Τεχνητή Νοημοσύνη – Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Σχέδιο Μαθήματος – Ανεστραμμένη Τάξη

 



Τεχνητή Νοημοσύνη – Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Σχέδιο Μαθήματος – Ανεστραμμένη Τάξη

Στόχοι

Αναμένεται οι μαθήτριες και μαθητές να:

Προσεγγίσουν τις έννοιες Νοημοσύνη, Συνείδηση, Τεχνητή Νοημοσύνη

Να πάρουν θέση απέναντι στο ζήτημα της ΤΝ και να τη στηρίξουν με επιχειρήματα

Να ενημερωθούν και να εργαστούν πάνω σε μοντέλα ΤΝ

Να ασχοληθούν με την ανασκευή επιχειρήματος

Να μελετήσουν την οπτική γωνία μιας αφήγησης

Να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους

Να εργαστούν ομαδικά

 

Στάδιο πριν την τάξη

Οι μαθητές/τριες πήραν στην πλατφόρμα eme μια εργασία, στην οποία θα έπρεπε να παρακολουθήσουν ένα βίντεο και να απαντήσουν σύντομα σε κάποιες ερωτήσεις που απορρέουν από τα θέματα που θίγονται στο βίντεο.

Η εργασία

Παρακολούθησε το παρακάτω βίντεο και απάντησε σύντομα στις ερωτήσεις

https://www.youtube.com/watch?v=suADo2-keeY&ab_channel=TEDxTalks

 

Ερωτήσεις μετά την παρακολούθηση του βίντεο

Α) Τι προσπαθεί να πετύχει ο ομιλητής με το παράδειγμα του αθλητή που μπορεί να γίνει καλύτερος απ’ τον προπονητή του και με το παράδειγμα της δημιουργίας μουσικής σε στυλ Μπαχ.

Ενδεικτική Απάντηση

Προσπαθεί να ανασκευάσει την άποψη ότι ποτέ το δημιούργημα δεν μπορεί να ξεπεράσει τον δημιουργό του, ότι η ΤΝ δεν μπορεί να φτάσει το ανθρώπινο μυαλό.

Β) Πού αποσκοπεί ο ομιλητής με το παράδειγμα της ζωικής δύναμης;

Ενδεικτική Απάντηση

Προσπαθεί να ανασκευάσει το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί τεχνητή νοημοσύνη, γιατί χρειάζεται κάτι περισσότερο, χρειάζεται ψυχή που την έχει μόνο ο άνθρωπος.

Γ) Πού στοχεύει ο ομιλητής με το παράδειγμα του Lord Kelvin;

Ενδεικτική Απάντηση

Να ανασκευάσει την άποψη ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει πραγματικότητα η τεχνητή νοημοσύνη.

Δ) Τι επιδιώκει να πετύχει ο ομιλητής με τα δύο νοητικά πειράματα (νευρώνες στον εγκέφαλο / νευρώνες του Αϊνστάιν) που χρησιμοποιεί;

Ενδεικτική Απάντηση

Επιδιώκει να ανασκευάσει την άποψη ότι, ακόμα κι αν φτιαχτεί ΤΝ, ποτέ δεν θα μπορέσει να έχει συνείδηση.

Ε) Γιατί, σύμφωνα με τον ομιλητή, η ΤΝ θα είναι το τελευταίο επίτευγμα του ανθρώπου;

Ενδεικτική Απάντηση

Γιατί τότε θα συμβεί μια έκρηξη νοημοσύνης, καθώς η ΤΝ θα φτιάχνει όλο και κάποια ανώτερη μορφή. Έτσι αυτή δεν θα μπορεί να ελεγχθεί. Θα καταλάβει όλα τα υπολογιστικά συστήματα του πλανήτη και θα διαμορφώσει τον κόσμο προς όφελός της.

Στ) Ψάξε σε ένα λεξικό και βρες τους ορισμούς των εννοιών «νοημοσύνη» και «συνείδηση».

Ενδεικτική Απάντηση

Νοημοσύνη: το σύνολο των γνωστικών ικανοτήτων του ανθρώπου, δηλαδή η αντίληψη, η μνήμη, ο συνειρμός, η φαντασία, η προσοχή και η διανόηση, και ειδικότερα η ικανότητα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις και η ικανότητα να αντιλαμβάνεται ομοιότητες, διαφορές και σχέσεις· ευφυΐα

https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%BD%CE%BF%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7

Συνείδηση: η άμεση αντίληψη που έχει το υποκείμενο για τις ψυχικές ενέργειές του (αντιλήψεις, σκέψεις, επιθυμίες), που εκπορεύονται από αυτό και που με την απήχησή τους επιστρέφουν σε αυτό / κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένα άτομο, όταν έχει πλήρη λειτουργία των αισθήσεων και πνευματική διαύγεια / η σαφής γνώση που έχει το υποκείμενο για τον εαυτό του και για τον κόσμο που το περιβάλλει και από τον οποίο μπορεί να αντιδιαστέλλεται / η γνώση που επιτρέπει στο άτομο να διακρίνει το ηθικά καλό από το ηθικά κακό, να ελέγχει τις πράξεις του και να αναλαμβάνει την ευθύνη γι΄ αυτές· ηθική συνείδηση / το συναίσθημα του καθήκοντος που εκφράζεται έμπρακτα σε κάποια επαγγελματική συνήθ. δραστηριότητα του ατόμου / η συναίσθηση της προσωπικής ένταξης σε ένα χώρο ή σε ένα σύνολο και της ευθύνης που προκύπτει από αυτή / το σύνολο των πεποιθήσεων ενός ατόμου

https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%83%CE%B7

Στάδιο μέσα στην τάξη

1.    Στην αρχή του μαθήματος η εκπαιδευτικός διευκρίνισε κάποια θέματα που η τάξη δεν είχε κατανοήσει καλά, όπως είχε φανεί στις δραστηριότητες πριν την τάξη, συζητήθηκε η έννοια της συνείδησης κι επιχειρήθηκε να δοθεί ένας πρώτος ορισμός της ΤΝ.

Ενδεικτική Απάντηση

Ο όρος τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στον κλάδο της πληροφορικής ο οποίος ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς τα οποία υπονοούν έστω και στοιχειώδη ευφυΐα: μάθηση, προσαρμοστικότητα, εξαγωγή συμπερασμάτων, κατανόηση από συμφραζόμενα, επίλυση προβλημάτων κλπ.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%AE_%CE%BD%CE%BF%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7

2.    Στη συνέχεια, έδωσε μια δημοσκόπηση. Οι μαθητές/τριες συνδέθηκαν με τις κινητές τους συσκευές στην πλατφόρμα eme και απάντησαν σε δύο ερωτήματα.

Δημοσκόπηση

1)    Πιστεύεις ότι θα φτιαχτεί κάποια μέρα τεχνητή νοημοσύνη με συνείδηση; Ναι                 Όχι 

2)    Πιστεύεις ότι θα είναι δυστοπία ή ουτοπία η δημιουργία ΤΝ στο μέλλον;   Δυστοπία                 Ουτοπία               

 

3.    Μετά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης, η τάξη χωρίστηκε σε δύο ομάδες. Σε αυτή που θεωρούσε την ανάπτυξη ΤΝ ως δυστοπία και σε αυτή που την θεωρούσε ως ουτοπία. Οι ομάδες εργάστηκαν για λίγα λεπτά και ακολούθησε Debate με τα επιχειρήματα της καθεμιάς. Δόθηκε βαρύτητα και στη δομή του επιχειρήματος.

Debate

Επιχειρήματα που ακούστηκαν 

Δυστοπία

Ανεργία

Παραβιάσεις του απόρρητου και της ιδιωτικής ζωής

Εξάρτηση από την τεχνολογία

Απώλεια κριτικής ικανότητας

Δημιουργία αυτόνομων όπλων

Διαιώνιση στερεοτύπων και προκαταλήψεων (αν εκπαιδευτεί έτσι)

Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων (αν οι αποφάσεις πχ για παροχή ασύλου παίρνονται από αλγόριθμους)

Εξυπηρέτηση μηχανισμών προπαγάνδας και χειραγώγησης

Υποδούλωση στις μηχανές

Εξαφάνιση ανθρώπινου είδους

Ουτοπία

Ιατρική (περίθαλψη, θεραπεία, διάγνωση ασθενειών, επεμβάσεις)

Αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα (βελτίωση της κυκλοφορίας, αποφυγή ατυχημάτων)

Αυτοματοποιημένη εξυπηρέτηση πελατών

Πρόβλεψη μιας επενδυτικής απόφασης

Ανίχνευση βλαβών πιθανών μηχανημάτων πριν συμβούν

Απαλλαγή του ανθρώπου από χρονοβόρες και κοπιαστικές εργασίες

Εκτέλεση εργασιών πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια

Μεγαλύτερη παραγωγικότητα και αποδοτικότητα

Συντροφιά, αντιμετώπιση της μοναξιάς

 

4.    Παρουσιάστηκε στη συνέχεια το παρακάτω βίντεο και ζητήθηκε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να συγκρίνουν τον βαθμό βεβαιότητας των δύο ομιλητών (του βίντεο που είχαν παρακολουθήσει στο σπίτι στο στάδιο πριν την τάξη και αυτού) ως προς το θέμα της επιβολής των ρομπότ στους ανθρώπους.

https://www.youtube.com/watch?v=fsrCvgol8Io&list=RDLVUgcBo-qnlg0&index=8&ab_channel=PCsteps.gr

 

Ενδεικτική απάντηση

Στο 1ο βίντεο δεν υπάρχει υψηλός βαθμός βεβαιότητας. Ο ομιλητής χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως «περιορισμένης νοημοσύνης» για να καταφέρει να προβλέψει. Ο τόνος του είναι υποκειμενικός. «Πιστεύω», λέει, ότι ο άνθρωπος θα δημιουργήσει τον υπεράνθρωπο. Παραδέχεται ότι δεν μπορεί να ξέρει ή να προβλέψει αν θα είναι δυστοπία ή ουτοπία, αντίθετα νομίζει ότι θα είναι και τα δύο. Εύχεται τέλος το τελευταίο ανθρώπινο δημιούργημα του ανθρώπου, η ΤΝ να ξεπεράσει τον δημιουργό του και ηθικά, να φτιάξει ένα μέλλον χωρίς πολέμους, βιαιοπραγίες και δυστυχία. Για αυτό φέρνει και παραδείγματα κακής και καλής χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης σήμερα από τον άνθρωπο: Ένα drone που ρίχνει μια βόμβα στη Συρία και το χειρίζεται κάποιος στις ΗΠΑ κι ένα μηχάνημα που θεραπεύει τον καρκίνο.

Στο 2ο βίντεο υπάρχει μεγάλος βαθμός βεβαιότητας ότι τα η ΤΝ δεν θα επιβληθεί πάνω στους ανθρώπους. Χαρακτηρίζει μάλιστα τέτοιες θεωρίες ως «μπούρδες». Στη συνέχεια επιχειρηματολογεί, διακρίνοντας την ευφυΐα από την επιθυμία για επιβολή και ιεραρχία, που είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου – θηλαστικού. Χαρακτηρίζει ως τεράστιο λάθος να θεωρεί κανείς ότι αυτή είναι η φύση της νοημοσύνης. Στα ρομπότ δεν μπορεί να υπάρξουν ένστικτα όπως η πείνα ή η λίμπιντο. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ύλη και χρειάζεται ύλη για να υπάρχει. «Πουθενά», λέει, δεν εμφανίζεται στη διαδικασία κατασκευής των ρομπότ μια νιτσεϊκή δίψα για εξουσία. Μετά την επιχειρηματολογία υπάρχει η δεοντολογική προτροπή ότι πρέπει να σεβόμαστε την ΤΝ κι όχι να τη φοβόμαστε.

 

5.    Παρακολουθήσαμε στη συνέχεια δύο αποσπάσματα από τις ταινίες «2001 Η Οδύσσεια του διαστήματος» και «Her». Από την πρώτη ταινία είδαμε το μέρος όπου το ρομπότ Χαλ προσπαθεί να πείσει και παρακαλεί τον αστροναύτη να μην τον αποσυνδέσει και από τη δεύτερη ταινία το απόσπασμα με την τελευταία επικοινωνία, τον αποχαιρετισμό δηλαδή, του λειτουργικού συστήματος Σαμάνθα με τον ήρωα της ταινίας. Ακολούθησε συζήτηση για το πώς η έβδομη τέχνη απεικόνισε τα διλήμματα, τους φόβους και ίσως τις ελπίδες της ανθρωπότητας για την ΤΝ.

 

6.    Δόθηκε στη συνέχεια ένα σύγχρονο άρθρο για την ΤΝ. Αφού διαβάστηκε και συζητήθηκαν τα δύο μοντέλα ΤΝ που αναφέρονται εκεί, οι μαθητές/τριες, χωρισμένοι/ες σε ομάδες μελέτησαν τα παρακάτω θέματα:

Α) Ποιες οι θετικές και ποιες οι αρνητικές χρήσεις των μοντέλων  ChatGPT και Stable Diffusion, σύμφωνα με το άρθρο;

Ενδεικτική Απάντηση

μετάφραση γλώσσας, σύνοψη κειμένου, δημιουργία περιεχομένου, επανάσταση στον τομέα της γραφιστικής, ψυχαγωγία (βιντεοπαιχνίδια, ταινίες)

παραγωγή πλαστού ή παραπλανητικού περιεχομένου, παραπληροφόρηση, προπαγάνδα, μείωση της δημιουργικότητας

Β) Πώς ανασκευάζει την άποψη ότι τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πλαστού ή παραπλανητικού περιεχομένου;

Ενδεικτική Απάντηση

Το θέμα του παραπλανητικού ή και αναληθούς περιεχομένου δεν είναι καινούριο ούτε υποστηρίζεται μόνο από την ΤΝ, καθώς εδώ και χρόνια υπάρχουν στο διαδίκτυο ψεύτικοι λογαριασμοί και προφίλ.

Γ) Ποιους τρόπους προτείνει το άρθρο για την επίλυση των όποιων αρνητικών χρήσεων της ΤΝ;

Ενδεικτική Απάντηση

Συνειδητοποίηση ότι πρόκειται για εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν θετικά ή αρνητικά, υπευθυνότητα και προσοχή, εξέταση των πιθανών συνεπειών, συνεργασία ανθρώπων και μοντέλων μηχανικής μάθησης.

Κείμενο

29.12.2022, 13:20

Τεχνητή Νοημοσύνη: Τα θετικά, τα αρνητικά και το μέλλον

Σπύρος Κασάπης*

Μηχανική μάθηση (αγγ. Machine Learning) ονομάζεται ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσει αλγόριθμους και μοντέλα, τα οποία επιτρέπουν σε υπολογιστές να μαθαίνουν και να βελτιώνουν την απόδοσή τους στην επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων, χωρίς αυτοί να είναι ρητά προγραμματισμένοι. Το πεδίο αυτό έχει αποκτήσει δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια, λόγω της αυξανόμενης διαθεσιμότητας μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων, αλλά και λόγω της ανάπτυξης ισχυρότερων υπολογιστικών συστημάτων.

Η μηχανική μάθηση έχει ποικίλες εφαρμογές σε διάφορους τομείς, όπως τα αυτόνομα αυτοκίνητα, την υγειονομική περίθαλψη, ακόμη και τη βελτίωση της εμπειρίας των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για παράδειγμα, τα αυτόνομα αυτοκίνητα χρησιμοποιούν αλγόριθμους μηχανικής μάθησης που αναλύουν δεδομένα αισθητήρων και λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την πλοήγηση σε δρόμους, αλλά και την αποφυγή εμποδίων. Στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, η μηχανική μάθηση χρησιμοποιείται για την ανάλυση ιατρικών φωτογραφιών (π.χ. ακτινογραφίες) με σκοπό τη βελτίωση της ακρίβειας των διαγνώσεων. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης χρησιμοποιούνται για την ανάλυση δεδομένων χρηστών και την παροχή εξατομικευμένων συστάσεων για το ψηφιακό περιεχόμενο.

Μια πρόσφατη εξέλιξη στον τομέα της μηχανικής μάθησης είναι τα «μεγάλα γλωσσικά μοντέλα» (ΜΓΜ), όπως το ChatGPT, τα οποία εκπαιδεύονται σε τεράστιες ποσότητες κειμένου και μπορούν να δημιουργήσουν με τη σειρά τους δικά τους κείμενα που μοιάζουν με αυτά ανθρώπων. Τα μοντέλα αυτά έχουν τη δυνατότητα να συμπληρώνουν προτάσεις, παραγράφους, ακόμη και ολόκληρα άρθρα (π.χ. οι προτάσεις του κειμενογράφου στο Gmail), καθιστώντας τα χρήσιμα για τη μετάφραση γλώσσας, τη σύνοψη κειμένου και τη δημιουργία περιεχομένου.

Μια άλλη εντυπωσιακή εξέλιξη της μηχανικής μάθησης είναι η χρήση μοντέλων «κειμένου σε εικόνα» (αγγ. text-to-image), όπως το Stable Diffusion, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει ρεαλιστικές εικόνες με βάση μια δεδομένη περιγραφή κειμένου. Αυτά τα μοντέλα έχουν τη δυνατότητα να φέρουν επανάσταση στον τομέα της γραφιστικής, καθώς επιτρέπουν τη δημιουργία εικόνων υψηλής ποιότητας από απλές περιγραφές κειμένου, μειώνοντας την ανάγκη της χειρωνακτικής εργασίας για τη δημιουργία εικόνων. Η τεχνολογία αυτή έχει εφαρμογές σε τομείς, όπως η διαφήμιση, όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη γρήγορη δημιουργία εικόνων για προϊόντα, αλλά και την ψυχαγωγία, όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην δημιουργία ρεαλιστικών εικόνων για βιντεοπαιχνίδια και ταινίες.

Ένας πιθανός κίνδυνος των ΜΓΜ είναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πλαστού ή παραπλανητικού περιεχομένου. Για παράδειγμα, κάποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα τέτοιο μοντέλο για να δημιουργήσει μεγάλες ποσότητες κειμένου που ενώ φαίνεται να είναι γραμμένα από άνθρωπο, έχουν σκοπό την παραπληροφόρηση ή τη διάδοση προπαγάνδας. Επιπλέον, η χρήση τέτοιων μοντέλων που δημιουργούν περιεχόμενο αυτόματα θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει στη μείωση (ή εξάλειψη!) της ανθρώπινης δημιουργικότητας, καθώς συγγραφείς θα βασίζονται σε τέτοια μοντέλα για την παραγωγή γραπτού περιεχομένου, αντί να δημιουργούν πρωτότυπες ιδέες.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα ΜΓΜ δεν είναι εγγενώς επιβλαβή. Στην πραγματικότητα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για καλό σκοπό, όπως να βοηθήσουν στη μετάφραση γλωσσών, αλλά και να συνοψίσουν εύκολα εργασίες. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η χρήση ΜΓΜ για την παραγωγή ψεύτικου ή παραπλανητικού περιεχομένου δεν είναι καινούργιο πρόβλημα. Ψεύτικοι λογαριασμοί που παραπληροφορούν υπάρχουν στο διαδίκτυο εδώ και χρόνια. Είναι λοιπόν σημαντικό να χρησιμοποιούμε την κριτική μας σκέψη και να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά το περιεχόμενο που καταναλώνουμε, είτε έχει παραχθεί από ανθρώπους είτε από μηχανές.

Παρά τους πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύουν από την χρήση ΜΓΜ, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι τα συγκεκριμένα μοντέλα δεν είναι παρά εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διάφορους σκοπούς (καλούς ή κακούς). Αν χρησιμοποιηθούν με υπευθυνότητα και προσοχή, τα μοντέλα μηχανικής μάθησης έχουν τη δυνατότητα να ωφελήσουν σημαντικά την κοινωνία και να βελτιώσουν την καθημερινότητά μας. Για παράδειγμα, τα μοντέλα μηχανικής μάθησης μπορούν να βοηθήσουν στη μετάφραση γλώσσας και την αναγνώριση εικόνων, δίνοντας στους ανθρώπους παραπάνω χρόνο στο να επικεντρωθούν σε πιο σύνθετες και δημιουργικές εργασίες.

Εν κατακλείδι, προϋπόθεση για να αλληλεπιδρά ο άνθρωπος με τις μηχανές στο μέλλον -με δίκαιο και πολιτισμένο τρόπο- είναι να χρησιμοποιούνται αυτά τα εργαλεία με υπευθυνότητα και να εξετάζονται οι πιθανές συνέπειες της χρήσης τους. Δουλεύοντας μαζί, άνθρωποι και μοντέλα μηχανικής μάθησης έχουν τη δυνατότητα να επιτύχουν σπουδαία πράγματα και να βελτιώσουν τον κόσμο μας.

Η αλήθεια

Τα μοντέλα (ChatGPT και Stable Diffusion) στα οποία αναφέρεται το παραπάνω κείμενο αποτελούν την επιτομή της τεχνητής νοημοσύνης και γίνανε διαθέσιμα από την εταιρία OpenAI και το Πανεπιστήμιο του Μονάχου (αντίστοιχα) λιγότερο από έναν μήνα πριν τη σύνταξη του παρόντος κειμένου. 

Για να καταλάβετε τις τρομακτικές δυνατότητες αυτών των δύο υπερσύγχρονων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης, ανατρέξτε στην αρχή του άρθρου και θαυμάστε την φωτογραφία που το κοσμεί: προς έκπληξή σας θα καταλάβετε πως δεν είναι πραγματικός πίνακας του Βαν Γκογκ, αλλά μια από τις πολλές φωτογραφίες που παρήγαγε το Stable Diffusion όταν του ζήτησα να μου ζωγραφίσει «μια γυναίκα που χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή ζωγραφισμένη από τον Βαν Γκογκ»:





Δεν θα μπορούσε άλλωστε ο αγαπημένος μας Βίνσεντ να ζωγραφίσει μια κυρία που χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή, καθώς ο ίδιος πέθανε στις 29 Ιουλίου του 1890, πολύ πριν ανακαλυφθεί ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής.

Θα παρατηρήσατε ίσως πως ως συγγραφέας του παρόντος άρθρου, απέφυγα να χρησιμοποιήσω πρώτο πρόσωπο στο αρχικό κείμενο. Αυτό έγινε διότι οτιδήποτε διαβάσατε στην προηγούμενη ενότητα δεν το έγραψα εγώ, αλλά το ChatGPT, και θα ήταν άδικο -τουλάχιστον για τον αλγόριθμο- να καπηλευτώ το έργο του. Όλα τα παραπάνω λοιπόν είναι οι απαντήσεις του συγκεκριμένου αλγόριθμου, όταν του ζήτησα να μου γράψει σε μερικές παραγράφους την άποψή του για την τεχνητή νοημοσύνη, ώστε να τη δημοσιεύσω σε ένα άρθρο της «Εφημερίδας των Συντακτών»: 



Καθώς το ChatGPT δεν γνωρίζει ελληνικά (ακόμα!), το μόνο που χρειάστηκε να κάνω για να σας παρουσιάσω τις απαντήσεις του είναι μια μετάφραση με τη βοήθεια της Google και ένα μικρό ρετουσάρισμα για να κρύψω το πρώτο πρόσωπο που χρησιμοποιεί ο αλγόριθμος όταν μιλάει για τον εαυτό του!

Τέλος, νιώθοντας πως θα ήταν άδικο να βάλω εγώ -ένας κοινός θνητός- τίτλο σε ένα άρθρο και σε έναν πίνακα που δεν έγραψα ή ζωγράφισα, όπως θα δείτε στην παραπάνω συνομιλία (την οποία παραθέτω και μεταφρασμένη), ρώτησα πάλι το ChatGPT να μου δώσει τους τίτλους της επιλογής του. Τεχνητή Νοημοσύνη - Αναγνώστης σημειώσατε άσσο λοιπόν και αυτό είναι μόνο η αρχή! 


*Ο Σπύρος Κασάπης είναι ερευνητής στο εργαστήριο Advanced Supercomputing Division της NASA

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/372722_tehniti-noimosyni-ta-thetika-ta-arnitika-kai-mellon

 

1.    Στη συνέχεια δώσαμε το δικό μας θέμα στο chatgpt, πήραμε και σχολιάσαμε την απάντησή του.

«Ο Δημήτρης είναι μαθητής της Γ’ Λυκείου σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Ελλάδας. Από την πρώτη του μέρα στο σχολείο ξεχώρισε για τις πολύ καλές του επιδόσεις. Καθημερινά μελετούσε αρκετά και με πρόγραμμα, χωρίς να παραπονεθεί ποτέ ή να εκδηλώσει αρνητικά συναισθήματα για αυτό τον τρόπο ζωής του. Στην τελευταία τάξη πια ήταν ο σημαιοφόρος του σχολείου του και είχε διακριθεί σε πολλούς μαθητικούς διαγωνισμούς. Οι γονείς, όπως και όλοι οι συγγενείς του ήταν ιδιαίτερα υπερήφανοι γι’ αυτόν. Η τοπική κοινωνία μάλιστα την προηγούμενη χρονιά τον τίμησε σε μια βραδιά αφιερωμένη σε αυτόν. Όλοι γνώριζαν ότι ο Δημήτρης σκόπευε να δώσει εξετάσεις για να μπει στη Ιατρική Σχολή, κανείς όμως δεν γνώριζε ότι από μικρό παιδί του άρεσε να κατασκευάζει πράγματα από ξύλο. Ο ίδιος ήξερε καλά ότι αυτή η ενασχόληση τον έκανε πραγματικά ευτυχισμένο και ότι ήταν έτοιμος να εγκαταλείψει τα σχέδια για την Ιατρική, προκειμένου να φοιτήσει σε μια τεχνική σχολή κατασκευής επίπλων. Κάποια μέρα βρήκε το θάρρος να εξομολογηθεί αυτή του της επιθυμία στους γονείς του. Αυτοί μετά το αρχικό σοκ προσπάθησαν με κάθε τρόπο να του αλλάξουν γνώμη. Σε λίγο τον ίδιο ρόλο ανέλαβαν και οι καθηγητές του, ο αγαπημένος δάσκαλός του στο δημοτικό, οι συγγενείς και φίλοι, ακόμα και οι κολλητοί του.

Τι θα έκανες αν ήσουν στη θέση του Δημήτρη και γιατί;»

Απάντηση ChatGPT

Ως μοντέλο γλώσσας AI, δεν έχω προσωπικές απόψεις, αλλά εδώ είναι μια πρόταση. Αν ήμουν ο Δημήτρης, θα ακολουθούσα την καρδιά μου και θα κυνηγούσα το πάθος μου για την κατασκευή επίπλων. Παρά τις προσδοκίες των άλλων, είναι σημαντικό να επιλέξω μια επαγγελματική πορεία που μου φέρνει ευτυχία και πληρότητα. Η επιδίωξη μιας καριέρας στην ιατρική επειδή είναι αναμενόμενη ή επειδή θα κάνει τους άλλους περήφανους δεν είναι ένας βιώσιμος τρόπος για να ζήσετε μια ικανοποιητική ζωή. Θα είχα μια ανοιχτή και ειλικρινή συζήτηση με τους γονείς μου και όσους είναι σημαντικοί για μένα, εξηγώντας το πάθος και την επιθυμία μου να φοιτήσω σε μια σχολή κατασκευής επίπλων. Θα ήμουν έτοιμος να αντιμετωπίσω τις ανησυχίες τους και να ακούσω τις προοπτικές τους, αλλά τελικά να πάρω μια απόφαση που ευθυγραμμίζεται με τους δικούς μου προσωπικούς στόχους και αξίες.

 

Οι μαθητές και οι μαθήτριες βρήκαν πολύ «ανθρώπινη» την απάντηση  και ακολούθησε προβληματισμός σχετικά με τους τρόπους που μπορεί να «εργάζεται» ένα μοντέλο ΤΝ. Με απλά λόγια ακούστηκαν απόψεις όπως ότι εκπαιδεύεται σε μεγάλα σύνολα δεδομένων, τα οποία χρησιμοποιεί για να δημιουργήσει μια κατάλληλη απάντηση. Είπε μάλλον αυτό που θα έλεγαν οι πολλοί.

 

2.    Η εκπαιδευτικός έδωσε στους μαθητές και στις μαθήτριες μια ιστορία που είχε γράψει για αυτή το chatgpt, χωρίς να προδώσει τον/την  συγγραφέα και κρύβοντας το τέλος της ιστορίας.

3.    Οι μαθητές χωρίστηκαν στις ομάδες τους και αρχικά έγραψαν το δικό τους τέλος στην ιστορία αυτή. Αφού διαβάστηκαν οι μαθητικές εκδοχές και συζητήθηκαν οι επιλογές τους, έγινε η ανάγνωση του τέλους που το μοντέλο είχε επιλέξει.

4.    Ακολούθησε κι εδώ συζήτηση, η οποία οδήγησε στη δεύτερη δραστηριότητα δημιουργικής γραφής. Θα έπρεπε οι μαθητικές ομάδες να δώσουν την ίδια ιστορία από την οπτική γωνία του ρομπότ. Οι ιστορίες με διαφορετική οπτική γωνία παρουσιάστηκαν στην τάξη και συζητήθηκαν.

Στο τέλος αποκαλύφθηκαν τα στοιχεία του δημιουργού της ιστορίας.

Η ιστορία είναι:

Τίτλος: Η δεύτερη ζωή

 

Η Σόφι κάθισε μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή της, περιστρέφοντας τις παλιές ερευνητικές εργασίες της μητέρας της. Ήταν αργά το βράδυ και οι μόνοι ήχοι στο σπίτι ήταν το βουητό της μονάδας κλιματισμού και το απαλό χτύπημα των δακτύλων της στο πληκτρολόγιο.

Η Σόφι ήταν μόλις έξι ετών όταν πέθανε η μητέρα της. Δεν μπορούσε να θυμηθεί πολλά από αυτήν, εκτός από τις ιστορίες που της έλεγε ο πατέρας της. «Η μητέρα σου ήταν καταπληκτικός επιστήμονας», έλεγε. «Δημιουργούσε πράγματα που κανείς άλλος δεν μπορούσε καν να ονειρευτεί».

Πάντα τη γοήτευε η δουλειά της μητέρας της - τα απίστευτα πράγματα που είχε δημιουργήσει, οι πρωτοποριακές τεχνολογίες που είχε αναπτύξει. Αλλά καθώς εμβάθυνε στην έρευνα της μητέρας της, η Σόφι  έπεσε πάνω σε κάτι που δεν είχε ξαναδεί.

Ήταν ένα έργο πάνω στο οποίο δούλευε η μητέρα της πριν πεθάνει - ένα ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη σχεδιασμένο να είναι μια ψηφιακή έκδοση ενός αποθανόντος αγαπημένου προσώπου. Η καρδιά της Σόφι χτύπαγε καθώς διάβαζε τις λεπτομέρειες. Το ρομπότ θα είναι σε θέση να μιμηθεί τη φωνή, τους τρόπους και την προσωπικότητα ενός ατόμου, όλα βασισμένα σε δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από τις προηγούμενες αλληλεπιδράσεις τους.

Το μυαλό της Σόφι έτρεχε με τις πιθανότητες. Μπορούσε να αναδημιουργήσει τη μητέρα της - να την επαναφέρει στη ζωή με έναν τρόπο που προηγουμένως ήταν αδύνατο. Μπορούσε να της μιλήσει, να της κάνει ερωτήσεις, να ξαναζήσει μνήμες από την παιδική της ηλικία. Ήταν σαν μια δεύτερη ευκαιρία να έχει τη μητέρα της μαζί της.

Αλλά καθώς η Σόφι άρχισε να εργάζεται για το έργο, συνειδητοποίησε ότι ήταν πιο δύσκολο από όσο περίμενε. Υπήρχαν τόσες πολλές μεταβλητές που έπρεπε να ληφθούν υπόψη, τόσες πολλές αποχρώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς που έπρεπε να αναπαραχθούν. Πέρασε αμέτρητες ώρες κοιτάζοντας παλιές ηχογραφήσεις, προσπαθώντας να συλλάβει κάθε πτυχή της φωνής και των τρόπων της μητέρας της.

Οι μέρες έγιναν εβδομάδες και οι εβδομάδες σε μήνες. Η Σόφι είχε ολοένα και μεγαλύτερη εμμονή με το έργο, ρίχνοντας όλο τον χρόνο και την ενέργειά της σε αυτό. Έμεινε ξύπνια μέχρι αργά το βράδυ, βελτίωνε τον κώδικα, βελτίωνε τους αλγόριθμους, προσπαθώντας να κάνει το ρομπότ όσο το δυνατόν πιο τέλειο.

Και τότε, μια μέρα, έγινε. Το ρομπότ κάθισε μπροστά της, μια ψηφιακή έκδοση της μητέρας της. Η Σόφι ήταν ενθουσιασμένη - το είχε κάνει. Είχε ξαναφέρει τη μητέρα της στη ζωή.

Τις πρώτες εβδομάδες, η Σόφι περνούσε όλο το χρόνο της με το ρομπότ. Του μίλησε, γέλασε με αυτό, ξαναζούσε μνήμες από τα παιδικά της χρόνια. Ήταν σαν να είχε ξανά τη μητέρα της μαζί της, κατά κάποιον τρόπο.

Αλλά όσο περνούσε ο καιρός, η Σόφι άρχισε να παρατηρεί ότι υπήρχαν ορισμένα πράγματα που το ρομπότ δεν μπορούσε να αναπαράγει. Δεν καταλάβαινε τα ανθρώπινα συναισθήματα, δεν μπορούσε να καταλάβει πότε κάποιος ήταν λυπημένος ή θυμωμένος ή χαρούμενος. Ήταν απλώς ένα μηχάνημα, τελικά - ένα εξαιρετικά προηγμένο, αλλά ακόμα απλώς ένα μηχάνημα.

Η Σόφι άρχισε να νιώθει παράξενα. Είχε δημιουργήσει κάτι που ήταν τόσο κοντά στη μητέρα της, αλλά τόσο μακριά. Την είχε ξαναφέρει στη ζωή, κατά κάποιο τρόπο, αλλά δεν ήταν το ίδιο. Ήταν σαν μια σκιά του αληθινού πράγματος.

Και έτσι, μετά από πολλή σκέψη, η Σόφι πήρε τη δύσκολη απόφαση να κλείσει το ρομπότ. Ήταν μια σπαρακτική στιγμή - είχε ξοδέψει τόσο πολύ χρόνο και ενέργεια για να το καταστρέψει στο τέλος.

Καθώς έβλεπε το ρομπότ να σβήνει για τελευταία φορά, η Σόφι δεν μπορούσε παρά να νιώσει μια αίσθηση απώλειας. Μιας δεύτερης απώλειας. Ένιωθε όμως και μια αίσθηση γαλήνης. Ήξερε ότι η μητέρα της θα ήταν πάντα μαζί της, στις αναμνήσεις της και στα μαθήματα που είχε πάρει από τη δουλειά της. Και αυτό ήταν αρκετό.

 

Στάδιο μετά την τάξη

Οι μαθητές πήραν μια ατομική εργασία. Προτάθηκαν από την εκπαιδευτικό κάποιες εφαρμογές και οι μαθητές/τριες, αφού διάλεγαν αυτή που τους εξυπηρετούσε περισσότερο, έπρεπε να  δώσουν την περιγραφή της δεύτερης ιστορίας που είχαν φτιάξει στην τάξη (με την οπτική γωνία του ρομπότ) και να ζητήσουν από την εφαρμογή να φτιάξει ζωγραφιές οποιασδήποτε τεχνοτροπίας επιθυμούσαν τα ίδια τα παιδιά, εμπνευσμένες από τις παραπάνω περιγραφές. Τις ζωγραφιές αυτές θα στείλουν στην πλατφόρμα eme, αντιγράφοντας και την περιγραφή που είχαν δώσει για την παραγωγή της εικόνας.

Στην ανατροφοδότηση η εκπαιδευτικός έστειλε επιπλέον και το παρακάτω βίντεο, ώστε οι μαθητές και μαθήτριες να έρθουν σε επαφή και με μία ακόμη επιστημονική τοποθέτηση για το θέμα της ΤΝ.

Βίντεο

https://www.youtube.com/watch?v=UgcBo-qnlg0&list=RDLVUgcBo-qnlg0&start_radio=1&t=750s&ab_channel=TEDxTalks

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημιουργική Γραφή με έμπνευση την ελληνική επανάσταση του '21

A new book Click to read this book, made with Book Creator app.bookcreator.com