Νεοελληνική Λογοτεχνία Σχολές Επτανησιακή Σχολή Α' Αθηναϊκή Σχολή

Νεοελληνική Λογοτεχνία Σχολές

Επτανησιακή Σχολή

Επτανησιακή Σχολή είναι η λογοτεχνική παραγωγή στα Ιόνια νησιά από τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου και μέχρι το τέλος του 19ου

Εκπρόσωποι

Μάτεσης, Τερτσέτης, Τυπάλδος, Μαρκοράς, Πολυλάς, Βαλαωρίτης, Λασκαράτος, Κάλβος, Μαβίλης

Χαρακτηριστικά

1.    Διαφορά από Α’ Αθηναϊκή σχολή: Στους ποιητές και πεζογράφους της Επτανησιακής Σχολής η γώσσα είναι κατά κύριο λόγο δημοτική σε αντίθεση με τους εκπροσώπους της Α’ Αθηναϊκής Σχολής που είναι καθαρεύουσα/αρχαΐζουσα.

2.   Γράφονται ποιήματα πολιτικά και κοινωνικά, πατριωτικά και ποιήματα με σατιρική ποίηση.

3.   Συναντάμε και ποιήματα με νοσταλγία για την αρχαία Αρκαδία, έναν ειδυλλιακό τόπο, όπου οι άνθρωποι ζουν αμέριμνα τις απολαύσεις του έρωτα και του κρασιού.

4.   Τεχνοτροπίες: νεοκλασικισμός / ρομαντισμός

5.   Θέματα

·        Λατρεία της θρησκείας

·        Λατρεία της πατρίδας

·        Λατρεία της γυναίκας

·        Λατρεία της φύσης

Σολωμός

Χαρακτηριστικά

1.  Αρχικά έγραψε σονέτα (2 τετράστιχες στροφές <οκτάβα> όπου τίθεται το πρόβλημα και 2 τρίστιχες όπου τοποθετείται η λύση, σε ιαμβικό ενδεκασύλλαβο στίχο με ομοιοκαταληξία). Είναι ποιήματα του ιδιωτικού χώρου.

2.  Μετά κάνει στροφή σε πατριωτικά θέματα (Ύμνος εις την ελευθερίαν).

3. Με τον Λάμπρο εγκαινιάζεται η στροφή στις επικολυρικές συνθέσεις ή/και δραματικές που θα ακολουθήσουν (Κρητικός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι,  Πόρφυρας).

4.  Χαρακτηριστικός ο μεικτός τρόπος, σύμμειξη δηλαδή κλασικισμού και ρομαντισμού

5.  Θεματολογία:

-    η άδολη αγάπη, οι εξιδανικευμένες γυναίκες, ο θάνατος πλασματικών ηρώων ή πραγματικών προσώπων

-      Τα θέματα της επτανησιακής σχολής (πατρίδα, θρησκεία, γυναίκα, φύση)

-         ο έρωτας, ο θάνατος, η ελευθερία, η πίστη στο θεό, η σχέση του ανθρώπου με τη φύση

-         2 ζεύγη αντιθέσεων: ελευθερία και φύση, θρησκεία και θάνατος

-         Ελευθερία πολιτικοιδεολογική, αλλά και πνευματική και ηθική (ο άνθρωπος πράττει με ελεύθερη βούληση το καθήκον του)

-    Η διττή όψη της φύσης (ενέχει μεγαλείο και είναι ο χώρος του θείου, αλλά και το άλογο και καταστροφικό στοιχείο)

-         Το σχήμα της δοκιμασίας

-         Η χριστιανική πίστη υπερβαίνει το θάνατο

-         Ο έρωτας είναι αγνός

Α’ Αθηναϊκή Σχολή

Ποίηση

 1.        Ο όρος Παλαιά ή Πρώτη Αθηναϊκή Σχολή αναφέρεται στην ποίηση που γράφτηκε την περίοδο 1830-80 στην Αθήνα και άλλα αστικά κέντρα του ελλαδικού και του αλύτρωτου ελληνισμού (Κων/πολη, Σμύρνη, Πάτρα, Ερμούπολη…)

2.       Ποιητές

·        Αλέξανδρος Σούτσος

·        Παναγιώτης Σούτσος

·        Ραγκαβής

·        Ζαλοκώστας

·        Παράσχος

·        Παπαρρηγόπουλος

Χαρακτηριστικά

·        Ανακρεοντική / αρκαδική ποίηση

·        Ρομαντισμός

§  έντονα αισθήματα

§  άδολη αγάπη των γυναικών

§  ερωτική μελαγχολία των ανδρών

§  απαισιόδοξη διάθεση που φτάνει μέχρι την απόγνωση και την αυτοκτονία

§  επιθυμία για απομόνωση

§  τάση για φυγή και περιπλάνηση

§  φυσιολατρία

§  αγάπη για την πατρίδα

§  θρησκευτική πίστη

§  μεταβολές της τύχης

§  σύγκριση ανάμεσα στους αρχαίους και στους σύγχρονους Έλληνες. Εδώ βρίσκουμε 2 τάσεις:

Ø η Ελλάδα ξαναγεννιέται στηριγμένη στον αρχαίο πολιτισμό

Ø Οι σύγχρονοι Έλληνες είναι κατώτεροι των προγόνων τους

Ø Και οι 2 τάσεις είναι στάσεις ρομαντικές (εκδηλώνουν έντονα συναισθήματα)                                    

§  Γλώσσα καθαρεύουσα

§  Αρχαιολατρία

§ θέματα πενθισμού και θανατολαγνείας: η θεματολογία των τάφων και ο αφελής φιλοσοφικός στοχασμός της πεισιθάνατης διάθεσης. Κυριαρχία αρνητικού ψυχισμού 
Πεζογραφία

-         Π. Σούτσος

-          Α. Σούτσος

-         Πιτσιπιός

-         Ραγκαβής

-         Καλλιγάς

-         Ροΐδης

-         Ράμφος

-         Ζαμπέλιος

-         Βικέλας

1.  Χαρακτηριστικά:

-         Χώρος των πεζογραφημάτων: Ελλάδα, Ευρώπη, Ανατολή, Αμερική

-         Χρόνος των πεζογραφημέτων: σύγχρονη εποχή ή ιστορικό παρελθόν

-                          Θέματα: Έρωτας/πατρίδα/ηθική/σάτιρα

-                          Ρομαντικά στοιχεία:

· Διαπλοκή ερωτικών προβλημάτων με τον πολιτικό προβληματισμό

·        Ψυχικός και πολιτικός διχασμός του ήρωα

·        Αυτοκτονία

·        Περιπλάνηση

·        Αντιπαράθεση πόλης-κοινωνίας-πολιτισμού και φύσης

·        Εξιδανίκευση της πραγματικότητας,

·        Υπερβολή, στόμφος και ρητορεία

·  Ιδεολογική λειτουργία της πεζογραφίας à στόχος η ηθική ωφέλεια και η τέρψη, η προβολή προτύπων κοινωνικής οργάνωσης και ηθικής συμπεριφοράς

·        Προτροπές προς τη νεολαία

·        Προτίμηση στη δράση παρά στη διαγραφή προσώπων

·        Απρόσμενα συμβάντα που δίνουν στην αφήγηση μυθική ή συμβολική χροιά

·        Αφέλεια, απιθανότητα, υπερβολή και φαντασία

·        Η ιδέα της δοκιμασίας

·   Έρωτας ανάμεσα σε ένα ζευγάρι με ανόμοια κοινωνική θέση, ηλικία, εξουσία

·  Τα εμπόδια του έρωτα είναι κυρίως η οικονομική και κοινωνική ανισότητα

·        Θλιβερό τέλος

·        Τάσεις αναχωρητισμού των ηρώων ή περιπλάνησης

·  Προς το τέλος ρεαλιστικότερες τάσεις, προσπάθεια αναπαράστασης της πραγματικότητας στις λεπτομέρειές της

-       Ενσωμάτωση στοιχείων της γύρω πραγματικότητας (ένας πρώιμος ρεαλισμός)

-         Κριτικότερη διάθεση προς την κοινωνία

-  Προσπάθεια ανάδειξης των κινήτρων και της ψυχολογίας των ηρώων

-         Χρονική ανάπτυξη και χωροχρονικές διασυνδέσεις

-         Χιούμορ, σάτιρα, ειρωνεία

Βιβλιογραφία

Λογοτεχνία, Φάκελος Υλικού – Δίκτυα Κειμένων, Γ’ Γενικού Λυκείου, Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής

Λογοτεχνία, Φάκελος Εκπαιδευτικού, Γ’ Γενικού Λυκείου, Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής

 «Εμείς και οι άλλοι…», Δίκτυο Κειμένων, Φάκελος Υλικού, Νεοελληνική Γλώσσα, Γ’ Γενικού Λυκείου, Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, 2019

Συντακτικό της νέας ελληνικής, Α’ Β’ Γ’ Γυμνασίου, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.

Νεοελληνική Γραμματική, αναπροσαρμογή της μικρής νεοελληνικής γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.

Κούγκουλος Θανάσης, Η πρόσληψη του λογοτεχνικού χώρου από τη νεοελληνική κριτική, Ζητήματα νεοελληνικής φιλολογίας, Μετρικά Υφολογικά Κριτικά Μεταφραστικά, Πρακτικά ΙΔ’ Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2016.

Παπαντωνάκης Γ., Κωτόπουλος Τ., Σκηνικό, Χαρακτήρες, Πλοκή, Διαβάζοντας ένα λογοτεχνικό κείμενο: Για παιδιά και νέους, Εκδοτικός Όμιλος Ίων, 2011

Barry Peter, Γνωριμία με τη θεωρία, μια εισαγωγή στη λογοτεχνική και πολιτισμική θεωρία, μτφ. Αναστασία Νάτσινα, εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2013

Φρυδάκη Ευαγγελία, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, εκδόσεις Κριτική, 2003

Μυλιωνάκου – Σαϊτάκη Γιούλα, Προσεγγίσεις στη θεωρία της Λογοτεχνίας, Εκδόσεις Φυτράκη, 2006

Genette G., Σχήματα III, Εκδόσεις Πατάκη, 2007

Παπάζογλου Χ., Μετρική και Αφήγηση, ΜΙΕΤ, 2012

Αποστολίδου Β., Κόκορης Δ., Μπακογιάννης Μ., Χοντολίδου Ε., Λογοτεχνική ανάγνωση στο σχολείο & στην κοινωνία, εκδόσεις Gutenberg, 2018

Βλαβιανού Α, Γκότση Γ., Καρακάση Κ., Καργιώτης Δ., Κατσικάρος Θ., Πιπινιά Ι., Προβατά Δ., Σπυροπούλου Α., Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, Τόμος Β’, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2008

Γαραντούδης Ε., Καγιαλής Τ., Ροτζώκος Ν., Αναστασιάδου Α., Κωστίου Κ., Βογιατζόγλου Α., Μέντη Δ., Νεότερη Εληνική Λογοτεχνία, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2008

Ρούσσου Βαρβάρα, Ο ελεύθερος στίχος υπό το πρίσμα της σύγχρονης μετρικολογίας: Τα πρώτα ελληνικά ελευθερόστιχα ποιήματα (1920 – 1940), Διδακτορική Διατριβή, 2007

Travers M., Εισαγωγή στη Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2005

M.H. Abrams, Λεξικό λογοτεχνικών όρων, μτφ. Γιάννα Δεληβοριά - Σοφία Χατζηιωαννίδου, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2005