Λογοτεχνία Φύλλο Εργασίας Θέμα Κειμενικοί Δείκτες Καβάφη Απολείπειν ο θεός Αντώνιον

Λογοτεχνία Φύλλο Εργασίας Θέμα Κειμενικοί Δείκτες Καβάφη Απολείπειν ο θεός Αντώνιον

Φύλλο Εργασίας

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ, ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ AΝΤΩΝΙΟΝ

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί

αόρατος θίασος να περνά

με μουσικές εξαίσιες, με φωνές—

την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου

που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου

που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.

Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν

ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·

μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,

πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,

κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι

με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,

ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,

τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,

κι αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις.

Επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη. Τα Ποιήματα, Τ. Α’ 1897 - 1918, Ίκαρος 1963

Πηγή: https://www.onassis.org/el/initiatives/cavafy-archive/the-canon/the-god-abandons-antony

1.    Ας διαβάσουμε όλοι μας προσεκτικά το ποίημα.

2.   Ποιος είναι ο κεντρικός χαρακτήρας του ποιήματος;

3.   Ξέρουμε όλοι για ποιο ιστορικό πρόσωπο πρόκειται; Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε όλοι μια γρήγορη ανάγνωση της βιογραφίας του Μάρκου Αντώνιου. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%BD%CF%84%CF%8E%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CF%82

4.   Με βάση το ποίημα και όσα μάθατε για τη ζωή του Αντώνιου, ποιος νομίζετε ότι είναι ο χρονότοπος της ποιητικής αφήγησης; Μπορείτε να τον φανταστείτε;

5.   Σε ποια κατάσταση και σε ποια στιγμή της ζωής του βρίσκει η αφήγηση τον ήρωα;

6.   Θέλετε να κάνετε μια προσπάθεια να απεικονίστε στο χαρτί τον χωροχρόνο και να τοποθετήσετε μέσα σε αυτόν και τον πρωταγωνιστή;

7.   Ποιος είναι ο αφηγητής της ποιητικής ιστορίας; Τον γνωρίζουμε;

8.   Τι προτρέπει ο αφηγητής τον ήρωα να κάνει;

9.   Αν αποδεχτούμε ότι η οπτική γωνία από την οποία βλέπουμε εμείς οι αναγνώστες τα πράγματα είναι του αφηγητή, μπορούμε να βρούμε σημεία μέσα στο ποίημα στα οποία φαίνεται και η ματιά του ήρωα;

10.             Θεωρείτε ότι το σκηνικό αυτό (χώρος – χρόνος), όπως το φανταστήκατε πριν, λειτουργεί ως σύμμαχος ή ως ανταγωνιστής για τον πρωταγωνιστή;

11. Γυρνώντας στον τίτλο του ποιήματος, καλό είναι να πάμε στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα και να δούμε τη σημασία του ρήματος «απολείπω» http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/search.html?lq=%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CF%80%CF%89

12.             Ποιος μπορεί, λοιπόν, να είναι άραγε ο θεός;

13.             Υπάρχει κάτι που μπορεί να γνωρίζει ο αναγνώστης του ποιήματος κι ενδέχεται να μην το γνωρίζει ακόμα ο πρωταγωνιστής;

14.             Συμβαίνει κάποια σημαντική αλλαγή στη ζωή του ήρωα, ώστε να μιλάμε για πραγματική αλλαγή της κατεύθυνσης των πραγμάτων;

15.             Σε ποιες συγκρούσεις εμπλέκεται το ποιητικό υποκείμενο;

16.             Μαθαίνει κάτι για τον εαυτό του και τη ζωή γενικότερα;

17.             Τι θα μπορούσε να σημαίνει ο «αόρατος θίασος» και η «Αλεξάνδρεια»;

18.             Πώς νιώθετε εσείς, κάνοντας όλες τις παραπάνω σκέψεις;

19.             Ξέρω ότι τα βαριέστε λίγο αυτά, αλλά θα πρότεινα να κάνετε έναν πίνακα με τρεις στήλες. Στην πρώτη να βάλετε τα ρήματα που συναντάμε στο ποίημα, στη δεύτερη τα ουσιαστικά και στην τρίτη τα επίθετα. Μετά από αυτή τη «δουλίτσα», ας προβληματιστείτε σχετικά με το χρόνο, την έγκλιση και το πρόσωπο των ρημάτων, καθώς και τον βαθμό βεβαιότητας του αφηγητή (υπόθεση, δυνατότητα, πιθανότητα, βεβαιότητα) ή τον βαθμό προσδοκίας πραγματοποίησης όσων λέει (επιθυμία, ευχή, πρόθεση, υποχρέωση), και σχετικά με το σημασιολογικό φορτίο που τα επίθετα προσδίδουν στα ουσιαστικά.

20.            Καταγράψτε και πάλι σε ένα πίνακα τα σημεία του ποιήματος στα οποία εντοπίζεται ενεργητική σύνταξη και εκείνα στα οποία εντοπίζεται παθητική σύνταξη. Τι πετυχαίνει σε κάθε περίπτωση ο ποιητής ως προς τη μετάδοση του μηνύματός του;

21.             Τι λέτε τώρα να προβληματιστείτε για λίγο πάνω στη στίξη του ποιήματος; Τι προσδίδουν στην ποιητική αφήγηση τα διάφορα σημεία στίξης που χρησιμοποιεί ο ποιητής;

22.            Με βάση τα παραπάνω πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος και τον τόνο του ποιήματος;

23.            Μπορείτε να βρείτε τις παρομοιώσεις και τις προσωποποιήσεις του ποιήματος;

24.            Συνηθίζουμε να λέμε στο μάθημα ότι ένα ποίημα στηρίζεται συχνά στο σχήμα της αναλογίας, της αντίθεσης, της επανάληψης και της εικόνας. Συμβαίνει αυτό και στο ποίημα του Καβάφη; Τι προκαλεί σε εμάς τους αναγνώστες με τη χρήση τους;

25.            Πιστεύετε πως το ποίημα θα μπορούσε να γίνει ένα μικρό θεατρικό έργο και να παιχτεί στη σκηνή;

26.            Θα τοποθετούσατε το ποίημα αυτό στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση; Να τολμήσω να ρωτήσω γιατί;

27.            Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το κύριο θέμα του ποιήματος;

28.            Ποια άλλα ίσως ερωτήματα σας δημιουργούνται μετά την ανάγνωση;

29.            Από όλα τα κειμενικά στοιχεία που συζητήσαμε στις προηγούμενες ερωτήσεις ποια θα αξιοποιούσατε σε μια εργασία σχετική με το θέμα ή το βασικό ερώτημα που θέτει το ποίημα;

30.            Ποια είναι η δική σας γνώμη πάνω σε αυτό που θεωρήσατε ως θέμα του ποιήματος;