Αρχαία Γ' Λυκείου Θεματική ενότητα 1 Διδακτική ενότητα 1 Σενάριο διδασκαλίας

Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 

Θεματική Ενότητα 1 

Διδακτική Ενότητα 1 

Μ-Σενάριο Διδασκαλίας

Φάκελος Υλικού – Αρχαία Γ’ Λυκείου 1^η διδακτική ενότητα

 Γιατί φιλοσοφεί ο άνθρωπος;   

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Μετὰ τὰ φυσικά, Α 2, 98b12-28 

Μ-σενάριο διδασκαλίας

Τίτλος: Το ταξίδι του Λόγου στο χρόνο…

Γνωστικό αντικείμενο: Αρχαία Ελληνικά

Τάξη στην οποία απευθύνεται: Γ’ Λυκείου

Χρονική διάρκεια: 5 διδακτικές ώρες

Δημιουργός: Βασιλική Σταμάτη

Στόχοι ή αναμενόμενα αποτελέσματα

Αναμένεται οι μαθητές:

1.      

1.     Να προβληματιστούν σχετικά με την έννοια της μεταφυσικής και τη σχέση των αριστοτελικών Μετά τα Φυσικά με τη μεταφυσική φιλοσοφία.

2.    Να ενημερωθούν σχετικά με το περιεχόμενο του Α’ βιβλίου των Μετά τα Φυσικά του Αριστοτέλη.

3.    Να αξιοποιήσουν τους κειμενικούς δείκτες που δηλώνουν αιτιακές και χρονικές σχέσεις και τη χρήση των έναρθρων απαρεμφάτων, ώστε να κατανοήσουν τη λογική και την ιστορική προσέγγιση που επιχειρεί ο φιλόσοφος.

4.    Να διακρίνουν τη δομή του κειμένου και στη συνέχεια να προχωρήσουν στην καταγραφή των φάσεων του περάσματος από τον θαυμασμό στη φιλοσοφία και των αντίστοιχων επιχειρημάτων του Αριστοτέλη.

5.    Να κατανοήσουν το περιεχόμενο της φιλοσοφίας ως ελεύθερης επιστήμης.

6.    Να προβληματιστούν σχετικά με το νόημα που δίνει ο Αριστοτέλης στον ελεύθερο άνθρωπο.

7.    Να αναπτύξουν τις σκέψεις τους πάνω στο περιεχόμενο όρων του αποσπάσματος.

8.    Να αξιοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες και τις τεχνικές του θεάτρου στην προσέγγιση των θέσεων του φιλοσόφου.

Συνοπτική Παρουσίαση

1.     Ο/η εκπαιδευτικός γράφει στον πίνακα τη λέξη μεταφυσική και καλεί τους μαθητές και τις μαθήτριες να προσέλθουν και να γράψουν γύρω από τη λέξη μέσα σε μια λογική ιδεοθύελλας το νόημα που ο καθένας και η καθεμιά δίνουν στη λέξη «μεταφυσική» και να διατυπώσουν ερωτήματα που κατά τη γνώμη τους είναι μεταφυσικά και συνδέονται ή απορρέουν από τον ορισμό που έδωσαν. Δημιουργείται έτσι μια μορφή εννοιολογικού χάρτη.

2.    Στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση στην τάξη για τα παραπάνω δύο θέματα και μέσω του Δ.Π. συνδεόμαστε στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής της Πύλης για την ελληνική γλώσσα και διαβάζουμε τα σχετικά με το λήμμα «μεταφυσική»/ «μεταφυσικός».

3.    Με αφορμή το σχόλιο του Λεξικού για τη σχέση της Μεταφυσικής με το έργο του Αριστοτέλη Μετά τα Φυσικά, ο/ η εκπαιδευτικός ενημερώνει την ολομέλεια για το παραπάνω έργο και για το περιεχόμενο του Α’ βιβλίου, στο οποίο ανήκει και το προς εξέταση απόσπασμα.

4.    Μετά από την παραπάνω ενημέρωση η τάξη χωρίζεται σε τρεις ομάδες. Καθεμιά ομάδα παίρνει το δικό της φύλλο εργασίας. Το θέμα του 1^ου φύλλου είναι η διερεύνηση των αιτιακών σχέσεων του κειμένου, του 2^ου η διερεύνηση των χρονικών σχέσεων και του 3^ου η διερεύνηση της χρήσης και της φύσης των έναρθρων απαρεμφάτων.

5.    Όταν οι ομάδες τελειώσουν την εργασία τους, καθεμιά παρουσιάζει τα συμπεράσματά της στις άλλες, ενώ κρατιούνται σημειώσεις για τα κυριότερα σημεία στον πίνακα.

6.    Μετά από αυτά η τάξη συζητά για τον τρόπους που χρησιμοποιεί ο φιλόσοφος, προσπαθώντας να αποδείξει τις θέσεις του.

7.    Έχοντας την προηγούμενη εμπειρία, οι μαθητές και οι μαθήτριες ξαναγυρίζουν στο κείμενο και σημειώνουν τις δομικές – νοηματικές ενότητες του κειμένου.

8.    Σε ένα εργαλείο χρονογραμμής οι τρεις ομάδες δημιουργούν τις φάσεις που σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ο άνθρωπος πέρασε από τον θαυμασμό στη φιλοσοφία.

9.    Καθώς οι ομάδες θα παρουσιάζουν η μία στην άλλη τα αποτελέσματα της εργασίας τους στο Δ.Π., θα συζητούνται παράλληλα ο αριστοτελικός χωρισμός της επιστήμης και το περιεχόμενο του όρου, η σημασία των ρημάτων «θαυμάζω»,  «φιλοσοφώ» και «απορώ», το περιεχόμενο της φράσης «τὰ πρόχειρα τῶν ἀτόπων», η σημασία του όρου «φρόνησις», ο ρόλος του παραδείγματος με τα φυσικά φαινόμενα, η σημασία των ρημάτων «ἐδίωκον», «ζητεῖσθαι», «ζητοῦμεν», η σύνδεση της φιλοσοφίας με το μύθο, η σχέση της φιλοσοφίας με την ελευθερία και τα χαρακτηριστικά του ελεύθερου ανθρώπου.

10.  Αφού η ολομέλεια της τάξης καταλήξει σε αποδεκτά συμπεράσματα, οι ομάδες ετοιμάζουν και παρουσιάζουν στις άλλες τις διάφορες φάσεις με δυναμικές εικόνες, ενώ οι άλλες ομάδες – θεατές θα πρέπει στη συνέχεια να βρουν και να εξηγήσουν στις επιλογές των συμμαθητών/τριών την αριστοτελική σκέψη. 

11.  Μετά από αυτά, η τάξη προσπαθεί να εντοπίσει τα επιμέρους συμπεράσματα στα οποία καταλήγει ο Αριστοτέλης στο απόσπασμα. Αυτά τα συμπεράσματα καταγράφονται στον πίνακα. Έχοντας τα συμπεράσματα πια, οι ομάδες προσπαθούν να δώσουν τα επιχειρήματα του Αριστοτέλη, πρώτον με την τυπική μορφή της λογικής και δεύτερον η καθεμιά θα πρέπει να διαλέξει ένα από τα παραπάνω επιχειρήματα και να το αξιοποιήσει στη δημιουργία ενός ποιήματος, μιας μικροαφήγησης ή μιας σκηνής ενός θεατρικού έργου.

12. Η τάξη παίρνει ως εργασία για το σπίτι να τοποθετηθούν σε ένα συνεργατικό Wiki, στο οποίο θα έχουν προσκληθεί, σχετικά με τα συμπεράσματα στα οποία έχουν καταλήξει μετά την πρώτη επαφή με το έργο του μεγάλου φιλοσόφου. Στο Wiki θα υποθέτουν ότι πρόκειται να συναντήσουν το φιλόσοφο και μελετούν τη σκέψη του, ώστε να προετοιμάσουν τις ερωτήσεις που θα του κάνουν.

13. Κατά την τελευταία ώρα θα δημιουργήσουμε ένα εργαστήρι γραφής κι εκεί δουλεύοντας ομαδοσυνεργατικά στο περιβάλλον των google docs θα ασκηθούμε στη συγκριτική  μελέτη του κειμένου αναφοράς με τα παράλληλα κείμενα.

Φύλλα Εργασίας

1^ο Φύλλο Εργασίας – Οι ποιητές

1.     Ώρα για ψάξιμο: Να εντοπίσετε στο κείμενο λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν το αναγκαστικό ή το τελικό αίτιο και να καταγράψετε ποια κατάσταση αιτιολογούν.

2.    ‘Ωρα για κατασκευή: Στο ψηφιακό εργαλείο χρονογραμμής που θα βρείτε στον υπολογιστή σας, να προσπαθήσετε να εικονοποιήσετε τις φάσεις τις οποίες πέρασε ο άνθρωπος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, από τον θαυμασμό στη φιλοσοφία.

3.    Ώρα για κίνηση: Αφού συγκρίνετε τη δική σας χρονογραμμή με των άλλων ομάδων, θα πρέπει να δώσετε τις παραπάνω φάσεις με δυναμικές εικόνες, στις οποίες θα πρέπει να έχετε αξιοποιήσει την αριστοτελική σκέψη, με τρόπο ώστε οι συμμαθητές/ τριες σας θα μπουν σε έντονη πνευματική διεργασία, για να τα ανακαλύψουν, κατά την παρουσίασή τους.

4.    Ώρα για σπαζοκεφαλιά: Βλέποντας τα συμπεράσματα των συλλογισμών του Αριστοτέλη στον πίνακα, να προσπαθήσετε να δώσετε τα επιχειρήματά του με τη μορφή της τυπικής λογικής.

5.    Ώρα για δημιουργία: Και ώρα ήρθε το καλό… Αν φτάσατε ως εδώ,  σημαίνει ότι η «βαριά» δουλειά έχει τελειώσει. Τώρα θα πρέπει να διαλέξετε ένα από τα παραπάνω επιχειρήματα και να φτιάξετε με το περιεχόμενό του ένα ποίημα σε όποια μορφή θέλετε (παραδοσιακή ή μοντέρνα ποίηση).

6.    Εδώ το μικρό μας ταξιδάκι στον κόσμο του Αριστοτέλη έφτασε στο τέλος του. Θα ξανάρθουμε αργότερα, μην ανησυχείτε… Προς το παρόν όμως, θα πρέπει να υποθέσετε ότι με κάποιο τρόπο «μεταφυσικό» μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του. Ετοιμάζεστε να του πάρετε μια συνέντευξη και προσπαθώντας να γράψετε τα ερωτήματα που θα του απευθύνετε, καταγράφετε στο Wiki που έχετε προσκληθεί τα συμπεράσματά σας από αυτή την πρώτη μελέτη του έργου του και προχωρείτε σε ένα διάλογο για τις εκφραστικές και νοηματικές επιλογές του φιλοσόφου. (Αυτά στο σπίτι, γιατί από το μεθεπόμενο μάθημα, ετοιμάζουμε βαλίτσες για νέο ταξίδι…)

2^ο Φύλλο Εργασίας – Οι παραμυθάδες

1.     Ώρα για ψάξιμο: Να εντοπίσετε στο κείμενο λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν χρόνο και να καταγράψετε ποια χρονική σχέση δηλώνουν.

2.    Ώρα για κατασκευή: Στο ψηφιακό εργαλείο χρονογραμμής που θα βρείτε στον υπολογιστή σας, να προσπαθήσετε να εικονοποιήσετε τις φάσεις τις οποίες πέρασε ο άνθρωπος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, από τον θαυμασμό στη φιλοσοφία.

3.    Ώρα για κίνηση: Αφού συγκρίνετε τη δική σας χρονογραμμή με των άλλων ομάδων, θα πρέπει να δώσετε τις παραπάνω φάσεις με δυναμικές εικόνες, στις οποίες θα πρέπει να έχετε αξιοποιήσει την αριστοτελική σκέψη, με τρόπο ώστε οι συμμαθητές/ τριες σας θα μπουν σε έντονη πνευματική διεργασία, για να τα ανακαλύψουν, κατά την παρουσίασή τους.

4.    Ώρα για σπαζοκεφαλιά: Βλέποντας τα συμπεράσματα των συλλογισμών του Αριστοτέλη στον πίνακα, να προσπαθήσετε να δώσετε τα επιχειρήματά του με τη μορφή της τυπικής λογικής.

5.    Ώρα για δημιουργία: Και ώρα ήρθε το καλό… Αν φτάσατε ως εδώ,  σημαίνει ότι η «βαριά» δουλειά έχει τελειώσει. Τώρα θα πρέπει να διαλέξετε ένα από τα παραπάνω επιχειρήματα και να φτιάξετε με το περιεχόμενό του μια μικροαφήγηση (παραμύθι ή μια ιστορία τοποθετημένη στο παρόν ή στο μέλλον).

6.    Εδώ το μικρό μας ταξιδάκι στον κόσμο του Αριστοτέλη έφτασε στο τέλος του. Θα ξανάρθουμε αργότερα, μην ανησυχείτε… Προς το παρόν όμως, θα πρέπει να υποθέσετε ότι με κάποιο τρόπο «μεταφυσικό» μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του. Ετοιμάζεστε να του πάρετε μια συνέντευξη και προσπαθώντας να γράψετε τα ερωτήματα που θα του απευθύνετε, καταγράφετε στο Wiki που έχετε προσκληθεί τα συμπεράσματά σας από αυτή την πρώτη μελέτη του έργου του και προχωρείτε σε ένα διάλογο για τις εκφραστικές και νοηματικές επιλογές του φιλοσόφου. (Αυτά στο σπίτι, γιατί από το μεθεπόμενο μάθημα, ετοιμάζουμε βαλίτσες για νέο ταξίδι…)

3^ο Φύλλο Εργασίας – Οι θεατράνθρωποι

1.     Ώρα για ψάξιμο: Να εντοπίσετε στο κείμενο τα έναρθρα απαρέμφατα και να προσπαθήσετε να βρείτε τη ρηματική και την ονοματική φύση τους. Τι δείχνει, κατά τη γνώμη σας, η προτίμηση του Αριστοτέλη στη χρήση τους;

2.    Ώρα για κατασκευή: Στο ψηφιακό εργαλείο χρονογραμμής που θα βρείτε στον υπολογιστή σας, να προσπαθήσετε να εικονοποιήσετε τις φάσεις τις οποίες πέρασε ο άνθρωπος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, από τον θαυμασμό στη φιλοσοφία.

3.    Ώρα για κίνηση: Αφού συγκρίνετε τη δική σας χρονογραμμή με των άλλων ομάδων, θα πρέπει να δώσετε τις παραπάνω φάσεις με δυναμικές εικόνες, στις οποίες θα πρέπει να έχετε αξιοποιήσει την αριστοτελική σκέψη, με τρόπο ώστε οι συμμαθητές/ τριες σας θα μπουν σε έντονη πνευματική διεργασία, για να τα ανακαλύψουν, κατά την παρουσίασή τους.

4.    Ώρα για σπαζοκεφαλιά: Βλέποντας τα συμπεράσματα των συλλογισμών του Αριστοτέλη στον πίνακα, να προσπαθήσετε να δώσετε τα επιχειρήματά του με τη μορφή της τυπικής λογικής.

5.    Ώρα για δημιουργία: Και ώρα ήρθε το καλό… Αν φτάσατε ως εδώ,  σημαίνει ότι η «βαριά» δουλειά έχει τελειώσει. Τώρα θα πρέπει να διαλέξετε ένα από τα παραπάνω επιχειρήματα και να φτιάξετε με το περιεχόμενό του μια σκηνή θεατρικού έργου με χαρακτήρες ζωντανούς, τοποθετημένους σε όποιο σκηνικό επιθυμείτε.

6.    Εδώ το μικρό μας ταξιδάκι στον κόσμο του Αριστοτέλη έφτασε στο τέλος του. Θα ξανάρθουμε αργότερα, μην ανησυχείτε… Προς το παρόν όμως, θα πρέπει να υποθέσετε ότι με κάποιο τρόπο «μεταφυσικό» μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του. Ετοιμάζεστε να του πάρετε μια συνέντευξη και προσπαθώντας να γράψετε τα ερωτήματα που θα του απευθύνετε, καταγράφετε στο Wiki που έχετε προσκληθεί τα συμπεράσματά σας από αυτή την πρώτη μελέτη του έργου του και προχωρείτε σε ένα διάλογο για τις εκφραστικές και νοηματικές επιλογές του φιλοσόφου. (Αυτά στο σπίτι, γιατί από το μεθεπόμενο μάθημα, ετοιμάζουμε βαλίτσες για νέο ταξίδι…)