Αρχαία Ελληνικά Φύλλο Εργασίας Κείμενο Αυτενέργειας 22η Διδακτική Ενότητα

Φύλλο Εργασίας

Κείμενο Αυτενέργειας 22^η Διδακτική Ενότητα

ΛΥΣΙΑΣ [Δήμου καταλύσεως] ἀπολογία,  15-17

[15] Ἔτι τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, καὶ ἐκ τῶν ἄλλων τῶν ἐμοὶ

πεπραγμένων ἄξιον σκέψασθαι. ἐγὼ γὰρ τοιοῦτον ἐμαυτὸν ἐν ταῖς

τῆς πόλεως συμφοραῖς παρέσχον ὥστε, εἰ πάντες τὴν αὐτὴν γνώμην

ἔσχον ἐμοί, μηδένα ἂν ὑμῶν μηδεμιᾷ χρήσασθαι συμφορᾷ. ὑπ’ ἐμοῦ

γὰρ ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ οὔτε ἀπαχθεὶς οὐδεὶς φανήσεται, οὔτε τῶν

ἐχθρῶν οὐδεὶς τετιμωρημένος, οὔτε τῶν φίλων εὖ πεπονθώς [16]

 (καὶ τοῦτο μὲν οὐκ ἄξιον θαυμάζειν· εὖ μὲν γὰρ ποιεῖν ἐν ἐκείνῳ τῷ

χρόνῳ χαλεπὸν ἦν, ἐξαμαρτάνειν δὲ τῷ βουλομένῳ ῥᾴδιον). οὐ τοίνυν

οὐδ’ εἰς τὸν κατάλογον Ἀθηναίων καταλέξας οὐδένα φανήσομαι, οὐδὲ

δίαιταν καταδιαιτησάμενος οὐδενός, οὐδὲ πλουσιώτερος ἐκ τῶν

ὑμετέρων γεγονὼς συμφορῶν. καίτοι εἰ τοῖς τῶν γεγενημένων κακῶν

αἰτίοις ὀργίζεσθε, εἰκὸς καὶ τοὺς μηδὲν ἡμαρτηκότας βελτίους ὑφ’

ὑμῶν νομίζεσθαι. [17] καὶ μὲν δή, ὦ ἄνδρες δικασταί, μεγίστην

ἡγοῦμαι περὶ ἐμαυτοῦ τῇ δημοκρατίᾳ πίστιν δεδωκέναι. ὅστις γὰρ

τότε οὐδὲν ἐξήμαρτον οὕτω πολλῆς δεδομένης ἐξουσίας, ἦ που νῦν

σφόδρα προθυμηθήσομαι χρηστὸς εἶναι, εὖ εἰδὼς ὅτι, ἐὰν ἀδικῶ,

παραχρῆμα δώσω δίκην. ἀλλὰ γὰρ τοιαύτην διὰ τέλους γνώμην ἔχω,

ὥστε ἐν ὀλιγαρχίᾳ μὲν μὴ ἐπιθυμεῖν τῶν ἀλλοτρίων, ἐν δημοκρατίᾳ

δὲ τὰ ὄντα προθύμως εἰς ὑμᾶς ἀναλίσκειν.

http://iep.edu.gr/images/IEP/Modules/Sj_K2_Extra_Slider/Fakeloi_Ylikou/Archaia-Ellinika_G-Lykeiou_Fakelos-Ylikou.pdf

φαίνομαι: με μετοχή σημαίνει "φανερώνομαι", "είμαι φανερός", "αποδεικνύομαι", "είναι φανερό ότι", με απαρέμφατο σημαίνει "δίνω την εντύπωση", "φαίνομαι πως, σαν να…", χωρίς όμως, ενδεχομένως, αυτό που φαίνεται να συμβαίνει και στην πραγματικότητα

http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_042.html

κατα-διαιτάω, ως διαιτητής κρίνω εναντίον κάποιου, εκδίδω απόφαση εναντίον κάποιου, καταδικάζω με γεν.— Παθ., καταδικάζομαι

http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/search.html?lq=%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B9%CF%84%CE%AC%CF%89

παραχρῆμα: αμέσως

δίκην ή δίκας διδόναι: τιμωρούμαι, υπόκειμαι σε τιμωρία, δίκας λαμβάνειν: επιβάλλω ποινή, παίρνω εκδίκηση, λαβεῖν δίκην παρά τινος, δίκας ή δίκην ὑπέχειν: υποβάλλομαι σε δίκη, δίκην ὀφλεῖν ὑπό τινος: υφίσταμαι τιμωρία, δίκην φεύγειν: είμαι ο κατηγορούμενος στη δίκη (αντίθ. προς το διώκειν, είμαι ο κατήγορος)

http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/search.html?lq=%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7%5B%E1%BF%90%5D

τὰ ὄντα: τα υπάρχοντα, η περιουσία

Τι λέτε, πάμε να «παίξουμε» το παιχνίδι του χαμένου θησαυρού με ένα αρχαίο ελληνικό κείμενο; Στην πορεία του παιχνιδιού μας θα βρίσκουμε κάποια εμπόδια, τα οποία θα πρέπει να ξεπερνάμε, ώστε να μπορούμε να συνεχίσουμε τον βηματισμό μας.

Εμπόδιο 1: Μπορείτε να βρείτε τα υποκείμενα των ρημάτων του κειμένου; Τι δεν πρέπει να ξεχάσετε: Ρωτάμε με το ……….. , αναζητάμε τον όρο σε πτώση ………………………., εκτός αν πρόκειται για …………………………….. ρήμα, όπου το υποκείμενο δεν μπορεί να είναι πρόσωπο. Το ονοματικό υποκείμενο το αποδίδουμε στη ν.ε. επίσης πάντα σε πτώση ……………………………

Εμπόδιο 2: Θα κάνετε μια προσπάθεια να κυκλώσετε τις λέξεις που μπορεί να συνδέουν όμοιες προτάσεις μεταξύ τους ή να εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις; Μπορείτε άραγε να καταλάβετε τι δηλώνει η κάθε δευτερεύουσα πρόταση που εντοπίσατε;

Εμπόδιο 3: Θα προσπαθήσετε στη συνέχεια να βρείτε τα αντικείμενα των ρημάτων; Δεν πρέπει κι εδώ να ξεχάσετε ότι, για να βρούμε το αντικείμενο, ρωτάμε με το ……………… και ……………………… ή και με τη συνοδεία προθέσεων, ανάλογα με τη σημασία που θεωρούμε ότι έχει το ρήμα στη ν.ε. Δεν ξεχνάμε ότι κατά κύριο λόγο η πτώση του αντικειμένου (αν πρόκειται για όνομα) στη ν.ε. είναι η ……………………………..

Εμπόδιο 4: Ξέρουμε βέβαια όλοι και όλες ότι μερικές φορές τα αντικείμενα δεν είναι ονοματικοί τύποι, αλλά ……………………………. ή …………………………………… Τι λέτε; Θα μπορούσατε να τα εντοπίσετε;

Εμπόδιο 5: Μετά από όλη αυτή την εργασία θα σας ήταν εύκολο να βρείτε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων (αυτών που ήταν είτε υποκείμενα είτε αντικείμενα των ρημάτων). Θυμόμαστε ποιον κανόνα πρέπει να έχουμε εδώ πάντα υπόψη μας; Τον κανόνα της …………………… και της ……………………………. Κατά την απόδοση στη ν. ε. ποια πτώση πρέπει να χρησιμοποιήσετε κι εδώ; Την ……………………..

Εμπόδιο 6: Μπορείτε να βρείτε, όπως πιο πάνω, και τα αντικείμενα των απαρεμφάτων;

Εμπόδιο 7: Σας είναι εύκολο τα βρείτε τις μετοχές και τα υποκείμενα τους; Τι δεν ξεχνάμε ποτέ για τι σχέση μεταξύ τους; …………………………………………….. Πώς αποδίδονται και τα υποκείμενα των μετοχών στη ν.ε.; Με …………………………………… Αρκεί βέβαια το ρήμα απ’ το οποίο προέρχεται η μετοχή να είναι ………………………….. Αν όμως είναι απρόσωπο, τότε θα περιμένουμε ως υποκείμενο και της μετοχής ένα …………………………..

Εμπόδιο 8: Μπορείτε να βρείτε κι εδώ τα αντικείμενα;

Εμπόδιο 9: Πρέπει να θυμάμαι επίσης ότι τις περισσότερες μετοχές τις αποδίδω στη ν. ε. με δευτερεύουσες ……………………… Αν δεν μπορώ σε μια πρώτη προσέγγιση , τι πρέπει να κάνω;……………………………………………. Ειδικά στις επιθετικές μετοχές που συχνά συνοδεύονται από ……………………, πρέπει να θυμάμαι ότι αντιστοιχούν σε ………………………………… προτάσεις κι έτσι αποδίδονται στη ν.ε.

Εμπόδιο 10: Θα κάνετε λίγο ακόμα υπομονή; Μπορείτε να βρείτε όρους που θεωρείτε ότι δένονται νοηματικά με τα υποκείμενα, τα αντικείμενα ή τους ρηματικούς τύπους; Αυτοί οι όροι μπορεί να είναι στην ……………. πτώση με τον προσδιοριζόμενο όρο ή σε ………………………… Μπορεί να είναι και μη κλιτοί τύποι, όπως …………………………………. ή ………………………………………..

Εμπόδιο 11: Δεν ξεχνώ σε κάθε μικρό βήμα που κάνω στην αντιμετώπιση των παραπάνω εμποδίων να προσπαθώ να κατανοήσω το νόημα του αρχαίου ελληνικού λόγου και να το αποδώσω στη ν. ε. Τι, δεν το κάνατε; Μεγάλη στάση εδώ, λοιπόν, για να κάνουμε αυτή την αναγκαία δραστηριότητα.

Ουπς… Ο θησαυρός βρέθηκε!!!

Έχετε κουράγιο για μερικές δραστηριότητες ακόμα;

-     τῶν ἐμοὶ πεπραγμένων: Ποια σύνταξη προτιμά εδώ ρήτορας, ενεργητική ή παθητική; Γιατί, κατά τη γνώμη σας; Θα μπορούσατε να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της; Τι θα άλλαζε στους στόχους του συγγραφέα;

-     Κάτω από ποια προϋπόθεση κανένας από το ακροατήριο του απολογούμενου δεν θα είχε περιπέσει σε συμφορές; Θεωρείτε ότι αυτή η προϋπόθεση συνέβη πραγματικά; Θεωρείτε ότι το αποτέλεσμά παρουσιάζεται ως πραγματικό γεγονός ή ως κάτι δυνατό;

-     ἀπαχθεὶς: Θεωρείτε ότι η πράξη της μετοχής γίνεται στον ίδιο χρόνο ή πριν από την πράξη του ρήματος από το οποίο εξαρτάται; Πώς θα αποδίδατε στη ν.ε. την περίοδο ὑπ’ ἐμοῦ γὰρ ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ οὔτε ἀπαχθεὶς οὐδεὶς φανήσεται, ώστε να φαίνεται η επιλογή σας; Πώς θα μπορούσατε να δώσετε τη μετοχή με ισοδύναμο τρόπο;

-     εἰκὸς καὶ τοὺς μηδὲν ἡμαρτηκότας βελτίους ὑφ’ ὑμῶν νομίζεσθαι: Μπορείτε να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στην παραπάνω περίοδο λόγου; Τι επιδιώκει με τη χρήση της ο ρήτορας; Μπορείτε να την τρέψετε στην αντίθετη μορφή;

-     οὕτω πολλῆς δεδομένης ἐξουσίας: Μπορείτε να καταλάβετε τι δηλώνει η μετοχή σε σχέση με το ρήμα; Θα μπορούσατε να δώσετε το περιεχόμενο της μετοχής με ισοδύναμο τρόπο;

-     ἐὰν ἀδικῶ, παραχρῆμα δώσω δίκην: Τι δηλώνει με τον παραπάνω υποθετικό λόγο ο απολογούμενος; Πώς θα διατύπωνε το λόγο του αν ήθελε να δηλώσει κάτι που επαναλαμβάνεται συνέχεια στο παρελθόν;

-     Αν ο ομιλητής μετέφερε τα παραπάνω λόγια σε ένα φίλο του την επόμενη ημέρα, τι θα του έλεγε;

-     Μπορείτε να βρείτε τους ρηματικούς τύπους που είναι σε χρόνο παρακείμενο και να δώσετε τους αντίστοιχους τύπους του ενεστώτα;

-     Μπορείτε να βρείτε δύο επίθετα με ανώμαλο σχηματισμό παραθετικών και να δώσετε τους αντίστοιχους τύπους των άλλων δύο βαθμών;

-     Στο τέλος του αποσπάσματος ο ρήτορας αξιοποιεί το σχήμα της αντίθεσης προκειμένου να στηρίξει ένα βασικό μέρος της επιχειρηματολογίας του. Μπορείτε να εντοπίσετε τα δύο μέρη της αντίθεσης και να δώσετε με δικά σας λόγια τη στόχευση του επιχειρήματός του;