Επαναληπτικό Φύλλο Εργασίας 1η Διδακτική Ενότητα Αρχαία Ελληνικά Φάκελος Υλικού

Επαναληπτικό Φύλλο Εργασίας

1^η Διδακτική Ενότητα

1         1.    Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή         λανθασμένες και να τεκμηριώσετε τις επιλογές σας με χωρία του κειμένου.

Α) Η φιλοσοφία ξεκινά από την περιέργεια και τον θαυμασμό.

Β) Τα φαινόμενα της σελήνης, των άστρων και του ήλιου ανήκουν στα παράξενα της καθημερινής ζωής.

Γ) Τα «πρόχειρα  τῶν ἀτόπων» σχετίζονται με τα ουράνια σώματα.

Δ) Τη στιγμή που κάποιος απορεί αντιλαμβάνεται την άγνοιά του.

Ε) Δεν ισχύει, σύμφωνα με το κείμενο, η άποψη ότι όποιος αγαπά τους μύθους είναι και φιλόσοφος.

Ζ) Ο μύθος ασχολείται με καταστάσεις άξιες θαυμασμού.

Η) Η φιλοσοφία είναι ένα κυνήγι της γνώσης.

Θ) Η επιδίωξη της γνώσης έχει χρησιμοθηρικό χαρακτήρα.

Ι) Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη παράλληλα με την ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών ο άνθρωπος άρχισε να φιλοσοφεί.

Κ) Η άνεση και η απόλαυση είναι εμπόδια για τη επιδίωξη της γνώσης.

Λ) Βασικό γνώρισμα της φιλοσοφίας είναι η ελευθερία.

2.   Πώς ξεκίνησε να φιλοσοφεί ο άνθρωπος;

3.   Ποια η σημασία της φράσης «τὰ πρόχειρα τῶν ἀτόπων»;

4.   Να αντιστοιχίσετε τα περιεχόμενα της στήλης Α με αυτά της στήλης Β, ώστε να αποδίδεται το νόημα του κειμένου.

1. Ὁ θαυμάζων 2. (οὐ) ἐδίωκον 3. ἄνθρωπος ἐλεύθερος 4. διαπορήσαντες 5. πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων

Α. ὁ αὑτοῦ ἕνεκα ὤν Β. περὶ τῶν μειζόνων Γ. χρήσεώς τινος ἕνεκεν Δ. οἴεται ἀγνοεῖν Ε. ἡ τοιαύτη φρόνησις ἤρξατο ζητεῖσθαι

5.   Ποιος ο ρόλος του παραδείγματος «οἷον … γενέσεως»;

6.   Ποια η σημασία των ρημάτων: ἐδίωκον, ζητεῖσθαι, ζητοῦμεν;

7.   Γιατί η φιλοσοφία είναι η μόνη ελεύθερη επιστήμη;

8.   Ποια τα επιχειρήματα του κειμένου;

9.   Πώς συνδέεται η απορία και ο θαυμασμός με την άγνοια;

10.       Γιατί όποιος αγαπά τους μύθους είναι κατά κάποιο τρόπο και φιλόσοφος;

11. ὥστ’  εἴπερ  διὰ τὸ  φεύγειν  τὴν  ἄγνοιαν ἐφιλοσόφησαν, φανερὸν ὅτι  διὰ  τὸ  εἰδέναι  τὸ  ἐπίστασθαι  ἐδίωκον καὶ  οὐ  χρήσεώς  τινος  ἕνεκεν: Να χαρακτηρίσετε το συλλογισμό με βάση το είδος των προτάσεων.

12.       Ποια η διαφορά της φιλοσοφίας από τους άλλους τομείς της επιστημονικής γνώσης;

13.       Ποιος είναι ο στόχος της φιλοσοφίας;

14.       Με το ρήμα Μαρτυρεῖ ο Αριστοτέλης επιδιώκει να πείσει για κάτι. Ποιο είναι αυτό και ποιο μέσο πειθούς χρησιμοποιεί;

15.       Ποιες προϋποθέσεις έπρεπε να καλύψει ο άνθρωπος για να αρχίσει να φιλοσοφεί;

16.       Προσπαθήστε να συσχετίσετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος με τον τίτλο του αριστοτελικού έργου στο οποίο ανήκει.

17.       Ποιοι είναι οι χρονικοί προσδιορισμοί στο απόσπασμα και ποια η λειτουργία τους;

18.       Ποια είναι η λειτουργία των αιτιολογικών προσδιορισμών;

19.       Με ποιους τρόπους υποστηρίζει τις θέσεις του ο Αριστοτέλης;

20.      Ποια η λειτουργία των έναρθρων απαρεμφάτων στο κείμενο;

21.       Ποια η σημασία των ρημάτων θαυμάζω, φιλοσοφῶ, ἀπορῶ;

22.      Ποια η σημασία των λέξεων φρόνησις και ἐπιστήμη;

23.      Ποιο σχήμα λόγου χρησιμοποιείται στο τέλος του κειμένου και ποια η λειτουργία του;

24.      Με ποιες λέξεις του αρχαίου κειμένου παρουσιάζουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω: χειρισμός, περαστικός, γένος, ουσία, φυγή, ιδεολογία, βάση, άγημα, άφρων;

25.      ἤρξαντο , προϊόντες, διαπορήσαντες, γενέσεως, εἰδέναι, φαμέν: Να γράψετε από δύο ομόρριζα στη ΝΕ.

26.      παθημάτων, φρόνησις: Για καθεμιά από τις προηγούμενες λέξεις να γράψετε μια περίοδο στη Ν.Ε. όπου η λέξη θα χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτή που έχει στο αρχαίο κείμενο.

27.      θαυμάζειν: Αφού δώσετε τις  σημασίες του ρήματος στην αρχαία και τη νέα ελληνική, να σχηματίσετε 4 περιόδους  με 4 παράγωγες αυτού λέξεις, προσέχοντας να φαίνεται συγχρόνως και το νοηματικό περιεχόμενο των παράγωγων λέξεων.

28.      Να μελετήσετε συγκριτικά τις απόψεις του Αριστοτέλη για τη φιλοσοφία, όπως εκφράζονται στο απόσπασμα από το έργο του Μετὰ τὰ φυσικά, με τις σκέψεις του παρακάτω ποιήματος.

Βασίλης Ρ. Φλώρος, Ανεξήγητος λόγος

Η μεταφυσική είναι ενταγμένη στις υποθέσεις των μικρών πραγμάτων. Στο χορτάρι που φυτρώνει, στον παφλασμό 

του κύματος,

στην τριανταφυλλιά που ανθίζει,

σ΄ ένα ερωτικό χαμόγελο

καθώς και η γλώσσα που χρησιμοποιούμε

για να περιγράψουμε τον κόσμο

είναι και αυτή μεταφυσική.

Άυλοι ήχοι και γράμματα και ιδέες

καταστρέφουν και δημιουργούν,

κάνουν πολέμους και αγάπης σχέδια.

Η μεταφυσική αρχίζει με τα απλά πράγματα.

Από το χώμα, από το φως του ήλιου

από την ελιά που δένει τον καρπό της.

Από το οξυγόνο που μπαίνει στα πνευμόνια μας

και γνωρίζει καλύτερα από εμάς το Ανεξήγητο Λόγο.

https://bfloros.gr/published-articles/65-poiisi-kai-metafusiki-2014

29.      Διαβάζοντας το κείμενο της 1^ης θεματικής ενότητας και το ποίημα που σας δίνεται, θα βρίσκατε ομοιότητες ανάμεσα στον άνθρωπο που θαυμάζει του Αριστοτέλη και στο παιδί του ποιήματος; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με κειμενικά στοιχεία.

Σαν ήταν το παιδί παιδί,

γι' αυτές τις ερωτήσεις ήταν η ώρα:

Γιατί είμαι εγώ εγώ και όχι εσύ;

Γιατί είμαι εγώ εδώ και όχι εκεί;

O χρόνος πότε άρχισε κι ο χώρος πού τελειώνει;

Mήπως δεν είναι παρά όνειρο η ζωή κάτω απ' τον ήλιο;

Mήπως αυτά που βλέπω, ακούω κι οσμίζομαι

δεν είναι παρά το είδωλο ενός κόσμου πριν τον κόσμο;

Στ' αλήθεια υπάρχει το κακό, και άνθρωποι

που είναι πραγματικά κακοί;

Πώς γίνεται εγώ, αυτό που είμαι εγώ,

να μην υπάρχω πριν να υπάρξω,

και κάποτε εγώ, αυτό που είμαι εγώ,

αυτό που ήμουν να μην είμαι πια;  

Πέτερ Χάντκε

Πηγή

https://www.lifo.gr/print/editorial/119710?fbclid=IwAR2SO2WEoVblp2k2fY_6CcpNfFC1u6uUJeK5Ox6AuPfUuEGvtN3_qwsjKZM

30.      Να συγκρίνετε τις θέσεις του Βιτγκενστάιν με αυτές του Αριστοτέλη.

Ξεκινάμε με μια διανοητική δυσφορία σαν του παιδιού που ρωτάει: «Γιατί;» Το ερώτημα του παιδιού δεν είναι σαν εκείνο του ώριμου ανθρώπου· είναι μια έκφραση απορίας και όχι αίτημα για παροχή ακριβών πληροφοριών. Έτσι και οι φιλόσοφου ρωτούν: ¨Γιατί;» και «Τι;», χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς είναι αυτό που ρωτούν. Εκφράζουν ένα αίσθημα διανοητικής δυσφορίας… Τα φιλοσοφικά προβλήματα έχουν τη μορφή: «Τα ‘χω χαμένα» Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, Αφορισμοί και εξομολογήσεις

31.       «διὸ καὶ ὁ φιλόμυθος φιλόσοφός πώς ἐστιν· ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ θαυμασίων» λέει ο Αριστοτέλης. Να ερμηνεύσετε την παραπάνω άποψη και να απαντήσετε στο ερώτημα πώς βλέπετε να χρησιμοποιείται η παραπάνω θέση του Αριστοτέλη στο απόσπασμα από το βιβλίο ο Κόσμος της Σοφίας που ακολουθεί;

(Ένα κορίτσι στην εφηβεία, γίνεται παραλήπτης κάποιων παράξενων επιστολών από έναν άγνωστο αποστολέα. Οι επιστολές αυτές την οδηγούν σιγά – σιγά στη γνωριμία με τον μαγικό κόσμο της φιλοσοφίας)

Ο άνθρωπος θαυμάζει κι απορεί τόσο πολύ που ζει, ώστε οι φιλοσοφικές ερωτήσεις γεννιούνται από μόνες τους στο μυαλό του. Σκέψου τι γίνεται, όταν παρακολουθούμε κάποιο ταχυδακτυλουργό: Δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς γίνεται αυτό που βλέπουμε, δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς είναι δυνατό. Κι ύστερα αναρωτιόμαστε: Πώς μπόρεσε ο ταχυδακτυλουργός να μεταμορφώσει δυο μεταξωτά μαντίλια σ’ ένα ζωντανό λαγουδάκι; Πολλοί άνθρωποι απορούν με τον κόσμο, όπως απορούν και με το λαγουδάκι που· ο ταχυδακτυλουργός τραβάει μέσα από ένα άδειο ημίψηλο. Όσον αφορά στο λαγουδάκι, ξέρουμε όλοι πως ο ταχυδακτυλουργός έχει καταφέρει να μας ξεγελάσει μπροστά στα μάτια μας. Όταν, όμως, μιλάμε για τον κόσμο, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Ξέρουμε ότι ο κόσμος δεν είναι ψεύτικος, ξέρουμε ότι δε μας γελούν τα μάτια μας. Περπατάμε πάνω στη γη, είμαστε κι εμείς ένα κομμάτι αυτού του κόσμου. Αν το καλοσκεφτείς, εμείς είμαστε το άσπρο λαγουδάκι, που βγαίνει μέσα από το άδειο ημίψηλο. Η διαφορά ανάμεσα σε μας και στο μικρό άσπρο λαγουδάκι του ταχυδακτυλουργού είναι πως αυτό δεν ξέρει ότι παίρνει μέρος σε κάποιο μαγικό κόλπο. Μ’ εμάς είναι αλλιώς. Εμείς πιστεύουμε ότι συμμετέχουμε σε κάτι μυστηριώδες και πολύ θα θέλαμε να ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας πώς και γιατί.

Υστερόγραφο: Όσο για το άσπρο λαγουδάκι, καλύτερα να το παρομοιάσουμε με το Σύμπαν ολόκληρο. Εμείς, που ζούμε πάνω στη γη, είμαστε οι μικροί ψύλλοι, που ζουν τρυπωμένοι βαθιά μέσα στο τρίχωμά του. Οι φιλόσοφοι όμως, πιασμένοι στις λεπτές τριχούλες, πασχίζουν να σκαρφαλώσουν και να βγουν στο φως, για να δουν με τα ίδια τους τα μάτια τον Μεγάλο Ταχυδακτυλουργό.

Jostein  Gaarder, Ο κόσμος της σοφίας, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 1994, σελίδα 26

Πηγές

https://filologikakaidimiourgika.blogspot.com/

Ιωάννης-Παναγιώτης Αμπελάς

https://akisambelas.files.wordpress.com/2019/09/ce91cf81cf87ceb1ceafceb1-ce95cebbcebbceb7cebdceb9cebaceac-ce93ce84-ce9bcf85cebaceb5ceafcebfcf85-2019-2020-ce94ceb9ceb4ceb1cebacf84ceb9cebaceadcf82-ce95cebdcf8ccf84ceb7cf84ceb5cf82-123.pdf

Βασίλειος Μπετσάκος, Αρχαία ελληνικά Φάκελος υλικού Άξονες διδακτικής και ερμηνείας, Εκδόσεις Πατάκη

Δώρα Ασημακοπούλου, Αρχαία Ελληνικά Φάκελος υλικού Επεξεργασία κειμένων, Εκδόσεις Άλκιμο

https://bfloros.gr/published-articles/65-poiisi-kai-metafusiki-2014

https://www.lifo.gr/print/editorial/119710?fbclid=IwAR2SO2WEoVblp2k2fY_6CcpNfFC1u6uUJeK5Ox6AuPfUuEGvtN3_qwsjKZM

Jostein  Gaarder, Ο κόσμος της σοφίας, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 1994, σελίδα 26

Σύντομες Απαντήσεις

1.     Α à Σ, Β à Λ, Γ à Λ, Δ à Σ, Ε à Λ, Ζ à Σ, Η à Σ, Θ à Λ, Ι à Λ, Κ à Λ, Λ à Σ

2.    Ο θαυμασμός με τη σημασία της περιέργειας και της έκπληξης οδήγησαν τον άνθρωπο στη φιλοσοφική αναζήτηση. Μάλιστα από εκεί και μετά αυτό το συναίσθημα συνοδεύει πάντα τις δραστηριότητες της φιλοσοφίας. Αξιοπρόσεκτο εδώ είναι ότι ο Αριστοτέλης ανάγει τη φιλοσοφική δραστηριότητα, η οποία είναι μια λογική δραστηριότητα σε ένας πάθος, αυτό του θαυμασμού.

3.    Είναι φαινόμενα της καθημερινότητας που μοιάζουν ανεξήγητα. Θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε εδώ τις αλλαγές των καιρικών συνθηκών, τη γέννηση και τον θάνατο, τις φυσικές καταστροφές. Ο υπομνηματιστής Ασκληπιός μας δίνει το εξής παράδειγμα: οἷον διὰ τί μὴ αὔξεται ἡ θάλασσα τοσούτων ποταμῶν εἰσερχομένων εἰς αὐτήν (για παράδειγμα, γιατί δεν αυξάνεται η θάλασσα, ενώ τόσοι ποταμοί πέφτουν μέσα α’ αυτή)

4.    1Δ, 2Γ, 3Α, 4Β, 5^Ε

5.    Πρόκειται για τα φυσικά φαινόμενα που σχετίζονται με τη σελήνη, τον ήλιο και τα άστρα, και τη γένεση του σύμπαντος. Ο Αριστοτέλης μας μεταφέρει εδώ στην περίοδο της προσωκρατικής φιλοσοφίας και την προσπάθεια αυτών των φιλοσόφων να δώσουν λογικές εξηγήσεις για τη δημιουργία του σύμπαντος και τους φυσικούς νόμους.

Υπάρχει μια κλιμάκωση εδώ από τα πιο κοντινά  στον άνθρωπο στα πιο μακρινά και άρα πιο δύσκολο να ερμηνευτούν.

6.    Οι φιλοσοφικές απορίες είναι πιεστικές και αναπόφευκτες. Τις έχει ανάγκη και τις ζητά η ανθρώπινη ψυχή, χωρίς να προσδοκά κάποια χρησιμοθηρική αξιοποίηση. Χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι από το παρελθοντικό τριτοπρόσωπο ἐδίωκον ο φιλόσοφος περνάει στο παροντικό πρωτοπρόσωπο  ζητοῦμεν, εντάσσοντας τελικά και τον εαυτό του στους φιλοσόφους που ελεύθερα στοχάζονται.

7.    Γιατί αποσκοπεί μόνο στη γνώση και στην προαγωγή αυτής. Καμιά άλλη ανάγκη δεν ωθεί τον άνθρωπο στη φιλοσοφική αναζήτηση. Ο Αριστοτέλης εδώ χρησιμοποιεί μια αναλογία. Το ένα μέρος της αναλογίας είναι ο ελεύθερος άνθρωπος και το άλλο η φιλοσοφία. Ο ελεύθερος άνθρωπος αποτελεί το αναφορικό μέρος της αναλογίας και η φιλοσοφία το δεικτικό της  μέρος. Εδώ υπονοείται ο εξής συλλογισμός: Ο ελεύθερος άνθρωπος υπάρχει για τον εαυτό του. Η φιλοσοφία υπάρχει για τον εαυτό της. Άρα η φιλοσοφία είναι η μόνη ελεύθερη επιστήμη. Ελεύθερος άνθρωπος δηλαδή είναι αυτός που δεν ετεροκαθορίζεται. Αυτός που δεν είναι δούλος, που δεν έχει δουλικό φρόνημα, που δεν πουλά την εργασία του. Ελεύθερη επιστήμη είναι αυτή που δεν στοχεύει σε καμία χρηστικότητα, παρά μόνο στη γνώση. Στόχος της αναλογίας είναι να καταδειχτεί ότι η φιλοσοφική πρόοδος των Ελλήνων συμπίπτει χρονικά με την πρόοδό τους στην ελευθερία και ότι η φιλοσοφία μπορεί να είναι γνώρισμα μόνο του ελεύθερου ανθρώπου.

8.    Α) Στην αρχή οι άνθρωποι ένιωσαν θαυμασμό για τα παράξενα της καθημερινότητάς του. Στη συνέχεια για τα πιο σημαντικά. Άρα οι άνθρωποι φιλοσόφησαν παρακινημένοι από θαυμασμό.

Β) Αυτός όμως που απορεί και  που θαυμάζει, αντιλαμβάνεται ότι αγνοεί. Oι άνθρωποι φιλοσόφησαν για να ξεφύγουν από την άγνοιά τους, Άρα, είναι φανερό ότι επιζήτησαν την επιστήμη για την ίδια τη γνώση και όχι χάριν κάποιας χρησιμότητας.

Γ) Ο άνθρωπος φιλοσοφεί από θαυμασμό. Οι μύθοι συντίθενται από γεγονότα θαυμάσια. Άρα, όποιος αγαπά τους μύθους είναι κατά κάποιο τρόπο και φιλόσοφος

Δ) Ο άνθρωπος φιλοσόφησε όταν απαλλάχτηκε από τις καθημερινές έγνοιες. Ο άνθρωπος φιλοσόφησε όταν βρήκε ελεύθερο χρόνο. Άρα στράφηκε στη φιλοσοφία ελεύθερα, από εσωτερική ανάγκη για την κατάκτηση της γνώσης και μόνο κι όχι για την κάλυψη κάποιας ανάγκης.

Ε) Ο ελεύθερος άνθρωπος υπάρχει για τον εαυτό του. Η φιλοσοφία υπάρχει για τον εαυτό της. Άρα η φιλοσοφία είναι η μόνη ελεύθερη επιστήμη.

9.    Όσο πιο πολύ απορεί και προβληματίζεται ο άνθρωπος τόσο πιο πολύ συνειδητοποιεί την άγνοιά του και ποθεί να εμβαθύνει στα πράγματα και να κατακτήσει τη γνώση. Έτσι στρέφεται στη φιλοσοφία, αν και αυτή δεν υπηρετεί καμιά χρησιμότητα.

10. Τόσο ο μύθος όσο και η φιλοσοφία ασχολούνται με καταστάσεις που προκαλούν την ανθρώπινη περιέργεια και παρουσιάζουν δυσκολίες στην ερμηνεία τους και αποτελούν τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος ο άνθρωπος επιδίωξε να ξεφύγει από την άγνοια και να κατακτήσει τη γνώση. Επομένως ο φιλόμυθος είναι κατά μία έννοια φιλόσοφος. Με αυτή την παρενθετική θέση ο Αριστοτέλης δείχνει συγχρόνως και την πορεία του ανθρώπινου γένους με αφετηρία τον μύθο και κατάληξη τον λόγο, τη φιλοσοφία. Είναι η πορεία που ακολούθησε και η αρχαία ελληνική σκέψη.

11.  Υποθετικός συλλογισμός

12. Είναι η μόνη ελεύθερη επιστήμη.

13. Ο στόχος της δεν είναι χρηστικός και χρησιμοθηρικός. Αποσκοπεί αποκλειστικά στην κατάκτηση και επέκταση της γνώσης· στη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων.

14. Στόχος είναι να πείσει ότι οι άνθρωποι επιδίωξαν τη γνώση για τη γνώση και όχι γιατί θα είχαν κάποια χρηστική ωφέλεια από αυτή. Ως μέσο πειθούς χρησιμοποιεί ένα τεκμήριο παρμένο από την ιστορική πορεία του ανθρώπινου γένους: ο άνθρωπος όταν απαλλάχτηκε από τις βιοτικές ανάγκες και κέρδισε την πολυτέλεια της άνεσης και του ελεύθερου χρόνου, αναζήτησε τη γνώση με τη φιλοσοφία.

15. Τις καθημερινές βιοτικές ανάγκες.

16. Ο άνθρωπος πρώτα μελετά αυτά που αντικρύζει στον φυσικό κόσμο με τις αισθήσεις του και στη συνέχεια προχωρά στην αναζήτηση των αρχών και των αιτιών των πραγμάτων.

17. νῦν, τὸ πρῶτον, ἐξ  ἀρχῆς, εἶτα, σχεδὸν γὰρ πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν πρὸς ῥᾳστώ νην καὶ διαγωγὴν, τα ρήματα ἤρξαντο και ἤρξατο. Ο Αριστοτέλης, για να παρουσιάσει την πορεία του ανθρώπου προς τη φιλοσοφία, αξιοποιεί προσδιορισμούς της αιτίας και του χρόνου, με τους οποίους δίνει τις αιτιακές και τις χρονικές σχέσεις που συνθέτουν αυτή την πορεία. Με τους χρονικούς προσδιορισμούς παρουσιάζει αυτό που πραγματικά συνέβη στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, όπου όλα ξεκίνησαν με τους φυσικούς φιλοσόφους του 6ου αιώνα. Χρησιμοποιώντας όμως τους αιτιολογικούς προσδιορισμούς, αναζητώντας δηλαδή τις αιτίες, κατορθώνει το έργο του να μη μετατρέπεται σε μια ιστορία του ελληνικού πνεύματος, αλλά σε ένα φιλοσοφικό κείμενο. Στηριζόμενος πάνω στο ιστορικό υπόβαθρο, αποτυπώνει τα πράγματα λογικά/αιτιολογικά.

18. Ο Αριστοτέλης, για να παρουσιάσει την πορεία του ανθρώπου προς τη φιλοσοφία, αξιοποιεί προσδιορισμούς της αιτίας και του χρόνου, με τους οποίους δίνει τις αιτιακές και τις χρονικές σχέσεις που συνθέτουν αυτή την πορεία. Με τους χρονικούς προσδιορισμούς παρουσιάζει αυτό που πραγματικά συνέβη στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, όπου όλα ξεκίνησαν με τους φυσικούς φιλοσόφους του 6ου αιώνα. Χρησιμοποιώντας όμως τους αιτιολογικούς προσδιορισμούς, αναζητώντας δηλαδή τις αιτίες, κατορθώνει το έργο του να μη μετατρέπεται σε μια ιστορία του ελληνικού πνεύματος, αλλά σε ένα φιλοσοφικό κείμενο. Στηριζόμενος πάνω στο ιστορικό υπόβαθρο, αποτυπώνει τα πράγματα λογικά/αιτιολογικά.

19. Η υποστήριξη των θέσεών του γίνεται χρονολογικά και λογικά. Χρησιμοποιεί χρονικούς και αιτιολογικούς προσδιορισμούς κι έτσι δίνει το τι πραγματικά συνέβη στην ελληνική πραγματικότητα. Ο Αριστοτέλης ερευνά με λογική και αιτιολογική ματιά πάνω στα ιστορικά δεδομένα.  εφαρμόζει μια λογική/αιτιολογική αποτύπωση πάνω σε ένα ιστορικό υπόβαθρο.

20.Δίνει έμφαση στον ενεργητικό, προσωπικό χαρακτήρα της φιλοσοφίας, στις αιτίες και στην ιστορικότητά της.

21. θαυμάζω: μένω έκθαμβος, νιώθω έκπληξη για κάτι. Το ρήμα δεν μπορεί να αποδοθεί πλήρως στα νέα ελληνικά, καθώς περιλαμβάνει τόσο την έκπληξη (ευχάριστη ή δυσάρεστη, άρα και την αμηχανία) όσο και την περιέργεια και τον θαυμασμό. Το θαυμάζειν αποτελεί και για τον Πλάτωνα αρχή της φιλοσοφίας: έντονα ο φιλόσοφος βιώνει την έκπληξη και τον θαυμασμό. και δεν είναι άλλη η αρχή της φιλοσοφίας παρά ακριβώς αυτή (Θεαίτητος). (Σχ. Βιβλίου)

φιλοσοφῶ: Στην αρχική του ετυμολογική σημασία (φιλῶ + σοφία) το ρήμα σημαίνει «αγαπώ τη σκέψη και τη γνώση». Η φιλοσοφία είναι φιλία, επιθυμία σοφίας. Στην Πολιτεία του Πλάτωνα λέγεται: καὶ τὸν φιλόσοφον σοφίας φήσομεν ἐπιθυμητὴν εἶναι (θα πούμε ότι φιλόσοφος είναι αυτός που επιθυμεί τη σοφία).

Ο Αριστοτέλης συνδέει άμεσα τη φιλοσοφική δραστηριότητα με την αναζήτηση της αλήθειας: είναι σωστό που καλείται η φιλοσοφία επιστήμη της αλήθειας (Μετὰ τὰ Φυσικά). Γι’ αυτόν η φιλοσοφία αποσκοπεί στην καθαρή γνώση και όχι στη χρησιμότητα.

Ήδη, λοιπόν, από την αρχαιότητα το ρήμα φιλοσοφῶ άρχισε να αποκτά την ειδικότερη σημασία που έχει και σήμερα: στοχάζομαι, αναζητώ και ερευνώ σε έκταση και βάθος τη φύση των πραγμάτων και την αλήθεια των όντων, τη γνώση, τις αξίες κ.λπ. (Σχ. Βιβλίου)

ἀπορῶ (στερ. α- + πόρος): βρίσκομαι σε αδιέξοδο και αμηχανία, αδυνατώ να καταλάβω και να εξηγήσω κάτι· διατυπώνω απορία, ρωτώ να μάθω κάτι. Ο Αριστοτέλης (Μετὰ τὰ Φυσικά) παρομοιάζει τη διάνοια που βιώνει την ἀπορία με διάνοια δεμένη που επιδιώκει λύση (λύσιμο). Με αυτό τον τρόπο η ἀπορία γίνεται αφετηρία φιλοσοφικής αναζήτησης. (Σχ. Βιβλίου)

22.φρόνησις: Στο χωρίο αυτό η φρόνησις είναι ισοδύναμη νοηματικά με την σοφίαν ή ἐπιστήμην. Σε άλλα κείμενα του Αριστοτέλη (π.χ. στα Ἠθικὰ Νικομάχεια) θα πάρει τη σημασία μιας συγκεκριμένης διανοητικής αρετής, αυτής που επιτρέπει στον άνθρωπο να κάνει σωστές ηθικές επιλογές σε πρακτικά ζητήματα της καθημερινής ζωής. (Σχ. Βιβλίου)

ἐπιστήμη: ακριβής γνώση. Αντίστοιχα, το ρήμα ἐπίσταμαι σημαίνει «γνωρίζω καλά», «γνωρίζω με βεβαιότητα». Κατά τον Αριστοτέλη η ἐπιστήμη συνδέεται άμεσα με τη λογική λειτουργία του ανθρώπου: ἐπιστήμη δ΄ ἅπασα μετὰ λόγου ἐστί (Ἀναλυτικὰ  Ὕστερα). Η ἐπιστήμη υπερβαίνει την απλή εμπειρική μάθηση αλλά και τη γνώση μιας τέχνης. Αποτελεί σύνολο τεκμηριωμένων γνώσεων σε συγκεκριμένο και διακριτό τομέα του επιστητού. (Σχ. Βιβλίου)

23.Ο Αριστοτέλης εδώ χρησιμοποιεί μια αναλογία. Το ένα μέρος της αναλογίας είναι ο ελεύθερος άνθρωπος και το άλλο η φιλοσοφία. Ο ελεύθερος άνθρωπος αποτελεί το αναφορικό μέρος της αναλογίας και η φιλοσοφία το δεικτικό της  μέρος. Εδώ υπονοείται ο εξής συλλογισμός: Ο ελεύθερος άνθρωπος υπάρχει για τον εαυτό του. Η φιλοσοφία υπάρχει για τον εαυτό της. Άρα η φιλοσοφία είναι η μόνη ελεύθερη επιστήμη. Ελεύθερος άνθρωπος δηλαδή είναι αυτός που δεν ετεροκαθορίζεται. Αυτός που δεν είναι δούλος, που δεν έχει δουλικό φρόνημα, που δεν πουλά την εργασία του. Ελεύθερη επιστήμη είναι αυτή που δεν στοχεύει σε καμία χρηστικότητα, παρά μόνο στη γνώση. Στόχος της αναλογίας είναι να καταδειχτεί ότι η φιλοσοφική πρόοδος των Ελλήνων συμπίπτει χρονικά με την πρόοδό τους στην ελευθερία και ότι η φιλοσοφία μπορεί να είναι γνώρισμα μόνο του ελεύθερου ανθρώπου.

24.Χειρισμός à πρόχειρα, περαστικός à διαπορίσαντες, γένος à γενέσεως, ουσία à ἐστιν, φυγή à φεύγειν, ιδεολογία à εἰδέναι, βάση à συμβεβηκός, άγημα à διαγωγήν, άφρων à φρόνησις

25.ἤρξαντο à αρχή / αρχικός, προϊόντες à ερχομός/ελευθερία, διαπορήσαντες à πόρισμα / πέρασμα, γενέσεως à γένος / γόνος, εἰδέναι à είδηση / ιστορία, φαμέν à φήμη / προφήτης

26.παθημάτων: Τα παθήματα τους έγιναν μαθήματα.  Φρόνησις: Πάντα με φρόνηση υπάκουε στις οδηγίες των δασκάλων του.

27.Νιώθω έκπληξη/περιέργεια, Εντυπωσιάζομαι/μένω έκθαμβος

- Το ότι βγήκε από το κώμα μετά από δέκα χρόνια δείχνει το θαύμα της ζωής.

- Ο θαυμασμός του για τον Αϊνστάιν τον έκανε να θέλει να γίνει φυσικός.

- Είναι τόσο καλοσυνάτος, ένας θαυμάσιος άνθρωπος.

- Στο γραπτό λόγο χρησιμοποιούμε το θαυμαστικό, για να δηλώσουμε έμφαση.

28.Και στο ποίημα αποτυπώνεται η πορεία του ανθρώπου προς τη γνώση ως μια πορεία από τα μικρά και καθημερινά της ζωής μας και προχωρά στα πιο μακρινά και δυσεξήγητα.

29.Τα κοινά σημεία είναι η απορία, ο θαυμασμός, η περιέργεια, η διερώτηση για όσα μας περιβάλλουν, αλλά και για πιο μακρινά και δύσκολα να εξηγηθούν.

30.Η φιλοσοφία είναι η αναζήτηση της γνώσης χωρίς να αποσκοπεί στην επίλυση κάποιου συγκεκριμένου ζητήματος ή σε μια λύση ενός προβλήματος ή σε κάτι από αυτά που λέμε χρήσιμα για τη ζωή και την καθημερινότητα.

31. Ερμηνεία της αριστοτελικής άποψης: Τόσο ο μύθος όσο και η φιλοσοφία ασχολούνται με καταστάσεις που προκαλούν την ανθρώπινη περιέργεια και παρουσιάζουν δυσκολίες στην ερμηνεία τους και αποτελούν τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος ο άνθρωπος επιδίωξε να ξεφύγει από την άγνοια. Σύμφωνα με τον Κάλφα τα αξιοπερίεργα των μύθων δημιουργούν θαυμασμό, ο θαυμασμός συνειδητοποίηση της άγνοιας, η συνειδητοποίηση της άγνοιας ανάγκη για γνώση και άρα φιλοσοφία. Επομένως ο φιλόμυθος είναι κατά μία έννοια φιλόσοφος. Με αυτή την παρενθετική θέση ο Αριστοτέλης δείχνει συγχρόνως και την πορεία του ανθρώπινου γένους προς τη γνώση, μια πορεία που ξεκίνησε από το μύθο και κατέληξε στο λόγο, δηλαδή στη φιλοσοφία. Ο μύθος και ο λόγος είναι δυο διαφορετικοί τρόποι έκφρασης, αλλά και δυο αντίστοιχοι τρόποι σκέψης. Αυτή είναι η πορεία που διήνυσε ο αρχαιοελληνικός στοχασμός. Εξάλλου, το μύθο συνέχιζαν να τον  αξιοποιούν ως μέσο φιλοσοφικών αναζητήσεων στην εποχή του Αριστοτέλη με ισχυρότερο παράδειγμα τη χρήση του από τον δάσκαλό του τον Πλάτωνα.

Ο κόσμος της σοφίας: Ο Jostein  Gaarder, συγγραφέας του κόσμου της σοφίας, προκειμένου να εξηγήσει τη γέννηση των φιλοσοφικών ερωτημάτων στον άνθρωπο, προχωρεί σε μια αναλογία. Οι απορίες για τον κόσμο γεννιούνται, όπως ακριβώς όταν από δυο μαντήλια ο ταχυδακτυλουργός δημιουργεί μπροστά στα μάτια μας ένα λαγουδάκι. Αφού καταλήγει ο συγγραφέας ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε κατά κάποιο τρόπο τα λαγουδάκια των ταχυδακτυλουργών, προχωρεί σε ένα υστερόγραφο. Σε αυτό το υστερόγραφο δημιουργεί ένα μύθο, ο οποίος έχει αναλογίες προς την πραγματική ζωή. Έναν μύθο γεμάτο σύμβολα: Το λαγουδάκι είναι το Σύμπαν, οι άνθρωποι, οι πολλοί, είναι οι ψύλλοι που ζουν πολύ βαθιά στο τρίχωμα του λαγού και οι φιλόσοφοι είναι οι λίγοι που προσπαθούν να ανεβούν στην επιφάνεια, για να βρουν την αλήθεια, την αιτία, την πρώτη αρχή· τον Μεγάλο Ταχυδακτυλουργό.

Ο μύθος, λοιπόν, 2500 χρόνια περίπου μετά τον Αριστοτέλη, συνεχίζει να αξιοποιείται στην προσπάθεια του ανθρώπου να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα της ζωής.