Λογοτεχνικά Ρεύματα Νεοκλασικισμός Ρομαντισμός

Επιμέλεια: Βασιλική Σταμάτη Φιλόλογος

Νεοκλασικισμός Ρομαντισμός

Νεοκλασικισμός

1.        Χρήση μυθολογικών συμβόλων και μορφών. 2.       Σύνδεση με τις αξίες και τα πρότυπα της κλασικής λογοτεχνίας. 3.       Φροντίδα για κομψή και χαριτωμένη στιχουργία. 4.        Ρητορικές εξάρσεις και στομφώδες ύφος. 5.        Τήρηση κανόνων, τάξη, μέτρο, ισορροπία, αρμονία, τελειότητα. 6.         Δήλωση και όχι συνυποδήλωση των συναισθημάτων και έλεγχος αυτών. 7.         Στα πλαίσια του νεοκλασικισμού αναπτύχθηκε ο ανακρεοντισμός (ποιήματα για την αγάπη και το κρασί) και ο αρκαδισμός (ποιήματα για την επιστροφή στη φύση και την απλή ζωή).

Ρομαντισμός

Μορφή 1. Ποίηση αφηγηματική ή περιγραφική 2. Γραφικές περιγραφές, όχι με στόχο την λεπτομερή αναπαράσταση της πραγματικότητας 3. Χρήση α’ προσώπου 4. Επιφωνήματα 5. Αναφωνήσεις 6. Δυνατές εικόνες 7. Στροφές, μέτρο, ομοιοκαταληξία 8. Εξομολογητικός τόνος Περιεχόμενο 1.      Ήρωες ανήσυχοι και μελαγχολικοί. 2.     Έκφραση της ατομικότητας (του εγώ) του ποιητή, εκμυστήρευση συναισθημάτων, σκέψεων, εντυπώσεων και για την προσωπική του ζωή και για κοινωνικά ζητήματα, με αποτέλεσμα τα προσωπικά του ιδεώδη να ανάγονται σε πανανθρώπινα και η προσωπική του δυστυχία σε καθολική, με το εγώ του να εκφράζει τον κόσμο που τον περιβάλλει. 3.     Τάση προς το συναίσθημα, την ευαισθησία και την ονειροπόληση. 4.     Ο ρομαντικός άνθρωπος αποστρέφεται τους κανόνες και τις συμβατικότητες και κυριαρχείται από αίσθημα απομόνωσης, αποξένωσης και απογοήτευσης από την κοινωνία. 5.     Παρουσία του μυστηρίου, του υπερφυσικού και του μεταφυσικού στοιχείο. 6.     Αναφορές στο θεό και τη θρησκευτικότητα. 7.     Στράτευση στην υπεράσπιση πολιτικών ή ανθρωπιστικών ιδεωδών, την ελευθερία, τους αγώνες των λαών 8.     Οι ήρωες εμπλέκονται σε περιπέτειες και δείχνουν ηρωισμό, που συχνά μοιάζουν υπερβολικά 9.     Ο έρωτας είναι πάντα παρών, αισθηματικός και όχι αισθησιακός, συνήθως ανολοκλήρωτος ή καταδικασμένος. Συχνή η νοσταλγική αναπόληση μιας χαμένης αγάπης και οι ερωτικές περιπέτειες 10.    Ο φλογερός πόθος από τη μια, αλλά και οι απογοητεύσεις από την άλλη (διάσταση με την κοινωνία, ανεκπλήρωτοι έρωτες και όνειρα, διαψεύσεις στην πραγματοποίηση των ιδανικών), καθώς και η υπαρξιακή αγωνία οδηγούν τον ήρωα σε ακραίες συμπεριφορές. Στην περιφρόνηση της ζωής, ακόμη και του ίδιου του θανάτου. Η απόλυτη μελαγχολία γίνεται δεύτερη φύση και έχει ως επακόλουθο ακόμη και σκέψεις για αυτοκτονία. Ο θάνατος είναι η μόνη διέξοδος για τις απογοητεύσεις και την ασφυκτική ψυχική κατάσταση του καλλιτέχνη. 11.    Κυρίαρχη η θέση της φύσης: 1ον: Η φύση λειτουργεί αντιστικά  και αντισταθμιστικά στην ευτελή και ομογενοποιημένη αστική ζωή 2ον: η διπλή όψη της φύσης: α) η φύση ως έμπιστη φίλη παρηγορεί την απελπισμένη ψυχή, διαφυλάσσει τις ευτυχισμένες αναμνήσεις, είναι σύμβολο των συναισθημάτων του ποιητή, αντικείμενο μαγείας και λατρείας, ταυτίζεται με το θείο β) η φύση η αδιάφορη για την ανθρώπινη μοίρα που συχνά οδηγεί στο θάνατο. 12.    Συμπάθεια: όλα τα όντα βρίσκονται σε μια αρχέγονη επικοινωνία μεταξύ τους, κάτι που οδηγεί σε ταύτιση του ανθρώπου με τη φύση 13.    Υψηλό: εμπεριέχει το στοιχείο της απεραντοσύνης, του μεγαλείου, της σφοδρότητας και του τρόμου που μπορεί να έχουν κάποια φυσικά φαινόμενα 14.    Σπιριτουαλισμός: η ανθρώπινη φύση ενέχει το θεϊκό στοιχείο 15.    Η αίσθηση της παροδικότητας του χρόνου και της ζωής 16.    Ιδεαλισμός: Πρόταξη των ηθικών αξιών. Ο ιδεαλισμός είναι φιλοσοφικό δόγμα που υποστηρίζει την υπεροχή του πνεύματος και της συνείδησης έναντι της ύλης 17.    Σκηνικό ερειπίων, τάφων, ηλιοβασιλέματα, νύχτα, φεγγάρι, λίμνες βροχή, νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία, αρχαιολογικοί χώροι, άνεµος, οµίχλη, θάλασσα, σκιερά δάση 18.    Μακάβριες εικόνες θανάτου

Βιβλιογραφία

Λογοτεχνία, Φάκελος Υλικού – Δίκτυα Κειμένων, Γ’ Γενικού Λυκείου, Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής

Λογοτεχνία, Φάκελος Εκπαιδευτικού, Γ’ Γενικού Λυκείου, Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής

 «Εμείς και οι άλλοι…», Δίκτυο Κειμένων, Φάκελος Υλικού, Νεοελληνική Γλώσσα, Γ’ Γενικού Λυκείου, Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, 2019

Συντακτικό της νέας ελληνικής, Α’ Β’ Γ’ Γυμνασίου, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.

Νεοελληνική Γραμματική, αναπροσαρμογή της μικρής νεοελληνικής γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.

Κούγκουλος Θανάσης, Η πρόσληψη του λογοτεχνικού χώρου από τη νεοελληνική κριτική, Ζητήματα νεοελληνικής φιλολογίας, Μετρικά Υφολογικά Κριτικά Μεταφραστικά, Πρακτικά ΙΔ’ Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2016.

Παπαντωνάκης Γ., Κωτόπουλος Τ., Σκηνικό, Χαρακτήρες, Πλοκή, Διαβάζοντας ένα λογοτεχνικό κείμενο: Για παιδιά και νέους, Εκδοτικός Όμιλος Ίων, 2011

Barry Peter, Γνωριμία με τη θεωρία, μια εισαγωγή στη λογοτεχνική και πολιτισμική θεωρία, μτφ. Αναστασία Νάτσινα, εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2013

Φρυδάκη Ευαγγελία, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, εκδόσεις Κριτική, 2003

Μυλιωνάκου – Σαϊτάκη Γιούλα, Προσεγγίσεις στη θεωρία της Λογοτεχνίας, Εκδόσεις Φυτράκη, 2006

Genette G., Σχήματα III, Εκδόσεις Πατάκη, 2007

Παπάζογλου Χ., Μετρική και Αφήγηση, ΜΙΕΤ, 2012

Αποστολίδου Β., Κόκορης Δ., Μπακογιάννης Μ., Χοντολίδου Ε., Λογοτεχνική ανάγνωση στο σχολείο & στην κοινωνία, εκδόσεις Gutenberg, 2018

Βλαβιανού Α, Γκότση Γ., Καρακάση Κ., Καργιώτης Δ., Κατσικάρος Θ., Πιπινιά Ι., Προβατά Δ., Σπυροπούλου Α., Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, Τόμος Β’, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2008

Γαραντούδης Ε., Καγιαλής Τ., Ροτζώκος Ν., Αναστασιάδου Α., Κωστίου Κ., Βογιατζόγλου Α., Μέντη Δ., Νεότερη Εληνική Λογοτεχνία, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2008

Ρούσσου Βαρβάρα, Ο ελεύθερος στίχος υπό το πρίσμα της σύγχρονης μετρικολογίας: Τα πρώτα ελληνικά ελευθερόστιχα ποιήματα (1920 – 1940), Διδακτορική Διατριβή, 2007

Travers M., Εισαγωγή στη Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία, εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2005

M.H. Abrams, Λεξικό λογοτεχνικών όρων, μτφ. Γιάννα Δεληβοριά - Σοφία Χατζηιωαννίδου, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2005