Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 3ο)

 

Το σχέδιο μαθήματος που ακολουθεί είναι μέρος της εργασίας μου, η οποία εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών στη Δημιουργική Γραφή. Η διάρκεια της πρακτικής άσκησης ήταν 9 εβδομάδες και πραγματοποιήθηκε με εξ αποστάσεως διδασκαλία. 

Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος

 

Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων (Μέρος 3^ο)

 

Με βάση τις παραπάνω αρχές αποφασίστηκε το θέμα της Πρακτικής Άσκησης, η οποία συντελείται στο πλαίσιο του ΜΠΣ Δημιουργική Γραφή του ΕΑΠ, να είναι: Δημιουργική και Βιωματική Προσέγγιση της Λογοτεχνίας: Η συμβολή της Δημιουργικής Γραφής και των Τεχνικών του Θεάτρου στην ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων. Δεν στοχεύει η παρούσα εργασία να προτείνει την υποκατάσταση της παραδοσιακής ερμηνευτικής διαδικασίας στη διδασκαλία ενός λογοτεχνικού έργου ή και των πιο σύγχρονων τάσεων του ερμηνευτικού διαλόγου και της αξιοποίησης των ΤΠΕ στο μάθημα της λογοτεχνίας. Στοχεύει να προτείνει και κάποιες άλλες τεχνικές, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν παράλληλα με άλλες που έχει στη διάθεσή του/της ο/η εκπαιδευτικός ή σε συνδυασμό, όταν προσεγγίζει ένα λογοτεχνικό έργο στην τάξη. Τεχνικές, οι οποίες επιτυγχάνουν αφύπνιση του ενδιαφέροντος των παιδιών και ενεργό συμμετοχή τους στη διδακτική διαδικασία μέσα από τον βιωματικό και δημιουργικό χαρακτήρα τους.

Για τον σκοπό αυτό επιλέχτηκαν οχτώ λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, στα οποία δοκιμάστηκαν κατά τις εννέα εβδομάδες της Πρακτικής Άσκησης δραστηριότητες θεατρικές και δημιουργικής γραφής, με τις οποίες επιδιώχτηκε η επίτευξη συγκεκριμένων ερμηνευτικών στόχων. Κάθε κείμενο προσεγγίστηκε για δύο τουλάχιστον διδακτικές ώρες με τηλεκπαίδευση, ενώ είχε προηγηθεί η προετοιμασία τους για δύο ώρες τουλάχιστον.

 

3η Εβδομάδα

 

2 ώρες προετοιμασίας

 

Κατά την 3η εβδομάδα αποφασίστηκε να προσεγγιστεί ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκες Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας και πιο συγκεκριμένα το τελευταίο μέρος του. Ο κύριος λόγος της επιλογής αυτής ήταν ότι πρόκειται για ένα διάσημο και πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών, το οποίο αρέσει γενικά στους/στις έφηβους/ες και προκαλεί το αναγνωστικό τους ενδιαφέρον. Σε αυτή τη φάση της προετοιμασίας το κείμενο στάλθηκε στους μαθητές ψηφιοποιημένο στην ψηφιακή ασύγχρονη τάξη και τέθηκαν ο σκοπός και οι στόχοι της διδακτικής παρέμβασης. Συγχρόνως, τους είχε ζητηθεί με συνεργασία στις κυψέλες τους στην ασύγχρονη ψηφιακή τάξη να βρουν τραγούδια που αναφέρονται σε ποτάμια ή που γενικότερα το σκηνικό τους αποτελεί ένα ποτάμι.

 

Σκοπός

Να προσεγγίσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες το λογοτεχνικό κείμενο βιωματικά και δημιουργικά.

 

Στόχοι

Οι μαθητές και οι μαθήτριες αναμένεται:

Να ανιχνεύσουν τους φόβους, τις αναστολές των ανθρώπων κάτω από το βάρος της κοινωνικής πίεσης και κριτικής.

Να μελετήσουν τη δύναμη του έρωτα ως απελευθερωτικού στοιχείου από την κοινωνική πίεση και τον κοινωνικό κομφορμισμό και καθωσπρεπισμό.

Να μελετήσουν το λογοτεχνικό σύμβολο του ποταμού, ως στοιχείο ελευθερίας και λύτρωσης για τον άνθρωπο.

Να αναζητήσουν υλικό στο διαδίκτυο με κριτήριο συγκεκριμένες παραμέτρους.

Να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά.

 

3η Εβδομάδα

 

3 ώρες εξ αποστάσεως διδασκαλία

 

1η Δραστηριότητα

Οι μαθητές και οι μαθήτριες παρουσίασαν τα τραγούδια που βρήκαν κατά την ασύγχρονη συνεργασία τους και ακολούθησε συζήτηση για τον ρόλο του ποταμού στο καθένα από αυτά. Τα τραγούδια που επέλεξαν τα παιδιά ήταν: Το κόκκινο ποτάμι, Εφτά ποτάμια, Το ποτάμι και Boat on the river. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε όλα τα τραγούδια το ποτάμι έχει ένα ρόλο λυτρωτικό. Μέσα από αυτή την εισαγωγή η συζήτηση πέρασε ομαλά στο ποτάμι της αφήγησης του Μάρκες. Στον απελευθερωτικό και σωτήριο ρόλο του για τους ήρωες. 

 

2η Δραστηριότητα

Ακολούθησε η διδακτική τεχνική του θεάτρου “Συλλογικός Ρόλος”. Οι μαθητές και οι μαθήτριες χωρίστηκαν και πάλι στις ομάδες τους κι ετοίμασαν έναν αυτοσχεδιασμό πάνω στους δύο κεντρικούς χαρακτήρες της αφήγησης. Ένας/μια από κάθε ομάδα έγινε το σώμα του χαρακτήρα και οι άλλοι/ες η φωνή του. Ο/η πρώτος/η με κατάλληλες εκφράσεις του προσώπου ή χειρονομίες προσπαθούσε να αποδώσει τα συναισθήματα ή τις σκέψεις των άλλων μελών της ομάδας που μιλούσαν. Όσοι/ες μιλούσαν επιδίωκαν να δώσουν τον χαρακτήρα μέσα από διαφορετικές οπτικές, τους φόβους, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, ο ένας/μια μετά τον/την άλλο/η. Οι δύο ομάδες είχαν τον ρόλο της Φερμίνα και οι άλλες δύο του Φλορεντίνο. Στόχος ήταν να διαρθρωθεί διαδοχικά μια μικρή αφήγηση και να συγκροτηθεί η συλλογική συνείδηση του χαρακτήρα.

 

3η Δραστηριότητα

Η τελευταία δραστηριότητα ήταν δραστηριότητα δημιουργικής γραφής. Υποθέσαμε ότι το ποτάμι προσωποποιήθηκε και έγινε η συνείδηση του Φλορεντίνο και της Φερμίνα και ο προστάτης τους. Τα παιδιά, χωρισμένα στις ομάδες τους, έγραψαν ένα τραγούδι, στο οποίο αφηγητής ήταν ο ποταμός. Η προτροπή ήταν να ακουμπήσουν τους στίχους τους πάνω στη μελωδία κάποιου γνωστού τραγουδιού, ώστε να γίνει στη συνέχεια η παρουσίαση μουσικοκινητικά (όσο μπορούσε να επιτρέψει κάτι τέτοιο η τηλεκπαίδευση). Όταν ήταν έτοιμοι/ες, κάποιοι/ες έγιναν οι τραγουδιστές/στριες και όσοι/ες δεν τραγουδούσαν με διάφορα αντικείμενα ή με τη φωνή τους και τις κινήσεις τους ζωντάνεψαν δραματοποιώντας την κίνηση του πλοίου σε εκείνο το αιώνιο ταξίδι του στον ποταμό.

 

Αποτελέσματα

Ο στόχος της αναζήτησης υλικού στο διαδίκτυο με βάση συγκεκριμένα κριτήρια επιτεύχθηκε στη φάση της προετοιμασίας κατά την ασύγχρονη επικοινωνία της εκπαιδευτικού με τους μαθητές και της μαθήτριες. Στους δύο πρώτους στόχους για τη μελέτη των χαρακτήρων και του συγκειμένου αντιστοιχούσαν οι δύο πρώτες δραστηριότητες του σύγχρονου μαθήματος. Η βιωματική προσέγγιση μέσα από τις τεχνικές του θεάτρου θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αποδείχτηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη. Η συμμετοχή μάλιστα των παιδιών στις τεχνικές του θεάτρου φάνηκε πιο ενεργός και πολύ πιο απελευθερωμένη σε σχέση με τα δύο προηγούμενα σενάρια που εφαρμόστηκαν στην πρακτική άσκηση. Η εμπλοκή της μουσικής και του τραγουδιού στη δραστηριότητα δημιουργικής γραφής δημιούργησε ακόμη μεγαλύτερο ενθουσιασμό. Χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι τα τραγούδια που δημιούργησαν οι ομάδες των μαθητών και των μαθητριών ήταν σε ιαμβικό στίχο. Μετά από συζήτηση φάνηκε ότι σε αυτό επηρεάστηκαν και από το προηγούμενο μάθημα της δεύτερης εβδομάδας, αλλά και από το γεγονός ότι ο ιαμβικός στίχος είναι πολύ πιο οικείος στα παιδιά και πολύ πιο κοντά στον καθημερινό λόγο.

 

·       Το κείμενο βρίσκεται εδώ