίσθησης. Συγχωρήστε την πρόχειρη γραφή. Δεν υπάρχει χρόνος για επιμέλεια. Είναι συνεχείς και πολύωρες οι πρόβες αυτές τις μέρες.

Α1.

Είναι σημαντικό να μαθαίνουμε ιστορία γιατί το παρόν είναι δημιούργημα του παρελθόντος, η γλώσσα, οι απόψεις, οι γνώσεις, οι αξίες και οι κανόνες της ζωής του παρόντος έχουν διαμορφωθεί στο παρελθόν. Η γνώση του παρελθόντος συμβάλλει στην αντίληψη του παρόντος, οδηγεί στην αυτογνωσία και στην κατανόηση του εκάστοτε πολιτισμού. Μέσα από τη γνώση της ιστορίας μαθαίνει κανείς από τα λάθη των προηγούμενων και διαμορφώνει τις προσδοκίες για το μέλλον.

 

Β1.

α. Λ --> (Είναι οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι γνώσεις, ακόμα και οι κανόνες)

β. Λ --> (Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγούμενων)

γ. Σ --> (Η ιστορία είναι πράξη αυτογνωσίας ... απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας)

δ. Σ --> (Και σε χαρές και σε απώλειες)

ε. Σ --> (μεταφέρεται το πολυπληθές παρελθόν εδώ στο παρόν)

Β2.

α. Ευθεία ερωτηματική πρόταση/ χρήση ερωτηματικού, εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδέσμο “Γιατί”, χρήση υποτακτικής έγκλισης, α' πληθυντικό πρόσωπο, το αντικείμενο του ρήματος “ιστορία” = κεντρική έννοια κειμένου

Δίνει το θέμα του κειμένου (αξία και αναγκαιότητα της ιστορίας - λόγοι/αιτίες)

Υποτακτική: δηλώνει κάτι προσδοκώμενο και αναγκαίο

α πληθ. πρ: θέμα που μας αφορά όλους, συμπερίληψη

Ερωτηματικό: Αφύπνιση του ενδιαφέροντος, διέγερση, κάλεσμα για συμμετοχή του αναγνώστη, προβληματισμό πάνω στο θέμα της αξίας της γνώσης της ιστορίας, διαλογικότητα και επικοινωνία με τον αναγνώστη

β. Το ύφος γίνεται πιο ζωντανό, παραστατικό, ζωηρό, δραματικό (θεατρικότητα), οικείο, καθημερινό, προφορικό. Μεταφέρεται ο λόγος των νέων αυτούσιος, χωρίς παρεμβολές του λόγου των ενηλίκων ή ενσωμάτωση σε αυτόν, άρα και η δική τους οπτική γωνία για την αναγκαιότητα ή μη της γνώσης της ιστορίας. Δίνει επίσης τη σχέση του συντάκτη με το υποκείμενο του ευθύ λόγου (βιωματικότητα).

Β3.

 

–      προσωποποίηση: μια μέρα άκρως κοινωνική. πάει παντού / τα γενέθλιά τους / δεν θέλουν να ξεχαστούν (ανασύρονται στη μνήμη στιγμές του παρελθόντος που πόνεσαν)

–      ασύνδετο σχήμα: τιμά / συντονίζει / παρελαύνουν /

–      μεταφορική χρήση της γλώσσας: δωρεάν μεταφορικό μέσο

–      προσωποποίηση της φωτογραφίας: κρατάει αγκαλιά και τα θηλάζει

–      α και β ενικό πρόσωπο: Για να επανέλθω, Για να δώσω, ας πω / φωτογραφία σου

–      Υποτακτικές:  Για να επανέλθω, Για να δώσω, ας πω (παρακίνηση για συναισθηματική συμμετοχή)

–      Σημεία στίξης: παύλα/αποσιωπητικά (γενέθλιά τους – ξεχαστούν...) à εικόνες: γονείς/ αγάπες / νύφη / παιδιά (περασμένα γεγονότα που προκαλούν συγκίνηση)

Γ.

Το ταγάρι αντιπροσωπεύει τη συνέχεια, τη διαδοχή των γενεών μέσα στον χρόνο, τους δεσμούς που αναπτύσσουν.

Το ταγάρι ανασύρεται μέσα από μια παλιά κασέλα από την ομο/αυτοδιηγητική αφηγήτρια, η οποία προαναγγέλλει στον αναγνώστη ότι το θέμα της θα είναι η ιστορία του ταγαριού. Το ταγάρι έχει ιστορία και είναι και καταχωνιασμένο μέσα σε κάτι παλιό. Είναι συνδεδεμένο με το παρελθόν.

Η αναδρομή για τη μητέρα της αφηγήτριας μας δίνει την τελευταία χρήση του ταγαριού ως στοιχείου πολιτικής τοποθέτησης, αισθητικής αντίληψης και οικολογικής συνείδησης. Ίσως είναι κι ένα ενθύμιο μιας ζωής που θέλει να αφήσει πίσω της.

Ο ελεύθερος πλάγιος λόγος στην αφήγηση της γιαγιάς, ο ευθύς λόγος μέσα σε εισαγωγικά μας πληροφορεί μέσα από την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ γιαγιάς και εγγονής ότι το ταγάρι προέρχεται ουσιαστικά από την προγιαγιά. Μάλιστα αποτελούσε προίκα της.

Η αναδρομική αφήγηση της γιαγιάς για τον τρόπο κατασκευής του ταγαριού, το αφηγηματικό σχόλιο για τη νοσταλγία της γιαγιάς για τις νυχτερινές ώρες που περνούσαν οι γυναίκες της εποχής τους για τα υφαντά τους. Δεν ήταν μόνο η τέχνη, ήταν η κοινωνικότητα, η επαφή.

 

Θα το κρατούσα, γιατί είναι σημαντικός ο δεσμός μεταξύ των μελών μιας οικογένειας και κάποια αντικείμενα γίνονται σύμβολο αυτών των δεσμών.

 

Δ1.

Τίτλος: Ζώντας την ιστορία

 

Πρόλογος: Αναφορά στην αφορμή της συγγραφής του άρθρου και στα δύο ζητούμενα που θα αναπτυχθούν στη συνέχεια.

 

Κύριο Μέρος

Α ερώτημα

 

–      Το παρελθόν καθορίζει τον άνθρωπο, τις αξίες, τα πιστεύω, τα ιδανικά. Το ίδιο και έναν ολόκληρο λαό, αφού διαμορφώνει την ψυχοσύνθεσή του και το πολιτιστικό του αποτύπωμα. Με την γνώση του ένας άνθρωπος, ένας λαός, η ανθρωπότητα διεισδύουν στον εσωτερικό τους κόσμο, αποκτούν αυτογνωσία, υποβάλλονται σε αυτοέλεγχο/κριτική.

–      Η γνώση της ιστορίας οδηγεί στην αποφυγή λαθών του παρελθόντος. Λαός που δεν ξέρει την ιστορία του είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει, λέγεται συχνά. Έτσι καθορίζεται και το ίδιο το μέλλον

–      Οι αγώνες της ανθρωπότητας για μια καλύτερη ζωή, για αποτίναξη της εκμετάλλευσης, της ανισότητας, για επικράτηση της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας λειτουργούν ως οδηγός για τις νέες γενιές, ώστε να προστατεύσουν τις κατακτήσεις αυτές.

–      Η γνώση της ιστορίας δίνει θετικά πρότυπα για μίμηση, αλλά και αρνητικά για αποφυγή. Προτείνει δρόμους ζωής, προσφέρει επιλογές, εναλλακτικούς τρόπους δράσης και στάσης ζωής.

Β ερώτημα

 

–      Η προσέγγιση της ιστορίας μέσω του κινηματογράφου, της δημιουργικής γραφής, του θεάτρου, της αφήγησης, της λογοτεχνίας, καθιστούν τη γνώση πιο βιωματική και δημιουργική, άρα και πιο αποτελεσματική. Έτσι καταφαίνεται ότι μπορεί να αφορά το παρόν και τον κάθε σύγχρονο άνθρωπο, τη ζωή, τα προβλήματα και τις ιδέες του. Η γνώση αφομοιώνεται αγόγγυστα.

–      Οι επισκέψεις σε σημαντικούς ιστορικούς χώρους μπορούν να σταθούν καταλυτικές για την πορεία ενός ανθρώπου. Αυτή η μορφή επαφής με την ιστορία μπορεί να σταθεί τόσο συνταρακτική για τον άνθρωπο, ώστε να τον αλλάξει ριζικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι επισκέψεις στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Γερμανών ναζί στον Β Παγκόσμιο πόλεμο.

–      Η σχεδίαση/οργάνωση δράσεων και πολιτιστικών διαδρομών που συνδέονται με ιστορικά γεγονότα και η συμμετοχή σε αυτά.

–      Η διδασκαλία της ιστορίας πρέπει να απομακρυνθεί από το μοντέλο της στείρας απομνημόνευσης και της αποστήθισης λεπτομερειών που πλέον μπορούν να βρεθούν εύκολα λόγω της τεχνολογίας, να εστιάσει στην κριτική προσέγγιση.

–      Η αξιοποίηση της τεχνολογίας, η ψηφιακή αναπαράσταση μεγάλων στιγμών τους παρελθόντος.

 

Επίλογος

 

Η αξία της γνώσης της ιστορίας είναι ιδιαίτερα σημαντική τόσο ατομικά όσο και συλλογικά και καταλυτική συχνά για το μέλλον.

Για να γίνει αυτό αντιληπτό, θα πρέπει να γίνει εφικτή η προσέγγισή της με βιωματικό τρόπο, μακριά από στείρες μεθόδους.