Μ-σενάριο: Λογοτεχνικοί Χαρακτήρες Γαλανάκη Ρέα, Ο αιώνας των λαβυρίνθων

Μ-σενάριο Λογοτεχνικοί Χαρακτήρες

Γαλανάκη Ρέα, Ο αιώνας των λαβυρίνθων

Τίτλος: Λογοτεχνικοί χαρακτήρες: Οι δικοί μας άνθρωποι…

Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία

Τάξη στην οποία απευθύνεται: Α’, Β’, Γ’ Λυκείου

Χρονική διάρκεια: 6 διδακτικές ώρες

Δημιουργός: Βασιλική Σταμάτη

Διδακτικοί στόχοι ή αναμενόμενα αποτελέσματα: Αναμένεται οι μαθητές/τριες:

Α) Να αντιληφθούν την ιστορικότητα ενός λογοτεχνικού χαρακτήρα, δηλαδή τη σχέση του με τον κόσμο, μέσα στον οποίο κινείται.

Β) Να συνειδητοποιήσουν την εξέλιξη του χαρακτήρα μέσα στο χρόνο.

Γ) Να κατανοήσουν τη διάκριση μεταξύ συγγραφέα – αφηγητή – χαρακτήρα.

Δ) Να εντοπίσουν την οπτική γωνία, μέσα από την οποία γνωρίζουμε την ιστορία.

Ε) Να εντοπίσουν τις αφηγηματικές επιλογές του συγγραφέα, μέσα από τις οποίες αποκαλύπτεται ο λογοτεχνικός χαρακτήρας.

Στ) Να γνωρίσουν τους διαφορετικούς τύπους λογοτεχνικών χαρακτήρων.

Ζ) Να ανακαλύψουν τα εξωτερικά και εσωτερικά γνωρίσματα του χαρακτήρα.

Η) Να προχωρήσουν σε ερμηνεία των λόγων, των συμπεριφορών και των δράσεών του, αξιοποιώντας απλά εργαλεία των διάφορων θεωριών της λογοτεχνίας.

Θ) Να αξιοποιήσουν στην ερμηνευτική τους προσέγγιση τις εμπειρίες και τα βιώματά τους.

Ι) Να προχωρήσουν σε συγκρίσεις με την εποχή τους.

Κ) Να συνομιλήσουν με άλλες μορφές τέχνης, στην προσπάθειά τους να αναγνώσουν έναν λογοτεχνικό χαρακτήρα.

Λ) Να κατασκευάσουν τους δικούς τους λογοτεχνικούς χαρακτήρες.

Μ) Να χρησιμοποιήσουν ψηφιακά μέσα και διδακτικές τεχνικές των ομαδοσυνεργατικών μεθόδων διδασκαλίας και τεχνικές του θεάτρου.

Ν) Να εμβαθύνουν στην ανθρώπινη ύπαρξη, στη σχέση της με την ιστορική και κοινωνικοπολιτισμική πραγματικότητα.

Συνοπτική περιγραφή

1^η ώρα: Δίνονται στους μαθητές και στις μαθήτριες μέσω του Δ.Π. διάφορα πορτρέτα φωτογραφίας και ζωγραφικής και καλούνται με τη μέθοδο του καταιγισμού ιδεών να διατυπώσουν εικασίες για τα πρόσωπα της εικόνας (ηλικία, κοινωνική θέση, οικονομική κατάσταση, ψυχοπνευματική κατάσταση κλπ) λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά του ίδιου του προσώπου και το φόντο της εικόνας. Αυτά τα πορτρέτα μπορεί να είναι: Ο Αϊνστάιν του Arthur Sasse, ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα του Alberto Korda, ο Σαλβαδόρ Νταλί του Philippe Halsman, η Μαρία Παντίσκα  του Διστόμου, η “Migrant Mother”, της Dorothea Lange, η κραυγή του Μουνκ, ο Εμίλ Ζολά του Μανέ. Οι ιδέες των μαθητών/τριών καταγράφονται σε νέα σελίδα του Δ.Π. και γίνεται σύντομη συζήτηση.

Στη συνέχεια η ολομέλεια της τάξης παρακολουθεί μερικά αποσπάσματα από τις ταινίες «Πειρατές της Καραϊβικής», τα οποία εστιάζουν στον χαρακτήρα του Τζακ Σπάροου, τον οποίο όλοι οι νέοι και οι νέες γνωρίζουν πολύ καλά, και σχεδιάζει έναν εννοιολογικό χάρτη με τα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά του κεντρικού ήρωα.

2^η – 4^η ώρα: Στην αρχή της 2^ης ώρας γίνεται η παρουσίαση στην ολομέλεια της τάξης ενός αποσπάσματος από το μυθιστόρημα Ο αιώνας των λαβυρίνθων της Ρέας Γαλανάκη. Η τάξη χωρίζεται σε 4 ομάδες. Καθεμιά παίρνει το δικό της όνομα και το δικό της φύλλο εργασίας, στο οποίο θα εργαστούν για τρεις διδακτικές ώρες.

5^η -6^η ώρα: Κατά την 5^η ώρα και τη μισή 6^η οι ομάδες θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα των εργασιών τους στην ολομέλεια της τάξης. Το τελευταίο μισάωρο θα πραγματοποιηθεί αναστοχασμός και αυτοαξιολόγηση του διδακτικού μ-σεναρίου.

Φύλλα Εργασίας

Πρώτο – Οι πεζογράφοι

1.     Να καταγράψετε σε ένα πίνακα στο word τα πρόσωπα που συναντώνται μέσα στην αφήγηση.

2.    Σε ένα πίνακα με δύο στήλες στο word να καταγράψετε τα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά του κεντρικού χαρακτήρα. Για το καθένα να παραπέμπετε σε αντίστοιχα χωρία του κειμένου.

3.    Να αποδώσετε σε έναν εννοιολογικό χάρτη τα πρόσωπα με τα οποία ο ήρωας φαίνεται να αναπτύσσει κάποια σχέση και τα χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης.

4.    Να εντάξετε τους χαρακτήρες του αποσπάσματος στον παρακάτω πίνακα. Να αιτιολογήσετε σύντομα στη συνέχεια τις επιλογές σας.

Χαρακτήρες
Πρωταγωνιστές
Διακοσμητικοί
Πληροφοριακοί
Ακροατές
Σχολιαστικοί
Σημεία Αναφοράς
Αδρανείς
Ατομικοί
Συλλογικοί
Επίπεδοι
Στερεοτυπικοί
Αντίθετοι ή Κατ’ αντίστιξη
Σφαιρικοί ή πλήρως αναπτυγμένοι
Δυναμικοί
Στατικοί

5.    Να προσδιορίσετε σε ένα αρχείο word το χωροχρονικό πλαίσιο (σκηνικό) της αφήγησης και κατ’ επέκταση τον κοινωνικό και πολιτισμικό χώρο, μέσα στον οποίο δρουν τα πρόσωπα, στηριγμένοι/ες σε στοιχεία του κειμένου. Στη συνέχεια να αναζητήσετε σχετικές πληροφορίες, φωτογραφίες ή βίντεο για την εποχή στο διαδίκτυο και να παρουσιάσετε τα συμπεράσματά σας σε μια παρουσίαση powerpoint.

6.    Να μελετήσετε τις αιτιακές σχέσεις (σχέσεις αιτίου – αποτελέσματος) που εντοπίζετε στο απόσπασμα. Στη συνέχεια, αφού καταγράψετε τα συμπεράσματά σας με μορφή σημειώσεων, να προετοιμαστείτε να θέσετε στην ανακριτική καρέκλα (καρέκλα αποκαλύψεων) έναν εκπρόσωπο της δεύτερης ομάδας και να του θέσετε ερωτήματα, αναμένοντας πειστικές απαντήσεις,  οι οποίες θα απορρέουν από τα δεδομένα που μας παρέχει το κείμενο.

7.    Να δημιουργήσετε μια χρονογραμμή με τα κυριότερα γεγονότα της αφήγησης. Να σημειώσετε σε αυτή και τις επιδράσεις που έχουν αυτά τα γεγονότα στο χαρακτήρα.

8.    Να συντάξετε μία επιστολή με αποστολέα τον κεντρικό ήρωα και παραλήπτη έναν πολιτικό του αντίπαλο, στην οποία του μιλά για τη ζωή του ως διωκόμενος για την ιδεολογία του και για την ανάγκη της επικράτησης της πνευματικής ανεκτικότητας.

9.    Να δημιουργήσετε έναν δικό σας χαρακτήρα και να τον εντάξετε μέσα σε μία δική σας αφήγηση, στην οποία ο ήρωάς σας θα βιώνει μια μεγάλη σύγκρουση (εσωτερική ή εξωτερική).

Δεύτερο – Οι θεατράνθρωποι

1.     Να καταγράψετε σε ένα πίνακα  στο word τα πρόσωπα που συναντώνται μέσα στην αφήγηση.

2.    Σε ένα πίνακα με δύο στήλες στο word να καταγράψετε τα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά του κεντρικού χαρακτήρα. Για το καθένα να παραπέμπετε σε αντίστοιχα χωρία του κειμένου.

3.    Να αποδώσετε σε έναν εννοιολογικό χάρτη τα πρόσωπα με τα οποία ο ήρωας φαίνεται να αναπτύσσει κάποια σχέση και τα χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης.

4.    Να εντάξετε τους χαρακτήρες του αποσπάσματος στον παρακάτω πίνακα. Να αιτιολογήσετε σύντομα στη συνέχεια τις επιλογές σας.

Χαρακτήρες
Πρωταγωνιστές
Διακοσμητικοί
Πληροφοριακοί
Ακροατές
Σχολιαστικοί
Σημεία Αναφοράς
Αδρανείς
Ατομικοί
Συλλογικοί
Επίπεδοι
Στερεοτυπικοί
Αντίθετοι ή Κατ’ αντίστιξη
Σφαιρικοί ή πλήρως αναπτυγμένοι
Δυναμικοί
Στατικοί

5.    Να εντοπίσετε μέσα στο κείμενο σημεία προοικονομίας. Αφού δικαιολογήσετε τις επιλογές σας σε ένα αρχείο word, να δημιουργήσετε δυναμικές εικόνες με τις οποίες θα παρουσιάσετε δραματικά αυτά τα σημεία.

6.    Να μελετήσετε τις αιτιακές σχέσεις (σχέσεις αιτίου – αποτελέσματος) που εντοπίζετε στο απόσπασμα. Στη συνέχεια, αφού καταγράψετε τα συμπεράσματά σας με μορφή σημειώσεων, να προετοιμαστείτε να τεθεί κάποιος/α από εσάς στην ανακριτική καρέκλα (καρέκλα αποκαλύψεων), όπου στις ερωτήσεις που θα σας τεθούν από την πρώτη ομάδα θα πρέπει να δώσετε πειστικές απαντήσεις, οι οποίες θα απορρέουν από τα δεδομένα που μας παρέχει το κείμενο.

7.    Να δημιουργήσετε μια χρονογραμμή με τα κυριότερα γεγονότα της αφήγησης. Να σημειώσετε σε αυτή και τις επιδράσεις που έχουν αυτά τα γεγονότα στο χαρακτήρα.

8.    Αφού εντοπίσετε μέσα από τίνος τα μάτια βλέπουμε την ιστορία, να δώσετε τα ίδια γεγονότα μέσα από τα μάτια ενός πολιτικού αντιπάλου του ήρωα

9.    Να δημιουργήσετε ένα δικό σας χαρακτήρα και να τον εντάξετε μέσα σε μία σκηνή θεατρικού έργου, στην οποία ο ήρωάς σας θα βιώνει μια μεγάλη σύγκρουση (εσωτερική ή εξωτερική)

Τρίτο – Οι «δικτυωμένοι»

1.     Να καταγράψετε σε ένα πίνακα στο word τα πρόσωπα που συναντώνται μέσα στην αφήγηση.

2.    Σε ένα πίνακα με δύο στήλες στο word να καταγράψετε τα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά του κεντρικού χαρακτήρα. Για το καθένα να παραπέμπετε σε αντίστοιχα χωρία του κειμένου.

3.    Σε έναν εννοιολογικό χάρτη να αποδώσετε τις αντιδράσεις/συμπεριφορές του κεντρικού ήρωα απέναντι στα πρόσωπα με τα οποία σχετίζεται.

4.    Να εντάξετε τους χαρακτήρες του αποσπάσματος στον παρακάτω πίνακα. Να αιτιολογήσετε σύντομα στη συνέχεια τις επιλογές σας.

Χαρακτήρες
Πρωταγωνιστές
Διακοσμητικοί
Πληροφοριακοί
Ακροατές
Σχολιαστικοί
Σημεία Αναφοράς
Αδρανείς
Ατομικοί
Συλλογικοί
Επίπεδοι
Στερεοτυπικοί
Αντίθετοι ή Κατ’ αντίστιξη
Σφαιρικοί ή πλήρως αναπτυγμένοι
Δυναμικοί
Στατικοί

5.    Να εντοπίσετε μέσα στο κείμενο σημεία αναγνώρισης. Αφού δικαιολογήσετε τις επιλογές σας σε ένα αρχείο word, να δημιουργήσετε δυναμικές εικόνες με τις οποίες θα παρουσιάσετε δραματικά αυτά τα σημεία.

6.    Να μελετήσετε τις αιτιακές σχέσεις (σχέσεις αιτίου – αποτελέσματος) που εντοπίζετε στο απόσπασμα. Στη συνέχεια, αφού καταγράψετε τα συμπεράσματά σας με μορφή σημειώσεων, να προετοιμαστείτε να τοποθετηθείτε στις δύο πλευρές ενός διαδρόμου συνείδησης και να δώσετε συμβουλές, τα υπέρ και τα κατά σε σημαντικά διλήμματα ή αποφάσεις που πρέπει να πάρει ο ήρωας, ο οποίος θα είναι ένας εκπρόσωπος της τέταρτης ομάδας. Οι τοποθετήσεις σας θα πρέπει να απορρέουν από τα δεδομένα που μας παρέχει το κείμενο.

7.    Να δημιουργήσετε μια χρονογραμμή με τα κυριότερα γεγονότα της αφήγησης. Να σημειώσετε σε αυτή και τις επιδράσεις που έχουν αυτά τα γεγονότα στο χαρακτήρα.

8.    Αφού διαπιστώσετε το ρηματικό πρόσωπο στο οποίο δίνεται η αφήγηση, να δώσετε την ίδια ιστορία, αλλά με πρωτοπρόσωπο αφηγητή, ο οποίος μας αποκαλύπτει μόνο ότι βλέπει και ακούει, όχι αυτά που σκέφτεται ή νιώθει.

9.    Να δημιουργήσετε ένα δικό σας χαρακτήρα και να δημιουργήσετε ένα αναλυτικό προφίλ αυτού στο φβ.

Τέταρτο – Οι διαλεκτικοί

1.     Να καταγράψετε σε ένα πίνακα στο word τα πρόσωπα που συναντώνται μέσα στην αφήγηση.

2.    Σε ένα πίνακα με δύο στήλες στο word να καταγράψετε τα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά του κεντρικού χαρακτήρα. Για το καθένα να παραπέμπετε σε αντίστοιχα χωρία του κειμένου.

3.    Σε έναν εννοιολογικό χάρτη να αποδώσετε τις αντιδράσεις/συμπεριφορές του κεντρικού ήρωα απέναντι στα πρόσωπα με τα οποία σχετίζεται.

4.    Να εντάξετε τους χαρακτήρες του αποσπάσματος στον παρακάτω πίνακα. Να αιτιολογήσετε σύντομα στη συνέχεια τις επιλογές σας.

Χαρακτήρες
Πρωταγωνιστές
Διακοσμητικοί
Πληροφοριακοί
Ακροατές
Σχολιαστικοί
Σημεία Αναφοράς
Αδρανείς
Ατομικοί
Συλλογικοί
Επίπεδοι
Στερεοτυπικοί
Αντίθετοι ή Κατ’ αντίστιξη
Σφαιρικοί ή πλήρως αναπτυγμένοι
Δυναμικοί
Στατικοί

5.    Να εντοπίσετε μέσα στο κείμενο σημεία περιπέτειας. Αφού δικαιολογήσετε τις επιλογές σας σε ένα αρχείο word, να δημιουργήσετε δυναμικές εικόνες με τις οποίες θα παρουσιάσετε δραματικά αυτά τα σημεία.

6.    Να μελετήσετε τις αιτιακές σχέσεις (σχέσεις αιτίου – αποτελέσματος) που εντοπίζετε στο απόσπασμα. Στη συνέχεια, αφού καταγράψετε τα συμπεράσματά σας με μορφή σημειώσεων, να προετοιμαστείτε να επιλέξετε έναν/μία από εσάς, ο/η οποίος/α θα σας εκπροσωπήσει σε έναν διάδρομο συνείδησης που θα δημιουργήσει η τρίτη ομάδα. Θα πρέπει να είστε προετοιμασμένοι/ες, ώστε να θέσετε τα διλήμματά σας στα μέλη του διαδρόμου και να αντιτάξετε νέα  ερωτήματα, αν οι τοποθετήσεις τους δεν σας ικανοποιούν.

7.     Να δημιουργήσετε μια χρονογραμμή με τα κυριότερα γεγονότα της αφήγησης. Να σημειώσετε σε αυτή και τις επιδράσεις που έχουν αυτά τα γεγονότα στο χαρακτήρα.

8.    Αφού εντοπίσετε τα περιγραφικά σημεία του κειμένου, να επιλέξετε ένα και να το αντικαταστήσετε με μια δική σας περιγραφή. Στη συνέχεια να δημιουργήσετε ένα σύντομο διάλογο ανάμεσα στον ήρωα και τον λυράρη της παρέας. Να υποθέσετε ότι συναντώνται σε ένα πανηγύρι πολλά χρόνια αργότερα.

9.    Να δημιουργήσετε ένα δικό σας χαρακτήρα και να τον τοποθετήσετε μέσα σε έναν εσωτερικό συνειρμικό μονόλογο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-          Γαλανάκη Ρέα, Ο αιώνας των λαβυρίνθων (απόσπασμα) http://www.authors.gr/members/view/author_60 Τελευταία πρόσβαση: 18/7/2019, 12:45 πμ

-          Barry Peter, Γνωριμία με τη θεωρία, μια εισαγωγή στη λογοτεχνική και πολιτισμική θεωρία, μτφ. Αναστασία Νάτσινα, εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2013

-          Παπαντωνάκης Γεώργιος Δ.,. Κωτόπουλος Τριαντάφυλλος Η, Σκηνικό, χαρακτήρες, πλοκή, Διαβάζοντας ένα λογοτεχνικό κείμενο: Για παιδιά και νέους, Εκδοτικός Όμιλος Ίων, 2011

-          Η διδασκαλία των λογοτεχνικών χαρακτήρων στο Λύκειο https://www.filologos-hermes.info/2017/12/blog-post.html?fbclid=IwAR0c_ZfokaBCVwnzTIUJuXSJ4rBDa_nb1kB_8dMh_Ipg-HwtmTx0XrpNQ_o Τελευταία πρόσβαση: 18/7/2019, 12:47 πμ

-          Φρυδάκη Ευαγγελία, Η θεωρία της λογοτεχνίας στην πράξη της διδασκαλίας, εκδόσεις Κριτική, 2003

-          Μυλιωνάκου – Σαϊτάκη Γιούλα, Προσεγγίσεις στη θεωρία της Λογοτεχνίας, Εκδόσεις Φυτράκη, 2006

-          Βασάλα Παρασκευή, Μέθοδος και συμμετοχικές διδακτικές στην εκπαίδευση, 2015

-          Εισαγωγική Επιμόρφωση για την εκπαιδευτική αξιοποίηση ΤΠΕ (Επιμόρφωση Β1 Επιπέδου), 2017