Δομή Παραγράφου Τρόποι Ανάπτυξης Παραγράφου

Δομή Παραγράφου

Θεματική περίοδος (δίνει το θέμα της παραγράφου)

Σχόλια/Λεπτομέρειες (οι επιμέρους ιδέες που στηρίζουν τη θεματική περίοδο)

Κατακλείδα (το συμπέρασμα που ολοκληρώνει το νόημα)

* Καμιά φορά η κατακλείδα λείπει, οπότε δηλώνουμε την απουσία της

* Μπορούμε επίσης να αναφερθούμε στις διαρθρωτικές λέξεις που ενώνουν τα μέρη της παραγράφου.

* Συνήθως η θεματική περίοδος βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου. Μπορεί όμως και να βρίσκεται στη 2η ή 3η παράγραφο ή και στο μέσον ή στο τέλος της παραγράφου.

Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου

Ανάπτυξη με ορισμό

* Όταν πρόκειται για ορισμό πρέπει επιπλέον να μιλήσουμε για την οριστέα έννοια, το γένος, την ειδοποιό διαφορά. Η οριστέα έννοια βρίσκεται στην θεματική περίοδο. Ο ορισμός ξεκινά από την ένταξη της έννοιας στο γένος, δηλ. το σύνολο στο οποίο ανήκει και ολοκληρώνεται με την ειδοποιό διαφορά, δηλ. το γνώρισμα που τη διαφοροποιεί από τα άλλα είδη του γένους. Π.χ. Δημοκρατία είναι το πολίτευμα, στο οποίο την εξουσία ασκεί ο λαός. Στον ορισμό μπορεί να παρουσιάζονται τα γνωρίσματα της οριστέας έννοιας (αναλυτικός ορισμός) ή να αναλύεται η διαδικασία γένεσής της (συνθετικός ή γενετικός ορισμός).
Ο ορισμός συμβάλλει στη διασάφηση των εννοιών. 

Ανάπτυξη με διαίρεση

* Όταν πρόκειται για διαίρεση, αναζητούμε τη διαιρετέα έννοια, τη διαιρετική βάση, τα μέρη της διαίρεσης. Η διαιρετέα έννοια, η διαιρετική βάση και τα μέρη βρίσκονται στη θεματική περίοδο, ενώ στα σχόλια παρουσιάζονται αναλυτικά όλα τα είδη. Συχνές οι φράσεις: πρώτον, δεύτερον, το ένα - το άλλο, ...τέλος κ.λπ
Η διαίρεση προσδίδει μεγαλύτερη σαφήνεια στο λόγο. 

Ανάπτυξη με παραδείγματα

* Τα παραδείγματα βρίσκονται στα σχόλια της παραγράφου. Βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα το γενικό περιεχόμενο της θεματικής περιόδου. Τα παραδείγματα είναι παρμένα είτε από την καθημερινή ζωή  είτε από την ιστορία. Πρέπει να είναι αποκαλυπτικά της θέσης της θεματικής περιόδου. Συχνές οι φράσεις: για παράδειγμα, λόγου χάρη κ.λπ. Όταν πρόκειται για παραδείγματα επισημαίνουμε ποια είναι αυτά και σε ποιο σημείο τα αναφέρει.
Τα παραδείγματα εκτός του ότι προσδίδουν ζωντάνια, παραστατικότητα και δραματικότητα, κάνουν σαφέστερες τις θέσεις του πομπού, καθώς διασαφηνίζονται δύσκολα σημεία, και λειτουργούν ως τεκμήρια, τα οποία στηρίζουν τα επιχειρήματά του ή ενισχύουν την προσπάθειά του να προσεγγίσει συναισθηματικά το δέκτη. 

Ανάπτυξη με σύγκριση - αντίθεση

* Όταν πρόκειται για σύγκριση - αντίθεση επισημαίνουμε τις συγκρινόμενες έννοιες και το αποτέλεσμα της σύγκρισης. Στη θεματική περίοδο παρουσιάζονται οι δύο όροι της σύγκρισης και η διαφοροποίησή τους. Στα σχόλια ή παρατίθενται τα χαρακτηριστικά του πρώτου και μετά του δεύτερου ή παρουσιάζονται ένα προς ένα τα αντίθετα χαρακτηριστικά τους. Ο συγκριτικός βαθμός και οι αντιθετικές λέξεις είναι βοηθητικά στη συνοχή.
Με τη σύγκριση-αντίθεση γίνονται σαφέστερες οι θέσεις του πομπού,  καθώς κατά τη σύγκριση αναλύονται επιμέρους παράμετροι των συγκρινόμενων καταστάσεων/εννοιών, ο λόγος περισσότερο δραματικός και τονώνεται το ενδιαφέρον του δέκτη. 

Ανάπτυξη με αιτιολόγηση

* Στη θεματική περίοδο διατυπώνεται μια κρίση. Τα σχόλια τεκμηριώνουν με την παράθεση επιχειρημάτων την κρίση της θεματικής περιόδου. Συχνές οι λέξεις: επειδή, γιατί, διότι, εφόσον, αφού κ.λπ. Αν δεν υπάρχει αιτιολογική λέξη, θα μπορεί να εννοηθεί εύκολα αν μετατρέψουμε τη θεματική περίοδο σε ερώτηση. Στην αιτιολόγηση αναφέρουμε τι αιτιολογεί και με ποιες προτάσεις.
Με την αιτιολόγηση ο πομπός κερδίζει σε πειστικότητα.

Ανάπτυξη με αίτιο - αποτέλεσμα

 * Και τα αίτια και τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στη θεματική περίοδο, ενώ στα σχόλια εξηγείται η διαδικασία μετάβασης από το αίτιο στο αποτέλεσμα. Συχνές φράσεις είναι: εξαιτίας αυτού, με αποτέλεσμα κ.λπ. Στα αίτια - αποτελέσματα επισημαίνουμε ποιο είναι το αίτιο και ποιο το αντίστοιχο αποτέλεσμά του.
Προβάλλονται οι βαθύτερες αιτιακές σχέσεις μεταξύ των πραγμάτων.

Ανάπτυξη με αναλογία

* Στη θεματική περίοδο παραλληλίζονται δύο όροι. Στα σχόλια χρησιμοποιούνται εκτεταμένες παρομοιώσεις. Η αναλογία θα είναι είτε κυριολεκτική είτε μεταφορική. Στην αναλογία θα αναφέρουμε τα μέρη που μοιάζουν και ποια είναι η ομοιότητά τους. Εδώ βοηθούν οι παρομοιώσεις, οι μεταφορές και λέξεις που δείχνουν ομοιότητα: ανάλογα, όμοια, παρόμοια, έτσι και, όπως, σαν κ.λπ.
Με την αναλογία ο λόγος αποκτά ζωντάνια, παραστατικότητα, δραματικότητα. Διασαφηνίζεται το δύσκολο και το ανοίκειο μέσα από την ομοιότητά του με κάτι πιο οικείο στο δέκτη. 

Συνδυασμός μεθόδων

Χρησιμοποιούνται περισσότερες μέθοδοι.