Καρυωτάκης, Τι νέοι που φτάσαμεν εδώ Πρόταση Διδασκαλίας
Καρυωτάκης, Τι νέοι που φτάσαμεν εδώ
Πρόταση Διδασκαλίας
Βασιλική Σταμάτη, Φιλόλογος
Κώστας Καρυωτάκης
[Τι
νέοι που φτάσαμεν εδώ]
Τι
νέοι που φτάσαμεν εδώ στο έρμο νησί στο
χείλος
του κόσμου, δώθε απ' το όνειρο και κείθε από τη γη!
Όταν απομακρύνθηκε ο τελευταίος μας φίλος,
ήρθαμε αγάλι σέρνοντας την αιωνία πληγή.
Με μάτι βλέπουμε αδειανό, με βήμα τσακισμένο
τον ίδιο δρόμο παίρνουμε καθένας μοναχός,
νιώθουμε το άρρωστο κορμί που εβάρυνε σαν ξένο,
υπόκωφος από μακριά η φωνή μας φτάνει αχός.
Η ζωή διαβαίνει, πέρα στον ορίζοντα σειρήνα,
μα θάνατο, καθημερνό θάνατο και χολή
μόνο, για μας η ζωή θα φέρει, όσο αν γελά η αχτίνα
του ήλιου και οι αύρες πνέουνε. Κι είμαστε νέοι, πολύ
νέοι και μας άφησε εδώ μια νύχτα σ' ένα βράχο,
το πλοίο που τώρα χάνεται στου απείρου την καρδιά,
χάνεται και ρωτιόμαστε τι να 'χουμε τι να 'χω,
που σβήνουμε όλοι, φεύγουμε έτσι νέοι, σχεδόν παιδιά!
1. Δίνουμε αρχικά μόνο τον τίτλο του ποιήματος και ζητούμε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να τον συμπληρώσουν με 3 έως 5 λέξεις. Σε διά ζώσης διδασκαλία μπορούν όλες οι σκέψεις των μαθητών να γραφούν στον πίνακα. Σε εξ αποστάσεως μάθημα, μπορεί να αξιοποιηθεί το chat ή αρχείο κειμένου ή και ο ασπροπίνακας. Μετά την ανάγνωση των θέσεων των μαθητών/τριών μπορεί να ακολουθήσει σύντομος διάλογος σχετικά με τη “διαδρομή” της σκέψης τους και το ύφος/διάθεση (αισιόδοξη, μελαγχολική κ.α.) που ακολούθησαν.
2. Ακούμε το ποίημα μελοποιημένο από τον Μίκη Θεοδωράκη και σε ερμηνεία του Β. Παπακωνσταντίνου: https://www.youtube.com/watch?v=koFFL98Y0Og . Μετά την προβολή του βίντεο, ζητείται από τους μαθητές και τις μαθήτριες να δημιουργήσουν μια “εικόνα” στην οποία θα αντανακλώνται τα συναισθήματά τους μετά από την πρώτη επαφή με το ποίημα και την έκφραση του ποιητικού υποκειμένου. (Πρόκειται για την τεχνική “image making” κι όχι για την τεχνική “freeze frame”). Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους. Σε διά ζώσης διδασκαλία τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν μια εικόνα με το σώμα ή το πρόσωπό τους και να αξιοποιήσουν και αντικείμενα που μπορεί να υπάρχουν στην τάξη. Στη σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αν επιθυμούν να ανοίξουν την κάμερα μπορούν να δείξουν τα συναισθήματά τους με το πρόσωπο τους ή ακόμη και με το σώμα τους, διαφορετικά μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια εικόνα από το διαδίκτυο ή ακόμα και ένα emoji. Θα ακολουθήσει συζήτηση. Άλλοι/ες θα μιλήσουν για τη δική τους εικόνα και άλλοι/ες για το πώς προσέλαβαν τις εικόνες των συμμαθητών/τριών τους.
Σε αυτό το σημείο μπορεί να γίνει αναφορά στον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη και με τη βοήθεια μιας παρουσίασης να γίνουν κάποια πράγματα γνωστά στην τάξη για τη ζωή και το έργο του και να συζητηθούν τυχόν απορίες.
https://docs.google.com/presentation/d/1f_pOC9tzUKiOgwXJSWzy11Sk4v48bNy7yhc5uz6N6Bs/edit?usp=sharing
Τώρα μπορούμε να επιστρέψουμε στο ποίημα και να ρωτήσουμε την τάξη αν το ποιητικό υποκείμενο αυτοπαρουσιάζεται ως ένα συλλογικό υποκείμενο, ως εκπρόσωπος κατηγορίας ανθρώπων.
Ενδεικτική απάντηση
Η χρήση του α’ πληθυντικού προσώπου φανερώνει το παραπάνω. Ίσως είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας γενιάς νέων ανθρώπων οι οποίοι βρίσκονται σε διάσταση με την γύρω πραγματικότητα, που η κοινωνία τους έχει περιθωριοποιήσει ή οι ίδιοι νιώθουν ότι δεν μπορούν να “χωρέσουν” μέσα στους κανόνες της. Ίσως κι ένας μιας γενιάς ποιητών αντισυμβατικών, της γενιάς των “καταραμένων ποιητών”.
Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να ζητήσουμε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να διατυπώσουν σύντομα το θέμα του ποιήματος. Στη φυσική τάξη μπορούν οι ιδέες των μαθητών να καταγραφούν στον πίνακα και να καταλήξουν, ύστερα από συζήτηση, σε μια κοινή πρόταση. Το ίδιο μπορεί να γίνει και σε εξ αποστάσεως μάθημα με το εργαλείο του annotate.
Ενδεικτική απάντηση
Η αποξένωση του ανθρώπου, κυρίως των νέων, η περιθωριοποίησή του, η διάστασή του με την κοινωνία που τον οδηγεί σε ψυχικό και πνευματικό μαρασμό.
Η τάξη μπορεί να ερωτηθεί αν η ποιητική αφήγηση παρουσιάζει το παραπάνω θέμα ρεαλιστικά ή υπάρχουν “σκοτεινά” σημεία τα οποία είναι ανάγκη να αποκωδικοποιήσουν.
Ενδεικτική απάντηση
Αναμένουμε ή με τις κατάλληλες δικές μας (χωρίς ωστόσο να οδηγούνται “εκβιαστικά” προς τα εκεί) ερωτήσεις οι μαθητές και οι μαθήτριες να μας μιλήσουν για τη χρήση συμβόλων.
Στη συνέχεια του διδακτικού σεναρίου οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να χωριστούν σε τέσσερις ομάδες όσες είναι και οι στροφές του ποιήματος. Κάθε ομάδα θα γίνει το υποκείμενο μιας από τις στροφές και θα αναλάβει να διεκπεραιώσει δύο δραστηριότητες. Στη σύγχρονη εξ αποστάσεως διδασκαλία μπορεί να αξιοποιηθεί το breakout sessions, ενώ το φύλλο εργασίας μπορεί να δοθεί είτε με ένα έγγραφο google docs είτε με ανάθεση εργασίας στην e me ή στην e class.
Δραστηριότητες
1. Να βρείτε λέξεις ή σημεία της στροφής που σας έχει ανατεθεί τα οποία θεωρείτε ότι λειτουργούν συμβολικά και να επιχειρήσετε να δώσετε τη σημασία τους.
2. Να μπείτε στη θέση του ποιητικού υποκειμένου, όπως φαίνεται στη στροφή μελέτης σας, και να γράψετε σε α’ ενικό πρόσωπο τις σκέψεις και τα συναισθήματά του σε ένα πεζό κείμενο 80-100 λέξεων. Μπορείτε να τοποθετήσετε τον εαυτό σας μέσα σε ένα συγκεκριμένο σκηνικό (χωροχρόνο) που θα εξυπηρετεί την πρόθεση της εξομολόγησής σας. (τεχνική: ανίχνευση της σκέψης)
Ενδεικτική απάντηση
Σύμβολα
1η στροφή
έρμο νησί: μοναξιά
χείλος του κόσμου: απομόνωση/ περιθωριοποίηση
δώθε απ’ το όνειρο: με διαψευσμένα τα όνειρα
κείθε από τη γη: αλλά και εκτός ρεαλιστικής πραγματικότητας, αδυναμία συμβιβασμού
ο τελευταίος φίλος: έλλειψη κατανόησης, στήριξης, συμπαράστασης
αιωνία πληγή: η αντισυμβατικότητα
2η στροφή
μάτι αδειανό: έλλειψη ιδανικών και οραμάτων
βήμα τσακισμένο: οι πληγές και οι πόνοι της αντισυμβατικής στάσης ζωής
άρρωστο κορμί: η διαφορετικότητα, η αδυναμία αποδοχής των κακώς κειμένων, η αντίσταση στον συμβιβασμό αντιμετωπίζεται από την κοινωνία ως ασθένεια (ειρωνεία)
υπόκωφος / η φωνή μας / αχός: η απώλεια του εαυτού, η αλλοτρίωση
3η στροφή
στον ορίζοντα σειρήνα: το κάλεσμα της ζωής στη νεότητα
καθημερνό θάνατο: ψυχικός και πνευματικός θάνατος (επανάληψη - έμφαση)
χολή: Οι πίκρες της καθημερινότητας
αχτίνα του ήλιου: η νιότη, οι ομορφιές της ζωής
4η στροφή
νύχτα: το άγνωστο, το φοβικό, το μυστηριώδες, εδώ ίσως το δυσδιάκριτο ή το καβαφικό Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω
σ' ένα βράχο: ο κίνδυνος, εδώ ίσως η απομόνωση
το πλοίο: η ζωή, η ρεαλιστική πραγματικότητα
σβήνουμε/φεύγουμε: η βίωση μιας ζωής χωρίς νόημα (ο μεταφορικός θάνατος), ο κυριολεκτικός θάνατος
παιδιά: η αθωότητα (σχεδόν παιδιά: έχουν ήδη τη γνώση της ασχήμιας της αντικειμενικής πραγματικότητας, αλλά διατηρούν την αθωότητά τους)
Μετά τη συζήτηση των συμβολισμών του ποιήματος και των ομαδικών εργασιών μπορεί να ακολουθήσει ως ανακεφαλαίωση η δραστηριότητα με τίτλο: ρόλος στον τοίχο. Στη δια ζώσης διδασκαλία μπορεί να σχεδιαστεί το περίγραμμα του ποιητικού υποκειμένου στον πίνακα. Το ίδιο μπορεί να γίνει και σε εξ αποστάσεως μάθημα. Στο εσωτερικό του περιγράμματος οι μαθητές και οι μαθήτριες θα γράψουν σχεδόν μονολεκτικά τα συναισθήματα του ποιητικού υποκειμένου και θα περιγράψουν σύντομα την κατάστασή του. Στο εξωτερικό του περιγράμματος θα σημειώσουν τα στοιχεία του σκηνικού, τα σύμβολα και τα εξωτερικά γνωρίσματα του υποκειμένου .
Ενδεικτική απάντηση
απαισιοδοξία, παραίτηση, απελπισία, θλίψη, αδιέξοδο, μοναξιά, διάψευση, διατήρηση της αθωότητας και φόβος απώλειας αυτής, απώλεια του σφρίγους, της αγωνιστικότητας, αδυναμία συμβιβασμού / έρημο απομακρυσμένο νησί, νέος, άρρωστο κορμί, αδειανό βλέμμα, τσακισμένο βήμα, βράχος...
Εναλλακτικά ή/και μαζί μπορούμε να δούμε το παρακάτω διαδραστικό βίντεο για όλα τα παραπάνω, τα οποία αποτελούν τους κειμενικούς δείκτες του ποιήματος, αφήνοντας όμως την ελευθερία στους μαθητές και στις μαθήτριες να έχουν και κάποια άλλη άποψη εκτός της σωστής που προτείνει το κουίζ, αρκεί να μπορούν να την στηρίξουν κειμενικά. Η λογοτεχνία δεν μπορεί να χωρέσει σε ένα “σωστό ή λάθος”.
https://blogs.e-me.edu.gr/vastamati/2021/01/04/66/
Εργασίες για το σπίτι ή για την τάξη
1. Να εντοπίσετε τα σημεία του ποιήματος στα οποία επαναλαμβάνεται με κάποιο τρόπο ο τίτλος. Θεωρείτε ότι επιδιώκει κάτι με αυτή την επανάληψη;
Ενδεικτική απάντηση
0 πρώτος στίχος, κι είμαστε νέοι, πολύ νέοι, έτσι νέοι, σχεδόν παιδιά / Δηλώνεται εμφαντικά ότι αυτό που πληγώνει περισσότερο το υποκείμενο είναι η νιότη που χάνεται άδικα σε μια ζωή χωρίς πραγματικό νόημα και ουσία.
2. Αφού μελετήσετε σύντομα τη στιχουργική του ποιήματος, να γράψετε ένα ποίημα που θα αρχίζει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο (τι νέοι που φτάσαμεν εδώ), αλλά με αισιόδοξη προοπτική (οπτική γωνία).
Ενδεικτική απάντηση
Πλεκτή ομοιοκαταληξία, συχνές παραβάσεις του ιαμβικού μέτρου με παρατονισμούς, στίχοι με 14-15 συλλαβές.
Όλοι οι παραπάνω σύνδεσμοι του σχεδίου μαθήματος είναι συγκεντρωμένοι στην ακόλουθη παρουσίαση
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου