Επαναληπτικό Φύλλο Εργασίας 9η Διδακτική Ενότητα Αρχαία Γ Φάκελος Υλικού

Επαναληπτικό Φύλλο Εργασίας

9^η Διδακτική Ενότητα

1.    Να χαρακτηρίσετε ως σωστές ή λανθασμένες τις παρακάτω προτάσεις.

Α) Ο Σωκράτης και οι σοφιστές έχουν κοινή αντίληψη για τη γνώση και την μάθηση.

Β) Για τον Σωκράτη η γνώση είναι ένα εξωτερικό δεδομένο.

Γ) Η παρομοίωση με το μάτι και το σώμα αποσκοπεί να τονίσει την ολιστική προσέγγιση της γνώσης.

Δ) Ανώτερη Ιδέα είναι η ιδέα του Αγαθού

Ε) Η ψυχή δεν έχει μέσα της τη δύναμη να βλέπει.

Στ) Η παιδεία δεν μπορεί να βοηθήσει στην περιαγωγή της ψυχής.

Ζ) Η φρόνηση ανήκει σε αυτές που αποκαλούνται αρετές της ψυχής.

Η) Η ωφελιμότητα ή όχι της φρόνησης εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο.
Θ) Θα μπορούσαμε να συνδέσουμε την αντίληψη των σοφιστών με την έννοια της εκπαίδευσης και του Σωκράτη με την έννοια της παιδείας.

2.   Σε ποιους αναφέρεται με τη μετοχή ἐπαγγελλόμενοί ο Σωκράτης και πώς φαίνεται μέσα από τα λόγια του ότι αντιλαμβάνονταν αυτοί την παιδεία;

3.   Με ποιο τρόπο ο Πλάτωνας προσπαθεί αρχικά να δώσει τη σωκρατική άποψη για τη μάθηση;

4.   Ποια η λειτουργία της επανάληψης της χρήσης της πρόθεσης ἐν (ἐνούσης, ἐντιθέναι, ἐντιθέντες, ἐνοῦσαν);

5.   Με ποιο τρόπο προσπαθεί στη συνέχεια ο Πλάτωνας να δώσει τη σωκρατική άποψη για τη γνώση;

6.   Ποιος ο ρόλος της αναλογίας οἷον εἰ ὄμμα μὴ δυνατὸν ἦν ἄλλως ἢ σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη;

7. Ποια η σημασία της μετοχής θεωμένη;

8.    περιακτέον εἶναι: Ποια η λειτουργία του ρηματικού επιθέτου;

9.   τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν: Πώς παρουσιάζεται η γνώση στο χωρίο;

10.   πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους: Ποιο σχήμα λόγου εντοπίζετε εδώ και ποια η λειτουργία του;

11.    Πώς καταλαβαίνετε τις λέξεις τὸ ὄν και ἀγαθόν;

12. Ποια η λειτουργία του συμπερασματικού συνδέσμου τοίνυν;

13.    ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα: Ποια η λειτουργία του υπερθετικού βαθμού των επιρρημάτων;

14.    Από ποια παιδαγωγική αρχή προσδιορίζεται η αντίληψη του Πλάτωνα για την παιδεία;

15.    Πώς επιτυγχάνεται η ενεργοποίηση της λανθάνουσας γνώσης μέσα στην ανθρώπινη ψυχή;

16.    Φαίνεται μέσα στο κείμενο μια διάθεση μετριοπάθειας από την μεριά του Σωκράτη;

17.    Ποιο το περιεχόμενο του όρου περιαγωγή;

18.    Σε ποιες αρετές αναφέρεται στην τελευταία παράγραφο ο Σωκράτης και σε τι διαφέρουν;

19.    Σε ποιες από τις παραπάνω αρετές είχε αναφερθεί ο Σωκράτης στις προηγούμενες τρεις παραγράφους;

20.    Ποιες αρετές του ανθρώπου βρίσκονται πιο κοντά στις σωματικές λειτουργίες;

21.   Πώς καταλαβαίνετε το περιεχόμενο του όρου φρόνησις;

22.    Μπορείτε να εντοπίσετε την αντίθεση που υπάρχει στην τελευταία παράγραφο; Ποια η λειτουργία της;

23.   τὴν  παιδείαν  οὐκ  εἶναι  τοιαύτην /οὐχ  οἵαν  τινὲς  ἐπαγγελλόμενοί φασιν   εἶναι;  Σε ποιους όρους αναφέρονται;

24.   Να σχολιάσετε τον βαθμό βεβαιότητας στις απαντήσεις του Γλαύκωνα.

25.   ὄμμα, ἐμποιῆσαι: Να γράψετε δύο περιόδους λόγου με δύο ομόρριζα των παραπάνω λεξεων.

26.   Ποιες θέσεις του κειμένου αναφοράς εντοπίζονται στο παρακάτω απόσπασμα από τον Μένωνα του Πλάτωνα;

Επειδή λοιπόν η ψυχή και αθάνατη είναι και πολλές φορές γεννήθηκε και έχει δει όλα τα πράγματα και όσα είναι εδώ και όσα είναι στον Άδη, δεν είναι τίποτε που να μην το έχη μάθει. Ώστε καθόλου παράξενο να μπορή αυτή και για την αρετή και για τα άλλα να ξαναθυμηθή όσα και πριν ήξερε. Και επειδή όλη η φύση έχει ομοιογένεια και η ψυχή τα έχει μάθει όλα, τίποτε δεν εμποδίζει, αν ένα μόνο ξαναφέρη κανείς στο νου του ―αυτό δα οι άνθρωποι το ονομάζουν μάθηση― μόνος του να ξαναβρή όλα τα άλλα, φτάνει να έχη θάρρος και να μην αποκάμη ερευνώντας· γιατί η έρευνα και η μάθηση στο σύνολό τους ανάμνηση είναι.

http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=515&m=2

Πηγές

Αρχαία Ελληνικά Γ’ Γενικού Λυκείου Φάκελος Υλικού

http://iep.edu.gr/images/IEP/Modules/Sj_K2_Extra_Slider/Fakeloi_Ylikou/Archaia-Ellinika_G-Lykeiou_Fakelos-Ylikou.pdf   

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C128/680/4509,20305/    

https://filologikakaidimiourgika.blogspot.com/  

Ιωάννης-Παναγιώτης Αμπελάς

https://akisambelas.files.wordpress.com/2019/09/ce91cf81cf 87ceb1ceafceb1-ce95cebbcebbceb7cebdceb9cebaceac-ce93ce84-ce9bcf85cebaceb5ceafcebfcf85-2019-2020-ce94ceb9ceb4ceb1cebacf84ceb9cebaceadcf82-ce95cebdcf8ccf84ceb7cf84ceb5cf82-123.pdf

Βασίλειος Μπετσάκος, Αρχαία ελληνικά Φάκελος υλικού Άξονες διδακτικής και ερμηνείας, Εκδόσεις Πατάκη

Δώρα Ασημακοπούλου, Αρχαία Ελληνικά Φάκελος υλικού Επεξεργασία κειμένων, Εκδόσεις Άλκιμο

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Η Εγκυκλοπαίδεια του Πλάτωνα http://plato.ehw.gr/gymnasium.html

Απαντήσεις

1.     Α Λ, Β Λ, Γ Σ, Δ Σ, Ε Λ, Στ Λ, Ζ Λ, Η Σ, Θ Σ

2.    Ο Σωκράτης αναφέρεται στους σοφιστές. Με τη μετοχή ἐπαγγελλόμενοί δηλώνει ότι έχουν κάνει επάγγελμα τους την παιδεία, την οποία μεταδίδουν στους πλούσιους μαθητές τους που επιθυμούν να ακολουθήσουν πολιτική καριέρα έναντι σημαντικής αμοιβής. Κατά τον Σωκράτη οι σοφιστές θεωρούσαν ότι μέσα στην ανθρώπινη ψυχή δεν υπάρχει γνώση και ότι αυτοί ως δάσκαλοι έχουν αυτή την αποστολή και έργο τους είναι να εισάγουν τη γνώση στην ψυχή. Χαρακτηριστική η χρήση της παρομοίωσης οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες με την οποία παραλληλίζεται η παροχή της γνώσης με την παροχή όρασης σε μάτια τυφλών. Αντίθετα, ο Σωκράτης δεν δίδαξε ποτέ επ’ αμοιβή και δεν πίστευε ότι η ανθρώπινη ψυχή είναι σαν τα τυφλά μάτια, όπου ο δάσκαλος της μεταδίδει τη νέα γνώση, χωρίς να υπάρχει προγενέστερη. Θεωρούσε μάλιστα ότι με τη διαλεκτική βοηθούσε τον συνομιλητή του να θυμηθεί η ψυχή του όσα είχε ξεχάσει. Η μάθηση για τον Σωκράτη δεν ήταν η απόκτηση μιας καινούργιας γνώσης, αλλά η ανάκτηση αυτής που ήδη κατείχε η ψυχή. 

3.    Με αποφατική διατύπωση απορρίπτει τη σοφιστική άποψη περί παιδείας.

4.    Για τον Σωκράτη η γνώση έχει βιωματικό και εσωτερικό χαρακτήρα. Αυτή η αντίληψη έχει ως πηγή της την πλατωνική θεωρία της ανάμνησης, σύμφωνα με την οποία η ψυχή ανακαλεί, δηλαδή θυμάται τη γνώση που ήδη κατέχει από την προηγούμενη ζωή της  πριν εισέλθει σε κάποιο σώμα. Όταν η ψυχή μπαίνει στο σώμα μας ξεχνά τις ιδέες, τα όντως όντα που γνώρισε στο ουράνιο ταξίδι της, δηλαδή την αλήθεια,  και αντιμετωπίζει ως αληθινά μόνο όσα πλασματικά παρέχουν οι αισθήσεις. Άρα, στόχος της γνώσης είναι να ξαναθυμηθεί η ψυχή όσα λησμόνησε κι έτσι να οδηγηθεί ξανά στην αλήθεια.

 οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης / τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ: Ο Πλάτων δεν πιστεύει ότι ο άνθρωπος αποκτά τη γνώση ως πληροφορία που λαμβάνει χώρα έξωθεν, αλλά ότι την ανακαλύπτει και την παράγει μέσα του. Γι’ αυτό και αυτήν την έντονα βιωματική γνωστική διαδικασία την ονομάζει συμβολικά ἀνάμνησιν (Φαίδων 76a). (Σχ. Φ. Υ. )

5.    Με καταφατική διατύπωση εκφέρει την άποψη για τον βιωματικό κι εσωτερικό χαρακτήρα της γνώσης.

6.    Το αναφορικό μέρος της αναλογίας δηλώνει ότι το μάτι απαιτεί στροφή όλου του σώματος, ώστε να είναι ικανό να δει το αντικείμενό του. Το δεικτικό μέρος της αναλογίας δηλώνει ότι και η γνώση απαιτεί την μεταστροφή της ψυχής (περιακτέον εἶναι). Όπως το μάτι χρειάζεται τη στροφή όλου του σώματος για να δει το οπτικό αντικείμενο, έτσι και η ψυχή έχει ανάγκη μια ψυχική, βιωματική και ολιστική σχέση με το γνωστικό αντικείμενο. Έτσι ο άνθρωπος θα απομακρυνθεί από το πρόσκαιρο ( ἐκ τοῦ γιγνομένου) και θα οδηγηθεί στην ολιστική προσέγγιση του Αγαθού (σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ). Πρόκειται για το πέρασμα από το γίγνεσθαι, δηλαδή την πολλαπλότητα των φαινομένων, την αέναη μεταβολή και την εντύπωση στη μοναδικότητα, τη σταθερότητα και την αλήθεια (εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον) με μια περιστροφή της ψυχής και άρα με μια ολική διεύρυνση της οπτικής γωνίας, με βιωματικό τρόπο και αξιοποιώντας τα εσωτερικά δεδομένα της ψυχής, την προϋπάρχουσα γνώση κι όλες τις δυνατότητες της ανθρώπινης υπόστασης, νοητικές και αισθητηριακές (ολιστική προσέγγιση).

7. Το ρήμα θεῶμαι ενέχει τόσο τις νοητικές δυνατότητες απόκτησης της γνώσης όσο και τις αισθητηριακές κι έτσι καταδεικνύεται ο ολιστικός και βιωματικός χαρακτήρας της γνώσης.  

8.    Τονίζει την αναγκαιότητα της περιαγωγής της ψυχής, της στροφής της από τον κόσμο των αισθήσεων και της πλάνης στον κόσμο των Ιδεών και της αλήθειας. Προσδίδει δεοντολογκό τόνο στον λόγο.

περιαγωγή: μεταστροφή. Η λέξη έχει φιλοσοφική βαρύτητα, διότι δείχνει πως η γνώση και η παιδεία, καθώς στρέφεται στον κόσμο, οφείλει να έχει πάντα καθολικό χαρακτήρα και να μην εξαντλείται σε προσέγγιση από μία επιμέρους οπτική γωνία. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η χρήση του δεοντολογικού ρηματικού επιθέτου περιακτέον, το οποίο όμως δεν προτρέπει απλώς σε μια ευρύτερη θέαση αλλά αποβλέπει σε μια μεταστροφή της ψυχής από τον κόσμο των αισθήσεων προς τον κόσμο των Ιδεών. Πρόκειται, όπως και στην περίπτωση της παιδείας, για μια στροφή όλης της ύπαρξης προς τον «ήλιο», προς το αγαθό –για μια επώδυνη πορεία. Λίγο παρακάτω (521d) ο Πλάτων θα ονομάσει την άνοδο της ψυχής προς το όντως Ον, «μεταστροφή/επιστροφή της ψυχής από μια νυχτερινή μέρα στην αληθινή μέρα» –και αυτή είναι η «αληθινή φιλοσοφία». (Σχ. Φ. Λ. )

9.    Η γνώση υπάρχει δυνάμει. Η παιδεία θα την κάνει ενεργεία. Είναι η αλήθεια που ξεχνά η ψυχή κατά τη ενσώματη κατάστασή της και που η διαλεκτική/φιλοσοφία θα τη βοηθήσει να την θυμηθεί.

10.    ὁ φανός, -ή, -όν: φωτεινός, λαμπρός. Η λέξη σκοτώδης, που ακολουθεί, είναι αντίθετη. Η συνηθισμένη στον Πλάτωνα αντίθεση ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι λειτουργεί συμβολικά για την αντίθεση παιδείας – απαιδευσίας (έλλειψη παιδείας). (Σχ. Φ. Υ. )

11. τὸ ὄν: Θα κατανοήσουμε καλύτερα αυτήν την ουσιαστικοποιημένη μετοχή του εἰμί, αν σκεφτούμε ότι αποδίδει την υπαρκτική σημασία του ρήματος. Το ὂν είναι το υπαρκτό. Η αναζήτηση του αληθινά υπαρκτού αποτέλεσε εξ αρχής για τη φιλοσοφία μέγα ερώτημα, το λεγόμενο οντολογικό ερώτημα: τὸ πάλαι τε καὶ νῦν καὶ ἀεὶ ζητούμενον καὶ ἀεὶ ἀπορούμενον, τί τὸ ὄν (Αριστοτέλης, Μετὰ τὰ φυσικά 1028b2­4). Αυτό που υπάρχει πραγματικά είναι μόνο οι Ιδέες, όχι τα αισθητά. (Σχ. Φ. Υ.)

ἀγαθόν: Από τον πλούτο των αναφορών του Πλάτωνα στην πολυσήμαντη λέξη ἀγαθόν, εδώ να τονιστεί μόνο ότι ο φιλόσοφος ταυτίζει το αληθινά υπαρκτό με το αγαθό, ακριβέστερα με την Ιδέα του Αγαθού. (Σχ. Φ. Υ.)

12.  Εισάγει το συμπέρασμα του προηγούμενου συλλογισμού, ο οποίος μπορεί να αποδοθεί συνοπτικά ως εξής: Παιδεία δεν σημαίνει ότι εισάγεις τη γνώση μέσα σε μια άδεια από γνώση ψυχή σαν να προσφέρεις όραση σε τυφλά μάτια. Η γνώση υπάρχει μέσα στην ψυχή ως δυνατότητα και ο καθένας έχει το όργανο ώστε να στραφεί από τα φαινόμενα στην αλήθεια. Άρα, η παιδεία είναι αυτή η τέχνη που θα συντελέσει στη μεταστροφή της ψυχής από τα αισθητά στις ιδέες και μάλιστα στη σπουδαιότερη, την ιδέα του Αγαθού. Με λίγα λόγια το συμπέρασμα περιέχει έναν ορισμό της παιδείας.

13. Τα δύο επιρρήματα υπερθετικού βαθμού ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα τα οποία μάλιστα συνοδεύονται από το επιτατικό μόριο ὡς δηλώνουν τους τρόπους με τους οποίους θα γίνει η μεταστροφή της ψυχής, δηλαδή όσο γίνεται πιο εύκολα, καθώς η πορεία από το σπήλαιο προς τον ήλιο είναι τραχιά και δύσκολη, και όσο γίνεται πιο αποτελεσματικά και ωφέλιμα, καθώς τη διοίκηση της ιδανικής πολιτείας πρέπει να αναλάβουν οι πεπαιδευμένοι που έχουν θεαθεί την αλήθεια και αφορά όλη την κοινωνία και στοχεύει στην ευδαιμονία όλων. 

14. Η παιδεία, κατά τον Πλάτωνα, δεν αποσκοπεί στην προσφορά έτοιμης γνώσης στην ψυχή (οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν), αλλά στο να ενεργοποιεί αυτή τα καλύτερα στοιχεία που υπάρχουν μέσα στην ανθρώπινη ψυχή με λανθάνοντα τρόπο. Παιδεία δεν είναι η παροχή κάποιων εξωτερικών πληροφοριών ως νέων γνώσεων, αλλά η ενεργοποίηση των γνωστικών δυνάμεων που ήδη έχει μέσα του ο άνθρωπος. (Δες και ερώτηση 4)

15. Επιτυγχάνεται με το να οδηγείται η ψυχή στα σωστά αντικείμενα, με το να διορθώσει τον προσανατολισμό της, να μεταστραφεί, όπως ειπώθηκε, από τα φαινόμενα στα όντα, από τα δεδομένα των αισθήσεων στις Ιδέες και μάλιστα στην ανώτερη όλων την Ιδέα του Αγαθού.

16. ἂν εἴη, ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα, Ἔοικεν: Η χρήση της δυνητικής ευκτικής, του επιτατικού ὡς και του ρήματος Ἔοικεν στην απάντηση του Γλαύκωνα δείχνει την αποφυγή του δογματισμού από τον Σωκράτη.

17. περιαγωγή: μεταστροφή. Η λέξη έχει φιλοσοφική βαρύτητα, διότι δείχνει πως η γνώση και η παι δεία, καθώς στρέφεται στον κόσμο, οφείλει να έχει πάντα καθολικό χαρακτήρα και να μην εξαντλείται σε προσέγγιση από μία επιμέρους οπτική γωνία. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η χρήση του δεοντολογικού ρηματικού επιθέτου περιακτέον, το οποίο όμως δεν προτρέπει απλώς σε μια ευρύτερη θέαση αλλά αποβλέπει σε μια μεταστροφή της ψυχής από τον κόσμο των αισθήσεων προς τον κόσμο των Ιδεών. Πρόκειται, όπως και στην περίπτωση της παιδείας, για μια στροφή όλης της ύπαρξης προς τον «ήλιο», προς το αγαθό –για μια επώδυνη πορεία. Λίγο παρακάτω (521d) ο Πλάτων θα ονομάσει την άνοδο της ψυχής προς το όντως Ον, «μεταστροφή/επιστροφή της ψυχής από μια νυχτερινή μέρα στην αληθινή μέρα» –και αυτή είναι η «αληθινή φιλοσοφία». (Σχ. Φ. Υ. )

18. Αναφέρεται στις αρετές της ψυχής που συνδέονται με το θυμοειδές και το επιθυμητικόν μέρος της ψυχής. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την ανδρεία και την εγκράτεια. Στη συνέχεια βέβαια ξαναγυρίζει στη φρόνηση η οποία συνδέεται με το λογιστικόν μέρος της ψυχής.

ἔθος καὶ ἄσκησις: Ο φιλόσοφος τονίζει ότι οι αρετές της ψυχής δεν προϋπάρχουν μέσα μας αλλά γεννιούνται και προάγονται μέσω του εθισμού και της άσκησης, μιας εξωτερικής δηλαδή διαδικασίας. Και ότι, αντίθετα, η διανοητική ικανότητα του ανθρώπου, η φρόνησις, αποτελεί ένα εσωτερικό δεδομένο. Σε επόμενες Διδακτικές Ενότητες (12­15) θα δούμε ότι και ο Αριστοτέλης αποδίδει στον εθισμό και την έμπρακτη εξάσκηση καθοριστικό ρόλο για την ανάπτυξη της ηθικής αρετής. (Σχ. Φ. Υ. )

19. Σε αυτές που συνδέονται με το λογιστικό μέρος της ψυχής.

20. Οι αρετές της ψυχής, καθώς αποτελούν εξωτερικά δεδομένα, δεν προϋπάρχουν και χρειάζονται την άσκηση και τον εθισμό, για να αναπτυχθούν.

21.Είναι μια διανοητική αρετή του ανθρώπου, συνδέεται με το λογιστικόν μέρος της ψυχής και δηλώνει τη λογική ικανότητα. Είναι ένα εσωτερικό δεδομένο, με προέλευση θεϊκή περισσότερο από κάθε χαρακτηριστικό του ανθρώπου και με δύναμη που δεν χάνεται ποτέ. Είναι εκείνη από όλες τις ανθρώπινες ιδιότητες που βρίσκεται πιο κοντά στα χαρακτηριστικά του θεού. Άρα, αυτή είναι μια έμφυτη ιδιότητα, ωστόσο μπορεί να διαφοροποιηθεί ο τρόπος που θα τη χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος. Αν τη χρησιμοποιήσει με το νου στραμμένο στην άφθαρτη και αναλλοίωτη αλήθεια των Ιδεών και του Αγαθού, θα είναι χρήσιμη και ωφέλιμη. Αν όχι, θα είναι άχρηστη και βλαβερή.

22. χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον / ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν: Θέλει να τονίσει τη σημασία της περιαγωγής της ψυχής. Αν η στροφή γίνει προς το Αγαθό θα είναι χρήσιμη και ωφέλιμη, αν όχι θα είναι άχρηστη και βλαβερή.

23.τοιόνδε / παιδείαν

24.Οι απαντήσεις του Γλαύκωνα είναι: Το λένε πράγματι / ναι / έτσι φαίνεται. Υπάρχει δηλαδή αποκλιμάκωση στις απαντήσεις αυτές, καθώς από την απόλυτη βεβαιότητα, προχωρά σε μια μονολεκτική επιβεβαίωση και καταλήγει σε μια διστακτική αποδοχή. Αυτή η κλιμάκωση συνδέεται με όσα διατυπώνει ο Σωκράτης. Ο Γλαύκων απορρίπτει χωρίς κανέναν ενδοιασμό τη σοφιστική άποψη για την παιδεία. Με το μονολεκτικό Ναί δείχνει να κατανοεί τις απόψεις του Σωκράτη για τη γνώση ως εσωτερικό δεδομένο. Στο τέλος δείχνει μια διστακτικότητα, αφού η έννοια της περιαγωγής χρειάζεται διερεύνηση.  

25.Η όραση είναι μία από τις αισθήσεις. Ο Παλαμάς έχει γράψει σπουδαία ποιήματα.

26.Η γνώση είναι εσωτερικό δεδομένο του ανθρώπου.